2024-03-29T14:03:09Z
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/oai
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/213
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.213
doi
dc
Najstarsze fazy kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Małgorzaty i św. Stanisława w Żębocinie
Dryja, Sławomir
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Głowa, Wojciech
Kraków
Sławińska, Joanna
Kraków
Sławiński, Stanisław
Kraków
The paper has been based on archaeological and architectural exploration of the church in Żębocin carried out in 2011. Żębocin, a village in the Miechów district and the Proszowice deanery, had its beginnings reportedly in the mid-11th century. However, the first squire of Żębocin documented in historical sources was Tomko, coat of arms unknown, mentioned in 1384. According to tradition, the first church in the village, which has not survived, was built in the years 1059–1071 and consecrated by St. Stanislas of Szczepanów. In a local legend, the wife of knight Mikołaj of Żębocin took shelter in the tower of a stone church in Żębocin during the unrest in the reign of Boleslaus the Brave. The stone foundation under the north-eastern corner of the chancel belonged probably to a stone building, its function unknown, which may have stood there already in those turbulent times. The extant church, erected in the mid-13th century or soon afterwards, was a small single-nave structure with a chancel closed with a straight wall, built from bricks (with a wendian bond pattern on its elevation) on stone foundations. It combined two styles: Romanesque (as shown by the surviving splayed window in the northern elevation of the chancel) and Gothic (the brick ogival frame in the northern elevation of the nave). The important question whether the church had a tower from the start and where that tower was located remains undecided; the tower could have been incorporated into the body of the nave from the west or built above the chancel; it could also have been added afterwards, in the 16th century at the latest. Reportedly, the church in Żębocin once had a defensive character and was located in knights’ fortified town. Its founder may have been a progenitor of the Strzemieńczyk or the Odrowąż families. It should be remembered that Romanesque single-nave “village” churches built on a simple plan are quite frequent in Central Europe; there are nearly a hundred of them in Poland alone. In Żębocin, the extant tower of the church, the facade and the sacristy at the western side were built no later than ca. 1688.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/213
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Sławomir Dryja, Wojciech Głowa, Joanna Sławińska, Stanisław Sławiński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/214
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.214
doi
dc
Krakowscy pobożni laicy czy begardzcy heretycy? Z badań nad czternastowiecznym Tractatus contra beghardos Henryka Harrera
Gałuszka, Tomasz
Dominikański Instytut Historyczny
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tractatus contra beghardos written by a Chech Dominican Henryk Harrer is a masterpiece of exceptional value for both historians of the medieval heterodox movements as well as for scholars interested in the history of theology and law in the 14th century. The treaty was commissioned by Cracow Dominicans in the years 1328 to 1334. Commissioning the treaty to Henryk Harrer, a stranger expert from the Prague monastery of St. Clemens was dictated by a series of controversies among Cracow clergy around the judgement of conduct of a certain group of people whose religious practices and a way of life stood out from the rest of the congregation. Undertaking the task of writing the treaty Henryk Harrer based his work around three charges pressed against the suspected of heresy: breaking off the Church and establishing an illegal organization (singularitas vite); corrupted attitude towards recognized religious practices (contemptibilitas sacramenti eucharistiae); numerous flaws and perverse disposition (pertinax voluntas). Not only did Harrer decide to comment on all aspects of life of central figures of Contra beghardos but he also honestly mentioned all arguments he was not able to undermine. Despite these objective difficulties, the Czech Dominican was certain that the expertise he came up with was sufficient to link the lay movement with the sect of Beghard Heretics.
The author of this study proved that, contrary to Harrer’s keen intention, his Tractatus contra beghardos does not unambiguously show heresy in the Cracow diocese. What is more, the reader, instead of indictment against the conduct of a group of laymen paradoxically received a confirmation of their innocence and orthodoxy. In the light of analysis of the text Contra beghardos, the claim that Beghard Heretics from Harrer’s work turn out to be pious layman, living in communion with the Church, seems to be fully substantiated. Of course their way of life and the practice of asceticism made them stand out from the other members of the congregation but were completely in line with the Church legislation. In this context, Harrer’s work is an original testimony of numerous misunderstandings about the Beghard movement and stormy times of forming a new kind of piety among lay members of Church.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/214
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Tomasz Gałuszka
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/215
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.215
doi
dc
Problem prostytucji w średniowiecznym Krakowie. Jana Falkenberga Iudicium de aedificandis domis pro meretricibus
Pawlina, Arnold
Kolegium Filozoficzno-Teologiczne OO. Dominikanów w Krakowie
The author focuses on the question of prostitution in the medieval Cracow in the light of edited-by- himself treaty by John Falkenberg Iudicium de aedificandis domis pro meretricibus. Writing his treaty Falkenberg was trying, at the request of the Municipal Council, answer the following questions: do laws established by people allow the existence of prostitutes, and: can the ruler of the city or councillors build brothels, put prostitutes there and then profit from such business. The text contains a short review of the problem of prostitution in Cracow of that time as well as the explanati of a context in which Falkenberg’s work was written. In the last part of the article, the author presents a two-part edition of the treaty.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/215
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Arnold Pawlina
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/216
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.216
doi
dc
Ku reformie średniowiecznych mendykantów. Macieja Hayna (†1477) Exhortatio ad meditationem et conformationem passionis Christi
Poznański, Adam
Uniwersytet Wrocławski
Exhortatio ad meditationem et conformationem passionis Christi written by a Dominican Matthias Hayn in 1470 describes how the friars should make an effort to improve their behaviour towards others and deepen their spiritual life during Lent.
The author, who received good education while attending Dominican Studia Generalia in Cologne, Vienna and Paris, was designated by the Master General of the Order of Preachers to effect an observant reform in the Dominican Convent in Wrocław. Presumably Hayn wrote ‘Exhortatio’ as a part of his reform activities. The first part of the text is introduction, where Hayn explained the aim of his work. At the beginning he quoted the words from the first reading for Ash Wednesday: “return to me with all your heart, with fasting, with weeping, and with mourning” (Joel 2:12) and then he recommended to the brothers that these three acts of penance are the best way of reconciliation with God. According to Hayn the best example to follow in this matter is Christ, therefore during Lent the friars should ponder the Passion and seek to imitate Christ in their everyday situations, especially in those concerning life in monastery. The second part of Exhoratio (the main one) is divided into forty three short chapters called “Morselli” and each of them consists of “Passio” and “Conformatio”. The first is a passage from the Passion parphrased by Hayn, the latter presents a commentary on the preceding “Passio” including advice for the friars.
This article comprises a critical edition of Exhortatio ad meditationem et conformationem passionis Christi accompanied by a Polish translation. The edition is based on two exisiting copies of the text which are contained in two manuscripts from the Wrocław University Library collection.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/216
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Adam Poznański
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/217
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.217
doi
dc
Święcenia duchowieństwa przez biskupa krakowskiego Jana Rzeszowskiego (†1488)
Kaczmarek, Krzysztof
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
The study presents Holy Orders of the Clergy given by Jan Rzeszowski the bishop of Cracow. Two registers of acolytes ordained by the Cracow ordinary between the years 1473 and 1473 in Kunow and Bodzentyn were used as the source of the study. The registers were included in the bishop’s book of duties, presently kept in the Archives of Metropolitan Curia in Cracow.
The registers contain data of 21 persons who were ordained acolytes by the Cracow bishop. It is interesting that both ceremonies took place on Sunday. In 1473 as well as in 1475 the bishop ordained the presented clergy in places which were the capitals of groups of land estates of the Cracow bishoprics holding prominent places in the structure of the diocese.
The registers of persons ordained by Jan Rzeszowski from 1473 and 1475 are the oldest relics of that kind, coming from the lands belonging to Poland and described in the subject literature so far.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/217
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Krzysztof Kaczmarek
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/218
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.218
doi
dc
Kryzys i reforma życia zakonnego XIV–XVI wieku i jego wpływ na dominikański klasztor łęczycki
Stolarczyk, Tomasz
Uniwersytet Łódzki
Although to a lesser degree, the 14th century crisis of religious life also embraced Mendicant Orders, including the Order of Preachers. Dominican brothers were obliged to respect the principles written down in the rule of St Augustine as well as in the constitution of the order which regulated the life of the Order as well as defined the Order’s organizational structure. Friars however, sometimes gave in to temptation and broke the rules of their communities. The convents’ style of life with characteristic disregard for the notion of religious community in the order and omnipresent individualism in every field was in conflict with the spirit and content of the rules and constitution of the Dominican, and was referred to as conventualism. The call to initiate a thorough reform of the law in the Order was given by Master General Raymond of Capua. At his command in every Dominican province within one year one monastery with at least 12 brothers was required to introduce the rule of regular observance – the renewal of relations from the period of the formation of the Order and strict adherence (observare) to the Order’s rules. The basic condition of the observance was enclosure. Observant Convents were excluded from the authority of the Provincial and subjected to the power of vicars designated by the Master General. This led to the creation of separate congregations sometimes uniting reformed monasteries from different provinces and countries.
In the Polish province the observant reform officially began on 30 July 1432 in the Wroclaw monastery of St. Adalbert. The success of the reform was confirmed by Chelmno Chapter in 1519 only in the orders in Glogow, Legnica, Krosno (part of Silesia province) as well as in part of Mazovia province, whereas the entire division of the province of Greater Poland together with the Łęczyca monastery was subjected to special care of Andrew from Parczew. The same chapter tells Vicar General of the province to re-visit the convents and reintroduce the reform. The negative effects of the collapse of observance by Łęczyca Friars Preachers were serious and they appeared immediately. The convent had never exceeded the number of 12 monks present at one time till the end of its existence in 1799.
There were several reasons for the fall of observance in Poland: the reform was superficial in its character, both conventualists and observants were under the authority of the provinces, small convents were poverty stricken. According to J. Kłoczowski the initiators of the reform wrongfully restricted the reform to moral issues only, ignoring the structural aspect. It led to many monks behave passively towards the attempts to introduce observance.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/218
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Tomasz Stolarczyk
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/219
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.219
doi
dc
Rachunki kościoła parafialnego w Zatorze z lat 1559–1561
Stanko, Przemysław
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
The bills of the parish church in Zator from the years 1559 to 1561 presented in this article complete the current knowledge about the history of the parish in Zator in the beginning of the modern age. They include information about running renovations and repairs as well as they bring in a lot of interesting information about the parish school. They provide intelligence on the care over church paraments and the ways of obtaining them. They also bring unknown so far, especially for the linguists, knowledge about bring the knowledge of the surnames of both Zator townspeople and peasants living around the city, which might be of particular interest for linguists.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/219
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Przemysław Stanko
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/220
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.220
doi
dc
Źródła do historii dominikańskiego studium generale w Krakowie w epoce nowożytnej. Stan badań i perspektywy badawcze
Szymborski, Wiktor
Uniwersytet Jagielloński
Main objective of the essay under consideration was investigation and characterized most important source materials stocked at the Archive of the Cracow’s Dominican Province to present the history of their studium generale during the Modern period. Also, the current knowledge of a.m. period of studium generale was screened- out and some searching hypothesis were proposed concerning the history of the Cracow’s Dominican studium generale. The searching time frame have been limited to XVI up to XVII century. Taken into consideration, the current status of research works performed so far, one ought to stated that the Modern Epoch has not been searched out with the same consciousness compare to the Medieval one. As the most important printed source materials, one ought to account the documents issued by the general and provincial chapters of the Convent. The documents of the provincial chapters have been listed and screened by Father Fabian Madura, and were stocked as the typescript formats at the Cracow’s Dominican Convent Library.
Based on the searched source materials of General Chapter of Dominican Convent at Cracow, it is possible to present the general overview of the convent education system and its changes in due time. Due to the records found it would be possible to identify – position and name – the Dominicans nominated to the Convent stadium generale. The most important manuscript stocked at the Cracow’s Dominican Convent Archive as the education system is concern, is so called Liber Studii Generalis cracoviensis (rkps 20). This manuscript covers the list of friars who have been nominated to work at stadium generale. A.m. document has to verify and compare with other sources.
Taken into consideration above mention facts, it seems to be as most important searching activities to describe the convent society of the Cracow’s Dominicans. At the essay some detailed searching hypothesis were presented, such as searching and reviewing the personnel of studium generale, the convent, intellectual culture both teachers and scholar, legal aspects related to the convent’s education system, links and cooperation between the Cracow’s University and studium generale and the Dominicans activities both sacrum and profanum.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/220
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Wiktor Szymborski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/221
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.221
doi
dc
Pobożność szlachcianki w świetle polskich drukowanych mów pogrzebowych XVII wieku
Kicińska, Urszula
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
17th century funeral orations, as sources of didactic character, include numerous threads referring to the piety of baroque damsels. They are full of examples describing religiousness of women of virtually all ages and marital statuses (married, single and widowed). According to the model propagated by the clergy, a zealous catholic woman was supposed to be devoted to God and persistent in her belief. She should also worship Mary the Mother of God, Jesus and saint patrons, which was reflected in her participation in religious confraternities. It was also important that she attended religious services and pilgrimages as well as respected fasting periods and received holy sacraments. On every day basis, it was suggested that a God fearing Christian should live by the rules of the Decalogue, read religious books and contemplate the moment of death and prepare to it by reading ars bene moriendi guides. Charity work and generous donations to churches, monasteries, schools and homeless shelters were also important. Preachers also emphasised the personality features of a model catholic woman. Hence it was suggested that she should be hard working, reasonable, quiet and modest. Although clergymen emphasised deep and fervent religiousness of women whom they were describing in their sermons, we are actually unable to fully confirm the accuracy of their words. Therefore, it must be assumed that, on the one hand, this religiousness and piety was supposed to constitute an ideal role model, on the other hand, however, it resulted from the fear which accompanied people almost everywhere in turbulent times of the 17th century.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/221
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Urszula Kicińska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/222
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.222
doi
dc
„Opłakane czasy” – epidemia dżumy w Krakowie w latach 1707–1710. Przyczynek do badań nad upadkiem królewskiego miasta
Karpacz, Emilia
Uniwersytet Jagielloński
The beginning of the XVIIIth century has been recorded in history of the city of Cracow as a time of war and famine. “Pitiful times” – such term was used in the chronicle of the Norbertine Sisters Convent. This cataclysms was followed by the last one and the most dangerous of them – an epidemic. The plague was a deathblow to the city on the verge of falling into ruin.
One of the most important goals of the article is pointing the connections between physical, economical or spiritual state of the municipal community and enormous proportions as well as consequences of the plague. Considerations are started from describing the situation in Cracow and nearest vicinity the day before cataclysm. Subsequently Authoress characterized preventive measures, basing on municipal bills and regulations. The main part of the article presents the drama of the ordinary cracovians. To throw light on the depth of demographical, cultural and spiritual crisis in the city, the view of situation is completed by statistics based on ecclesiastical sources – records and acts of the chapters of The Dominican Order. Authoress refers also to the texts publicized in Cracow at the begging of the XVIIIth century – from medical treatises to panegyric written by Marcin Ksawery Szumliński to venerate the authorities of the city fighting against the plague.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/222
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Emilia Karpacz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/223
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.223
doi
dc
Geneza powstania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 22 marca 1928 roku o postępowaniu administracyjnym
Myślińska, Katarzyna
Naczelny Sąd Administracyjny, Warszawa
The following article highlights the drafts upon which the Polish President’s order, dated 22nd of March 1928, was based. Administrative proceedings were thought to be a new and complicated subject. Therefore it was very important to set the law ruling the administrative proceedings in order for the administrative authorities to function properly. The lack of these law rules caused long delays and errors in the administrative proceedings. The President’s order was a result of the urgency for the administrative proceedings to be equal as they were different in the counties and were showing the lack of unity. There were cases where the Supreme Court of Administration was turning down administrative judgements because of their failure to comply with the correct administrative proceedings. As there were no equal rules as far as the administrative proceedings are concerned the officials and government authorities had to seek the solution in other statutes and law orders.
President’s order, dated 22nd of March 1928 came into life during a very busy legislation time. The law making was very chaotic and the reasoning is very superficial. However that very complex act of law which was based on the experience of the government officials and vast Supreme Court of Administration judgements was sufficiently outlining the subject and rules of administrative proceedings.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/223
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Katarzyna Myślińska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/224
2023-01-24T08:23:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"121231 2012 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.224
doi
dc
Polityka Jana Pawła II wobec Kościołów za żelazną kurtyną w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku
Kopyś, Tadeusz
Uniwersytet Jagielloński
The declining years of the communist regimes towards the end of the 80s as well as the on-going process of a thaw in political relations was also reflected in the Vatican’s policy towards Christians in Eastern Europe. The task was not easy as the hierarchs of the Orthodox Church in Russia were afraid of ecumenical slogans propagated by the pope. They even presented their own, competitive ideas, whose aim was to discredit John Paul II’s diplomatic efforts. The Pope’s policy towards churches in other European countries (Hungary, Czechoslovakia, Poland) did not assume a common approach as the fate of Christians there was shaped independently from each other and even with certain respect granted by the Kremlin towards the uniqueness of each country. The key aspect of John Paul II’s policy towards the countries of Eastern Europe was the pursuit of spiritual renewal of Christianity in the East, which was supposed to be started with the pilgrimage to the USSR (Ukraine, Moscow and Lithuania).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2012-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/224
Folia Historica Cracoviensia; Tom 18 (2012)
pol
Prawa autorskie (c) 2012 Tadeusz Kopyś
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/229
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.229
doi
dc
Metody badań archeologii podwodnej na przykładzie wraków znalezionych u wybrzeży Langwedocji i Prowansji
Góralczyk, Agnieszka
Instytut Archeologii i Etnologii PAN/Warszawa
Celem prac archeologicznych prowadzonych na lądzie i pod wodą jest zdobycie jak największej ilości informacji na podstawie znalezionych zabytków. Archeologia lądowa i podwodna opiera się na podobnej metodyce badań, ale różni stosowanymi narzędziami, odmiennymi warunkami pracy i środowiska naturalnego ze względu na ograniczone możliwości ludzkiego organizmu nieprzystosowanego do dłuższego przebywania pod wodą bez uszczerbku dla zdrowia, odmienne funkcjonowanie zmysłów ludzkich oraz wyższe koszty prac wykopaliskowych niż na lądzie. Wraki nie pozostają w nienaruszonym stanie, lecz przez cały czas ulegają destrukcji powodowanej czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi oraz działalnością miejscowej flory i fauny (na małych i średnich głębokościach w większym stopniu niż na dużych), co wymusza jak najszybsze tempo pracy. Obecnie stosowane metody badań podwodnych nie zmieniły się od lat siedemdziesiątych. Wraz z szybszym tempem rozwoju techniki obserwowanym na początku lat osiemdziesiątych i wprowadzeniem do badań nowoczesnych, małych łodzi podwodnych, robotów i systemów lokalizacyjnych wykorzystujących dane satelitarne zwiększyła się liczba prac eksploracyjnych na stanowiskach podmorskich w latach osiemdziesiątych i w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych. Przyszłość archeologii podwodnej związana jest z badaniem dużych i wielkich głębokości oraz rozwojem cybernetyki i informatyki.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/229
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Agnieszka Góralczyk
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/230
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.230
doi
dc
Letania more solito dicantur. Przyczynek do badań nad pobożnością maryjną wśród średniowiecznych dominikanów
Oleś, Piotr
Kolegium Filozoficzno-Teologiczne oo. Dominikanów w Krakowie
Głównym przedmiotem studium jest prezentacja okoliczności powstania oraz miejsca w pobożności średniowiecznych dominikanów modlitwy zwanej potocznie litanią dominikańską, dominikanów (Litaniae Ordinis Praedicatorum quae dicuntur in omnibus tribulationibus). Dokładny czas powstania tej litanii nie jest znany. Po raz pierwszy wzmianka na jej temat pojawia się w związku z pewnym niezwykle dla zakonu groźnym incydentem, który miał miejsce w latach pięćdziesiątych XIII wieku. 21 listopada 1254 roku papież Innocenty IV ogłosił bullę Etsi Animarum, która w dramatyczny sposób ograniczała przywileje zakonów mendykanckich dotyczące głoszenia kazań, spowiedzi, jałmużny jak i wielu innych. Legenda związana z litanią przekazuje, że wówczas bracia rozpoczęli gorliwe jej odmawianie, w następstwie którego papież Innocenty IV zmarł. Bez względu na zasadność tej opowieści, jest faktem że w 1256 roku kapituła Generalna w Paryżu nakazała całemu zakonowi odmawianie tej litanii. Pierwotny kształt Litanii do Najświętszej Panny, pozostaje nieznany. Poszukiwania najstarszej, zachowanej w całości wersji litanii wiodą do jednego przekazu rękopiśmiennego, pochodzącego dopiero z roku 1500.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/230
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Piotr Oleś
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/231
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.231
doi
dc
Dominikanie krakowscy w księgach święceń biskupów poznańskich
Kaczmarek, Krzysztof
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
W badaniach prozopograficznych nad średniowiecznym i nowożytnym duchowieństwem istotną rolę zajmują analizy zawartości wykazów i ksiąg święceń. Lektura tych materiałów daje możliwość odtworzenia procesu formacji kleru w drodze przyjmowania kolejnych stopni święceń niższych oraz wyższych. Materiały te zachowują swe znaczenie także w badaniach nad duchownymi wywodzącymi się ze środowisk zakonnych, zwłaszcza mendykanckich – z tego względu, iż to właśnie bracia ze wspólnot żebraczych szczególnie często stawali do święceń z uwagi na podejmowane zadania duszpasterskie.
Studia nad święceniami dominikanów z klasztoru św. Trójcy koncentrowały się dotąd na analizach zawartości ksiąg święceń prowadzonych w kręgu biskupów krakowskich (badania ks. J. Szczepaniaka), jednak wstępna kwerenda przeprowadzona w aktach biskupów innych diecezji pokazała, że część z nich zawiera ważne dane obrazujące przygotowanie do pracy duszpasterskiej braci z krakowskiego klasztoru Braci Kaznodziejów. Użyteczność w takich badaniach zachowują także księgi biskupów poznańskich z przełomu XVI i XVII wieku. Przeprowadzona w nich kwerenda pozwoliła na sporządzenie wykazu 9 zakonników z konwentu św. Trójcy, którzy w latach 1597–1628 przyjęli z rąk poznańskich sufraganów święcenia subdiakonatu, diakonatu i prezbiteratu.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/231
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Krzysztof Kaczmarek
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/232
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.232
doi
dc
Średniowieczne i nowożytne testimonia sanctitatis Eufemii raciborskiej (zm. 1359)
Kublin, Grzegorz
Opole
Od pewnego czasu diecezja opolska planuje przeprowadzenie procesu beatyfikacyjnego świątobliwej dominikanki Eufemii (Ofki), Piastówny, księżniczki raciborskiej. Urodziła się ona ok. 1299 roku, zaś 9 kwietnia 1313 roku wstąpiła do Zakonu Kaznodziejskiego w Raciborzu, gdzie w latach 1341–1346 i 1349–1359 sprawowała urząd przeoryszy. Zmarła w tymże klasztorze 17 stycznia 1359 roku i została otoczona kultem (tzw. dawna błogosławiona). Artykuł porusza problem świadectw świętości życia księżniczki Eufemii, wśród których na czoło wysuwa się jej żywot sporządzony przez Abrahama Bzowskiego OP i średniowieczna dokumentacja źródłowa. Te testimonia pozwalają poznać sylwetkę duchową Ofki i jej działalność, a zwłaszcza jej wielkie zaangażowanie na rzecz funkcjonowania oraz rozwoju klasztoru dominikanek w Raciborzu. Zwrócono baczniejszą uwagę na określenie raciborskiej Piastówny słowem antiqua w aktach kapituły prowincjalnej dominikanów polskich z 1338 roku, które wydaje się być wyrazem poważania i podziwu dla jej świątobliwego życia. Szczególnego rodzaju świadectwem jest kult Eufemii, który trwa do dnia dzisiejszego.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/232
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Grzegorz Kublin
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/233
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.233
doi
dc
Stanisław Lubomirski (1583–1649) – fundator wiśnickiego klasztoru Karmelitów bosych
Bruździński, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
W 1649 roku zmarł Stanisław Lubomirski h. Drużyna lub Śreniawa bez Krzyża, fundator klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu. Był synem Sebastiana, kasztelana małogoskiego i Anny z Ruszczy Branickiej, urodził się w 1583 roku. Uczył się w kolegium jezuickim w Monachium, studia uniwersyteckie odbył w Padwie (1600), odbył też podróże po Francji i Niderlandach. W 1613 roku poślubił księżną Zofię Ostrogską (zm. 1622), z którą miał trzech synów oraz dwie córki. Zwycięstwo chocimskie w 1621 roku zapewniło mu wielkie uznanie i sławę. Otrzymał godności i urzędy: w 1620 roku podczaszego koronnego i zastępcy hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, w 1628 roku – wojewody ruskiego, w 1638 roku – wojewody krakowskiego. Król nadał mu 7 starostw. Był wybitnym przedstawicielem współczesnego sobie pokolenia a zarazem nowego rodzaju działaczy sceny politycznej. „Jego dom wzniósł się świeżo między najpierwsze w Rzplitej – na regalizmie, na usługach wojennych, ale zwłaszcza na soli i skrzętnej gospodarce”, do tego stopnia, iż w zupełności uniezależnił się od króla. Pomimo że „posiadał gwałtowne usposobienie, ogromną ambicję i niemal bezgraniczną pychę”, wykazywał się troską o ojczyznę, jak też o innych ludzi szczególnie bliżej z nim związanych, dla których potrafił być życzliwy i dobry. Dochodziło w ten sposób do wiązania się uboższej szlachty, zwłaszcza uciekającej przed deklasacją, z Lubomirskimi, co z kolei oddziaływało na dalsze znaczenie tego rodu. Śreniawita ten otoczył zatem swym patronatem sporą grupę uciekającej pod jego opiekę klienteli. Nie należy zapominać także, iż nie tylko stworzył wspaniały dwór – najpotężniejszą w kraju twierdzę, ale przede wszystkim środowisko, gdzie urzekał wschodnim przepychem i wielkopańską ekstrawagancją i był zasłużonym i hojnym mecenasem. Biorąc to wszystko pod uwagę, możemy uznać Lubomirskiego nie tylko za wybitną postać w historii Polski pierwszej połowy XVII wieku, ale i za wzór osobowy polskiego parlamentarzysty i senatora. Nowy Wiśnicz zaś, ze swoim klasztorem dziś nieistniejącym, to nie tylko prowincjonalne miasteczko, ale także miejscowość, gdzie wielka historia Polski znalazła swoje miejsce i upamiętnienie. Jest ono więc wymownym przykładem związków „małej ojczyzny” z „ojczyzną większą”, małej miejscowości z życiem całego państwa i narodu, tak w dniach jego chwały, jak i niewyobrażalnego cierpienia.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/233
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Andrzej Bruździński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/234
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.234
doi
dc
Architektura i wyposażenie kościoła i klasztoru Karmelitów bosych w Wiśniczu
Wanat, Benignus Józef
Ufundowany w Wiśniczu przez Stanisława Lubomirskiego (1582–1649) kościół Chrystusa Salwatora i klasztor Karmelitów bosych był dziękczynnym votum za zwycięstwo odniesione pod Chocimiem oraz szczęśliwe zakończenie wojny polsko-tureckiej w 1621 roku. Założenie klasztorne zostało wzniesione opodal rodowego zamku Lubomirskich w Wiśniczu wg planów Macieja Trapoli w latach 1622–1635. Konsekrowany 1 lipca 1635 roku kościół klasztorny pod wezwaniem Chrystusa Salwatora otrzymał bardzo bogate wyposażenie, podobnie jak i sam klasztor. Kościół wzniesiony wg reguł zakonu karmelitańskiego był budowlą murowaną, na rzucie krzyża łacińskiego, o zwróconym na południe dwuprzęsłowym prezbiterium oraz jednonawowym, także dwuprzęsłowym korpusie, otoczonym po bokach rzędem kaplic bocznych, połączonych ze sobą wąskimi przejściami i otwartych do głównej nawy arkadami ujętymi w archiwolty, wspartymi na filarach. Wnętrze ozdobiono bogatą dekoracją stiukową, wykonaną przez Jana Chrzciciela Falconiego, skomponowaną między innymi z panopliów o motywach tureckich, co bezpośrednio nawiązywało do zwycięstwa chocimskiego. Pod ramionami transeptu urządzono rodowe mauzoleum Lubomirskich z ołtarzem Ukrzyżowania. Niestety w wyniku zawieruch dziejowych nie przetrwało ani bogate wyposażenie kościoła, ani sama świątynia, zburzona przez niemieckiego okupanta w latach 1940–1942. Przylegający do kościoła od strony południowej i zachodniej klasztor był budowlą podpiwniczoną i murowaną. Wzniesiono go w stylu wczesnobarokowym na planie regularnego czworoboku o wymiarach 61 × 62 m, z trzema dziedzińcami wewnętrznymi i wnętrzami sklepionymi kolebkowo i krzyżowo. Budynek klasztoru po kasacie zakonu przez cesarza Józefa II w 1783 roku został zamieniony na więzienie.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/234
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Benignus Józef Wanat
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/235
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.235
doi
dc
Klejnot miasta zaginiony. Zarys dziejów krakowskiego kościoła Wszystkich Świętych do końca XVI wieku
Walczak, Katarzyna
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Jeden z najstarszych krakowskich kościołów, kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych wznosił się na skrzyżowaniu ulic Grodzkiej i Franciszkańskiej. Zbudowany w XIII wieku, był prawdopodobnie budowlą zastępczą dla pierwszej krakowskiej parafii, przeniesionej z kościoła św. Trójcy przekazanego dominikanom. Wiadomo, że prawa parafialne posiadał w roku 1327, wtedy też po raz pierwszy dowiadujemy się o zasięgu tej najmniejszej, a zarazem najgęściej zaludnionej krakowskiej parafii. W źródłach wezwanie kościoła pojawia się po raz pierwszy w Żywocie św. Stanisława, po raz kolejny w roku 1278 wymieniony został jako świadek proboszcz Arnold. Interesującym faktem jest, że w kolejnym źródle – spisach świętopietrza z 1325–1327 roku pojawia się już dwóch proboszczów, posiadających osobne uposażenie, oraz nazywanych proboszczami części drewnianej i murowanej. W 1490 roku kościół uzyskał tytuł kolegiaty. Wtedy to zostało zniesione podwójne proboszczowstwo zamienione na dziekanię i preopozyturę. Przy kościele funkcjonowało powołane przez bp. Zbigniewa Oleśnickiego Bractwo Ubogich oraz szkoła parafialna datowana na wiek XIV.
Zachowane przekazy ikonograficzne, w większości sporządzone w okresie postępującej ruiny kościoła, oraz w czasie decyzji o jego rozbiórce ukazują budowlę dwunawową, orientowaną z płasko zakończonym prezbiterium. Do budowli przylegała wieża, zakrystia, skarbiec oraz kaplica, nazywana capella antiqua. Opis wnętrza kościoła pochodzi z wizytacji sporządzonej w 1599 roku na polecenie biskupa krakowskiego Jerzego Radziwiłła.
W związku z decyzją Komitetu Upiększania Miasta kościół został rozebrany w roku 1835. Sprzęty kościelne zostały zlicytowane. Ostatnim jego śladem była wieża, która przetrwała do roku 1840, kiedy to podzieliła losy budowli.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/235
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Katarzyna Walczak
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/236
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.236
doi
dc
Wokół staropolskich fundacji i benefaktorów Szkół Nowodworskich w Krakowie
Graff, Tomasz
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II
Szkoły Nowodworskie, których kontynuatorką jest dzisiejsze I LO im. B. Nowodworskiego, mają kilkusetletnią historię. Idea założenia szkół narodziła się w gronie profesorów Akademii Krakowskiej w 1586 roku, ale do właściwego otwarcia placówki doszło 2 lata później, dzięki inicjatywie profesora Stanisława Pika Zawadzkiego. W pierwszych dziesięcioleciach istnienia instytucja musiała zmierzyć się z licznymi trudnościami, takimi jak epidemie czy też naciski konserwatywnych profesorów, chcących zamknąć szkoły. W tych trudnych początkach szczególnie pomógł placówce biskup krakowski Piotr Tylicki. Jako benefaktor przeznaczył szkołom 10 tys. zł. Kolejnym ważnym dobrodziejem był kawaler maltański Bartłomiej Nowodworski, który w 3 fundacjach w latach 1612, 1617 i 1619 ofiarował w sumie 15 tys. zł. Darowizna ta pomogła instytucji przetrwać. Szkoły Nowodworskie miały w dalszych dziesięcioleciach wielu benefaktorów. Najważniejszym z nich był Gabriel Prewancjusz Władysławski, który darował 50 tys. zł. Dzięki temu, przy wydatnej pomocy króla Władysława IV Wazy, mógł powstać nowy budynek szkół zbudowany w 1643 roku. Dynamika fundacji w następnych dziesięcioleciach znacznie jednak spadła, co było efektem postępującego zubożenia kraju. Ostatnim odnotowanym darczyńcą był w 1745 roku sekretarz królewski Tomasz Szreniawski.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/236
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Tomasz Graff
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/237
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.237
doi
dc
Dzieje klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu w latach 1630–2009
Gogola, Zdzisław
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Po zwycięskiej bitwie z Turkami pod Chocimiem w 1621 roku Stanisław Lubomirski – właściciel Wiśnicza, jako wotum wdzięczności Bogu ufundował klasztor Karmelitów bosych. Władze zakonne obawiały się lokalizacji klasztoru i kościoła w dobrach prywatnych, ze względu na ewentualny wpływ dworu na życie zakonników. W 1622 roku fundator z wielkim rozmachem przystąpił do budowy, wprowadzając rzesze robotników oraz jeńców wojennych. Budową kierował nadworny architekt Lubomirskiego, Włoch Maciej Trapola. Budowane obiekty odznaczały się nowoczesnym stylem i w dziejach architektury polskiej zajęły wyjątkową pozycję. Obiekt był ufortyfikowany, służył także obronie zamku wiśnickiego.
26 maja 1630 roku odbyło się uroczyste wprowadzenie karmelitów bosych do wiśnickiego klasztoru. Budowę kościoła ukończono w 1635 roku. Jego wnętrze było wyjątkowo bogato wyposażone i w XVII wieku zaliczane do najlepiej uposażonych klasztorów karmelitów bosych.
1 września 1650 roku Szwedzi zajęli zamek i klasztor, niszcząc, plądrując i grabiąc najcenniejsze rzeczy, w tym bibliotekę oraz dzieła sztuki. Klasztor wiśnicki po rozbiorach został wcielony do Austrii. Cesarz Józef II doprowadził swą polityką do kasacji klasztorów, w tym i wiśnickiego. Zagrabił majątki klasztorne, wywiózł skarbiec klasztorny, a dobra ziemskie przeznaczono na fundusz religijny. Najcenniejsze dzieła sztuki wywieziono do Wiednia (dwa wozy obrazów). Budynki klasztorne przeznaczono na więzienie, sąd kryminalny, a także mieszkania dla sędziów.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, pomimo protestów karmelitów, w klasztorze nadal istniało więzienie. We wrześniu 1939 roku Niemcy urządzili w nim obóz dla jeńców wojennych, a później obóz koncentracyjny, obrabowali kościół i rozpoczęli rozbiórkę kościelnych murów. Materiał ze świątyni wykorzystali przy budowie rezydencji Hansa Franka w Przegorzałach i w Krzeszowicach. Do chwili obecnej w klasztorze znajduje się więzienie, a ruiny klasztornego kościoła służą jako boisko dla więźniów.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/237
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Zdzisław Gogola
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/238
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.238
doi
dc
Działalność klasztoru Karmelitów bosych w Wiśniczu (1630–1782)
Praśkiewicz, Szczepan T.
Karmelitański Instytut Duchowości, Kraków
Wychodząc od słów Stanisława Lubomirskiego, fundatora klasztoru, wypowiedzianych w 1641 roku wobec króla Władysława IV, że „zakonnicy wiśniccy ściśle przestrzegają karności swej zakonnej”, studium prezentuje działalność wiśnickich karmelitów bosych, podkreślając, że pierwszą i najbardziej czytelnie oddziaływującą apostolsko cechą życia zakonnego jest wierność własnemu charyzmatowi i świadectwo życia, co św. Teresa od Jezusa, reformatorka Karmelu wyraziła w słowach: „operibus magis, quam verbis doceant”.
Studium przedstawia więc działalność klasztoru ad intra i ad extra. W pierwszym sektorze działalności umiejscawia się formacja nowicjuszy i kleryków, prowadzenie bogato wyposażonej biblioteki klasztornej, kapituły prowincjalne celebrowane w Wiśniczu, troska o zarządzanie dobrami i o konserwację obiektu.
Z kolei w sektorze ad extra zostaje opisana posługa sakramentalna i głoszenie słowa Bożego w kościele klasztornym, promocja miejscowych powołań, kaznodziejstwo wyjazdowe, piśmiennicza działalność zakonników i specyficzny apostolat zakonu (szerzenie kultu maryjnego ze szczególną promocją nabożeństwa szkaplerznego, kult św. Józefa, św. Teresy od Jezusa oraz kierownictwo duchowe wobec sióstr karmelitanek bosych, a także pomoc świadczona im podczas tułaczki spowodowanej wojnami i zarazami).
Słowem winnicy karmelici bosi wiedzieli, że trzeba contemplata aliis tradere, i że suprema lex to salus animarum.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/238
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Szczepan T. Praśkiewicz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/239
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.239
doi
dc
Rabacja chłopska 1846 roku w relacji ks. Jana Popławskiego z Niegowici
Danowska, Ewa
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Ocena wydarzeń z 1846 roku była różna w ocenie urzędowej austriackiej i patriotycznej polskiej. Według tej pierwszej wersji rzeź galicyjska była odruchem wierności włościan wobec monarchii austriackiej, potępiającym próbę powstania przeciw cesarzowi. Z polskiej strony rabację potraktowano jako skutek świadomej prowokacji dokonanej przez biurokrację austriacką, trafiającej na podatny grunt niechęci pańszczyźnianych chłopów wobec szlachty. Rabacja położyła kres przygotowaniom do narodowego powstania. Rozprzestrzeniła się w zachodniej Galicji, głównie w okolicach Tarnowa, Bochni i Jasła. Tzw. „krwawe zapusty” rozpoczęte ok. 19 lutego 1846 roku pochłonęły wiele ofiar. Chłopi napadali na dwory i plebanie w poszukiwaniu powstańców i broni, bili i mordowali dziedziców i ich oficjalistów, demolowali budynki, rabowali wyposażenie dworów i zabudowań gospodarczych.
Z tego okresu zachowały się relacje i wspomnienia, wśród nich relacja ks. Jana Popławskiego (1800–1892), ówczesnego proboszcza w Niegowici. Swoje wspomnienia spisał w 1857 roku, dla rodziny. Ich oryginał znajduje się w Bibliotece Naukowej PAU i PAN w Krakowie, podarowany w 1925 roku przez Seweryna Udzielę. Wspomnienia ks. Popławskiego z 22–24 lutego 1846 roku obejmują tylko 3 dni rabacji, mimo to są cenne jako kronikarski zapis wydarzeń w Niegowici i najbliższej okolicy. Zawierają też osobiste odczucia i komentarze autora wspomnień.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/239
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Ewa Danowska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/240
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.240
doi
dc
Ruch abstynencki w Wielkopolsce w latach 1840–1902
Krasińska, Izabela
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
W artykule przedstawiono powstanie i rozwój ruchu abstynenckiego w Wielkopolsce w XIX stuleciu. Cezura początkowa badań, to rok 1840, uważany przez niektórych badaczy za datę przełomową w historii zorganizowanego ruchu abstynenckiego na tych terenach. Powstało bowiem wówczas Towarzystwo ku Przytłumieniu Używania Wódki w Wielkim Księstwie Poznańskim. Zainicjował go lekarz – chirurg De La Roch (Niemiec o francuskim rodowodzie). Sprawą abstynencji zainteresowali się również wielkopolscy duchowni katoliccy na czele z kościelnymi hierarchami: arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim Leonem Przyłuskim, Mieczysławem Halka Ledóchowskim, Florianem Oksza Stablewskim oraz biskupem Janem Kantym Dąbrowskim.
Zafascynowała ich m.in. działalność ks. Jana Nepomucena Ficka – proboszcza z Piekar Śląskich i kilku innych kapłanów, z inicjatywy których już w pierwszym półroczu 1844 roku powstało na Górnym Śląsku wiele kościelnych bractw wstrzemięźliwości. Za sprawą bp. Dąbrowskiego w latach 1844–1845 ok. 100 tys. osób złożyło śluby trzeźwości, wstępując do bractw wstrzemięźliwości. W 1852 roku na tereny Wielkopolski przybyli z Galicji jezuiccy misjonarze: ks. Karol Bołoz Antoniewicz, ks. Teofil Baczyński i ks. Kamil Praszałowicz, by m.in. za pomocą stosownych kazań odwodzić od pijaństwa.
Wielkopolscy duchowni aktywnie działali również w świeckich towarzystwach abstynenckich. Włączyli się w prace zorganizowanego w Kórniku w 1887 roku przez Zygmunta Celichowskiego Towarzystwa Szerzenia Wstrzemięźliwości, a zwłaszcza istniejącego od 1890 roku w Poznaniu Towarzystwa Wstrzemięźliwości „Jutrzenka”. Inicjatorem i pierwszym prezesem „Jutrzenki” był Józef Chociszewski, a po jego rezygnacji ks. Józef Kłos.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/240
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Izabela Krasińska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/241
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.241
doi
dc
Lata gimnazjalne świętego Józefa (Biby) Bilczewskiego
Meus, Konrad
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Józef Bilczewski, arcybiskup metropolita lwowski pozostaje bez wątpienia jedną z najważniejszych postaci Kościoła katolickiego na ziemiach polskich w początkach minionego stulecia. Bilczewski nazwany przez potomnych: „jedną z najpiękniejszych postaci XX wieku”48, doczekał się dotychczas licznych biografii i prac opiewających jego dorobek duszpasterski i naukowy. Okazuje się jednak, że chyba najmniej rozpoznanym okresem jego życiorysu pozostaje czas pobytu Wadowicach, gdzie przez osiem lat (pomiędzy dwunastym, a dwudziestym rokiem życia) uczęszczał do c.k. Realnego Gimnazjum.
Józef Biba rozpoczął edukację w Gimnazjum Realnym w Wadowicach we wrześniu 1872 roku. Przez pierwsze lata nauki raczej nie był wyróżniającym się uczniem. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy doszukiwać się najprawdopodobniej w trudnościach adaptacyjnych w nowym środowisku. Wraz z upływem czasu sytuacja uległa zmianie. Z lektury Sprawozdań Dyrekcji Gimnazjum za lata 1876–1880 wynika, że w klasie czwartej (1875/76) Biba uplasował się na siódmej pozycji, spośród 28 uczniów. Jego systematyczna i wytrwała praca zaczęła przynosić efekty w klasie szóstej. Wówczas otrzymał stypendium imienia Mikołaja Kopernika. W klasie siódmej znalazł się już w gronie najlepszych „studentów”. Podobnie rzecz miała się w klasie maturalnej, którą ukończył jako prymus. Józef Biba przystąpił do matury 14 czerwca 1880 roku. Egzamin zdał z wyróżnieniem, co umożliwiło mu staranie się o przyjęcie w poczet studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. W październiku 1880 roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym krakowskiej wszechnicy.
Lata gimnazjalne Józefa Bilczewskiego pozostają jednym z ważniejszych okresów w życiu świętego. Ośmioletni pobyt i edukacja w Wadowicach musiały wywrzeć spory wpływ na kształtowanie charakteru nastoletniego chłopca, a później dorastającego mężczyzny. Trudności bytowe związane z utrzymaniem w średniej wielkości mieście – kilkadziesiąt kilometrów od rodzinnego domu – nauczyły młodego wilamowiczanina pokonywania przeciwności losu i wytrwałego, okupionego ciężką pracą, dążenia do zamierzonego celu. Słuszności powyższego wywodu dowodzi determinacja, jaką można śledzić u Bilczewskiego w czasie edukacji w wadowickim gimnazjum. Z ucznia raczej przeciętnego, w pierwszych latach nauki, już jako dojrzały młodzieniec zostaje prymusem szkolnym. Nie do przecenienia pozostaje wszechstronna wiedza wyniesiona ze szkoły średniej. Zawdzięczał jej m.in. znakomite przygotowanie humanistyczne, tak istotne podczas studiów teologicznych i jego dalszej kariery naukowej.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/241
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Konrad Meus
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/242
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.242
doi
dc
Wspomnienia bp. Adama Stanisława Krasińskiego: między rękopisem a publikacją
Prašmantaitė, Aldona
Lietuvos istorijos institutas, Vilnius
Biskup diecezji wileńskiej Adam Stanisław Krasiński (1810–1891) dał się poznać nie tylko jako aktywny hierarcha Kościoła katolickiego, ale też jako zaangażowany uczestnik ówczesnego życia kulturalnego i literackiego. Za niedostosowanie się do instrukcji generalnego gubernatora Michaiła Murawjowa nakazującej wydanie okólnika potępiającego powstanie styczniowe Krasiński na początku lata 1863 roku został zesłany do Wiatki (obecnie Kirow). Zwolniony z wygnania został w 1883 roku, ale bez prawa powrotu do swojej diecezji, dlatego osiadł w Krakowie.
Krakowski okres życia biskupa z twórczego punktu widzenia było bardzo aktywny. Od młodości interesując się literaturą, przygotował słownik synonimów polskich. W Krakowie zaczął również pisać wspomnienia. Po raz pierwszy pamiętniki biskupa wileńskiego – Wspomnienia – napisane w ojczystym języku polskim ukazały się w 1900 roku w krakowskiej gazecie „Czas”. W tym samym roku 1900 (lub też na początku 1901), wydawnictwo „Czas” opublikowało je jako książkę w nakładzie 150 egzemplarzy. We wspomnieniach są bardzo ciekawe szczegóły z historii zakonu pijarów, o położeniu Kościoła katolickiego na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, które zostały zagarnięte przez imperium rosyjskie. Znajdujemy tam także wiadomości o literackich i intelektualnych realiach życia w Wilnie. Dwadzieścia lat wygnania opisał bardzo zwięźle, a życia w Krakowie po powrocie z wygnania nie wspomniał w ogóle.
Artykuł pragnie zrekonstruować drogę Wspomnień biskupa wileńskiego od rękopisu do druku na początku wieku XX. Podczas odkrywania okoliczności tworzenia i publikowania Wspomnień ustalono, że w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie od 1917 roku znajduje się nie rękopis Wspomnień Krasińskiego, lecz wersja redakcyjna złożona z fragmentów autografu. Należy przyjąć, że oryginalne Wspomnienia nie zachowały się. Stanisław Estreicher (1869–1939), profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i współpracownik dziennika „Czas”, zredagował rękopis. Niewątpliwe jest, że część pamiętników Krasińskiego była wśród rękopisów przewiezionych w 1927 roku z Muzeum Polskiego w Rapperswilu do Biblioteki Narodowej w Warszawie. Adnotacja dawnego rękopisu Krasińskich w Rapperswilu pozwala stwierdzić, że jeden z nich był częścią wspomnień biskupa o jego latach spędzonych na wygnaniu. Przygotowujący Wspomnienia Krasińskiego do publikacji w 1900 roku Stanisław Estreicher nic o rękopisie Krasińskiego w Rapperswilu nie wiedział. Kiedy i jak rękopis Krasińskiego dostał się do muzeum w Rapperswilu nie jest oczywiste. Rękopis Wspomnień Krasińskiego został przekazany do Warszawy w 1927 roku do zbiorów Biblioteki Narodowej, gdzie zniszczony został w czasie Powstania Warszawskiego. Nie ma danych, które wskazywałyby, że w przyszłości można by było ów ostatni rękopis (lub jego kopię) gdzieś odnaleźć. Geneza Wspomnień biskupa wileńskiego Adama Stanisława Krasińskiego, historia konserwacji rękopisu oraz jego przygotowania do publikacji kryją więcej niż jedną tylko zagadkę.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/242
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Aldona Prašmantaitė
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/243
2023-01-23T21:29:55Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"131231 2013 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.243
doi
dc
Wójta Józefa Putka droga do interdyktu. Konflikt między władzami gminnymi a proboszczem w Choczni w świetle dokumentów kościelnych
Witkowski, Marcin
Wadowickie Centrum Kultury,
Muzeum Miejskie w Wadowicach
Dr Józef Putek, radykał chłopski, wybitny działacz ludowy i poseł na Sejm, zaczynał swoją karierę polityczną w rodzinnej wsi Choczni, a w 1919 roku został wybrany na jej wójta. Jego bezkompromisowy antyklerykalizm szybko doprowadził do konfliktu z ks. Józefem Dunajeckim, długoletnim proboszczem parafii w Choczni. Spór między władzami gminnymi a choczeńskim probostwem szybko zaczął dzielić wieś na zwolenników dr. Putka, w znakomitej większości działaczy ruchu ludowego, i ks. Dunajeckiego. Wójt zarzucał proboszczowi niegospodarność, samowolę w dysponowaniu majątkiem kościelnym i brak dbałości o plebańskie budynki. Opierając się na własnej interpretacji ustaw o konkurencji kościelnej, dr Putek samodzielnie przystąpił do renowacji kościoła i wyprzedaży części jego majątku, co budziło sprzeciw parafian.
Nowy etap konfliktu zaczął się w 1926 roku, gdy naczelnik gminy stanął na czele Komitetu parafialnego. Punktem krytycznym w sporze między władzami gminnymi i Komitetem a proboszczem Dunajeckim była sprawa fundacji dzwonów, zakupionych po części ze składek parafian w Choczni, a po części z funduszy zebranych przez chocznian z Detroit i Chicago. Dr Putek sprzeciwił się zawieszeniu dzwonów na wieży kościelnej, powołując się na zagrożony interes Komitetu parafialnego i samowolę księdza proboszcza. Wtargnięcie do kościoła przedstawicieli władz gminnych, z wójtem na czele i opieczętowanie dzwonu było bezpośrednim powodem rzucenia na dr. Putka kary interdyktu osobistego przez abp. Adama S. Sapiehę. Pośrednimi zaś powodami była antyklerykalna działalność wójta, tak polityczna, jak i publicystyczna, m.in. na łamach wydawanej w Choczni gazety „Sztandar Chłopski”.
W 1929 roku dr Putek został odwołany z funkcji naczelnika gminy, a niedługo później uwięziony przez władze sanacyjne w Brześciu. W kwietniu 1939 roku Metropolita krakowski zniósł ciążącą na nim karę interdyktu.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2013-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/243
Folia Historica Cracoviensia; Tom 19 (2013)
pol
Prawa autorskie (c) 2013 Marcin Witkowski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/648
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141018 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.648
doi
dc
Polityka gospodarcza księcia Bolesława V Wstydliwego wobec biskupstwa i katedry krakowskiej
Gryguć, Piotr
Uniwersytet Jagielloński
Niniejszy artykuł jest próbą ukazania przemian, jakie zaszły w Małopolsce w drugiej połowie XIII wieku. Był to okres bardzo dynamicznych przemian zarówno gospodarczych, jak też społecznych. Książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy zdawał sobie sprawę zarówno z konieczności zmian, jak też z możliwości, jakie ze sobą niosły. Znamienny był tu przykład płynący z krajów ościennych – szczególnie z księstw śląskich, Czech i Węgier, gdzie motorem owych przemian była kolonizacja na prawie niemieckim. Władca Krakowa, zdając sobie sprawę z potęgi gospodarczej biskupa i kapituły krakowskiej, starał się wciągnąć obie te instytucje w rytm przemian. Dzięki wsparciu Kościoła krakowskiego udało mu się zmodernizować i przyspieszyć przemiany zachodzące w księstwie krakowsko-sandomierskim. Współpraca pozwoliła wzmocnić się zarówno biskupowi i kapitule – poprzez uzyskanie rozległych przywilejów i rozwój gospodarczy swoich majątków, jak też wdrożyć nowe wzorce zagospodarowywania dóbr. Dzięki wzorowej współpracy na linii Kościół krakowski–monarcha udało się także uniknąć długich i często bardzo kosztownych sporów, jakie można było zaobserwować w księstwach ościennych. Niewątpliwie rządy wewnętrzne księcia Bolesława Wstydliwego i jego polityka oparta na porozumieniu z Kościołem krakowskim oraz wciągnięciu go w mechanizmy przemian gospodarczych pozwoliły na szybki rozwój jego władztwa – zarówno na płaszczyźnie handlowej, gospodarczej, jak i urbanizacyjnej oraz społecznej.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/648
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Piotr Gryguć
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/649
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141028 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.649
doi
dc
Studium generalne dominikanów polskich w XIV wieku?
Gałuszka, Tomasz
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Głównym tematem artykułu jest geneza studium generalnego dominikanów polskich. W wyniku wieloletnich i skomplikowanych badań prowadzonych przez Krzysztofa Kaczmarka i Macieja Zdanka udało się ustalić, że pierwsze źródłowe dowody potwierdzające funkcjonowanie krakowskiego studium generale pochodzą z lat 1404/1405–1410. Jednak przytoczone daty stanowią jedynie terminus ante quem powstania tego ośrodka kształcenia. Autor skupił się na pewnym wydarzeniu z lat 1304–1316, które w literaturze przedmiotu nazywane jest zazwyczaj „nieudaną próbą utworzenia studium generalnego w Krakowie”. Ponowna analiza dominikańskich akt kapituł generalnych, sytuacji wewnętrznej zakonu w pierwszej połowie XIV wieku oraz dziejów polskiej prowincji dominikanów pozwoliły zaproponować lub raczej powtórnie wprowadzić do dyskusji naukowej zarzuconą dawną hipotezę: prawdopodobnie studium generalne polskich dominikanów powstało już w XIV wieku, być może niedługo po ogłoszeniu w 1304 roku zmian w rozdziale De studentibus.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/649
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Tomasz Gałuszka
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/650
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141028 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.650
doi
dc
Ars bene moriendi biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego w świetle Listu Fryderyka Szembeka do Wawrzyńca Gembickiego
Wołyniec, Bartłomiej Michał
Uniwersytet Jagielloński
W 1617 roku w krakowskiej oficynie wydawniczej Andrzeja Piotrkowczyka wydany został drukiem utwór zatytułowany O śmierci świętej pamięci Jego Mości X. Piotra Tylickiego krakowskiego biskupa […] i nabożnym ku niej przygotowaniu jego List do […] X. Wawrzyńca Gembickiego z Bożej Łaski arcybiskupa gnieźnieńskiego […]. Jego autorem był krakowski jezuita Fryderyk Szembek (1575–1644), który w pierwotnym zamyśle chciał o śmierci krakowskiego ordynariusza poinformować jedynie przyjaciela zmarłego hierarchy – arcybiskupa gnieźnieńskiego Wawrzyńca Gembickiego (1559–1624). W niedługim jednak czasie list ten na żądanie egzekutorów biskupiego testamentu oraz za wyraźnym dozwoleniem następcy Piotra Tylickiego na stolicy św. Stanisława Marcina Szyszkowskiego (1554–1630), jak i zakonnych zwierzchników autora został uzupełniony i wydany drukiem. Omawiany poniżej utwór autorstwa Fryderyka Szembeka należy do tzw. pisarstwa artis bene moriendi. Wydawane w tym nurcie książki miały co prawda różne formy, łączył je jednak przedmiot poruszanych w nich rozważań. Ogólnie rzecz ujmując, były to zbiory przykładów postaw i myśli o treści ascetycznej, służące do przygotowania człowieka na przyjęcie śmierci. Tytułowy biskup został w utworze przedstawiony z jednej strony jako wielki senator, prawdziwy potomek dawnych Polaków i miłośnik ojczyzny. Z drugiej zaś Piotr Tylicki był także dobrodziejem autora utworu oraz „dawnym i uprzejmym” przyjacielem adresata listu – arcybiskupa gnieźnieńskiego. Mimo tak wielu zalet i przymiotów w opisanym przez Fryderyka Szembeka trzyletnim okresie życia hierarchy Piotr Tylicki miał wedle autora ćwiczyć się w trzech zasadniczych cnotach. Pierwszą z nich było „wielkie nabożeństwo i takie, jakie ma być rzeczy boskich poważanie”, drugą stanowiła „pokora wielka w dostojeństwie tak wysokim”, trzecią i ostatnią było z kolei „staranie pilne o zbudowanie bliźnich i wystrzeganie się dania onym najmniejszego zgorszenia”.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/650
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Bartłomiej Michał Wołyniec
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/651
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141018 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.651
doi
dc
Dominikanie na kresach wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów (teren dzisiejszej Białorusi)
Miławicki, Marek
Dominikański Instytut Historyczny w Krakowie
Celem artykułu jest zarysowanie historii obecności zakonu dominikańskiego na tej części Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Wielkie Księstwo Litewskie), które obecnie leżą w granicach państwa białoruskiego, począwszy od średniowiecza do drugiej połowy XIX wieku. Na terenie tym istniało 45 placówek dominikańskich, które zostały skasowane przez władze zaboru rosyjskiego w XIX wieku. Dominikanie prowadzili nie tylko działalność duszpasterską (głównie kaznodziejstwo i parafie), ale także oświatową i kulturalną. W okresie powstań zakonnicy również czynnie brali w nich udział, za co spotkały ich represje (emigracja, zsyłki na Syberię, kasaty klasztorów i konfiskata mienia i dóbr kultury).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/651
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Marek Miławicki
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/652
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141018 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.652
doi
dc
Galicyjskie górnictwo i hutnictwo w świetle Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie w 1894 roku
Paduchowski, Wojciech
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie
Powszechna Wystawa Krajowa zorganizowana we Lwowie w 1894 roku, w setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej, miała pokazać dorobek ekonomiczno-kulturowy Galicji od czasu uzyskania przez nią autonomii politycznej. Miała objąć swoim zakresem życie duchowe i materialne mieszkańców Galicji i nie tylko, w tym przede wszystkim Polaków, dać przykłady bogactwa jej płodów, górnictwa, hutnictwa, rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa; przedstawić życie ludności, zabytki sztuki ludowej, tzw. przemysł domowy, rękodzieła; pokazać rozwój instytucji finansowych, administracji publicznej, opieki zdrowotnej, komunikacji, inżynierii, budownictwa, literatury, szkolnictwa ogólnego i zawodowego, rozwój sztuk pięknych i architektury. Miała stać się okazją do integracji narodowej Polaków. Artykuł analizuje tylko fragment jej ogromnej spuścizny w zakresie dorobku galicyjskiego górnictwa i hutnictwa. Ukazuje dynamiczny rozwój przemysłu naftowego, wzrost produkcji soli, wytopu żelaza, węgla kamiennego i brunatnego. Jedynie produkcja wosku ziemnego (ozokerytu) nie dawała dobrych perspektyw i w konsekwencji zrezygnowano z jego wydobycia. Wystawiennictwo było jednym z elementów stymulujących gospodarkę w wielu dziedzinach. Sam zaś rozwój, zwłaszcza górnictwa naftowego, sprzyjał pozytywnym przemianom cywilizacyjnym. Wystawiennictwo zwiększyło niewątpliwie kapitał społeczny, co mogło owocować kolejnymi inicjatywami.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/652
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Wojciech Paduchowski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/653
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141018 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.653
doi
dc
Mowa Zygmunta Janickiego OFM na pogrzebie ks. dra Józefa Krukowskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i proboszcza parafii św. Floriana w Krakowie (10 grudnia 1900 roku)
Janicki, Jan Józef
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
W dniu 10 grudnia 1900 roku odbył się w Krakowie pogrzeb ks. dra Józefa Krukowskiego (5 IX 1828 – 6 XII 1900), proboszcza krakowskiej kolegiaty św. Floriana, profesora i dziekana Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kazanie (mowę) na pogrzebie wygłosił franciszkanin o. Zygmunt Janicki. Studium prezentuje w pierwszej części curriculum vitae kaznodziei pogrzebowego. O. Z. Janicki (1867–1929) po święceniach kapłańskich (1889) pełnił posługę duszpasterską najpierw w klasztorze św. Kazimierza w Krakowie, następnie w Kętach, skąd po trzech latach powrócił do Krakowa. O. Janicki i współbracia zakonni, franciszkanie, na przełomie wieków podjęli nową formę pracy duszpasterskiej, jaką było głoszenie misji świętych, czyli kaznodziejstwo misyjno-rekolekcyjne. Tą działalnością objęli ówczesne parafie diecezji krakowskiej, tarnowskiej i przemyskiej (1897–1902); w latach 1906–1907 Wołyń, Podole i rozległą Ukrainę, a w roku 1912 ośrodki polonijne w USA. W latach 1911–1923 jako komisarz Ziemi Świętej na Polskę o. Zygmunt Janicki rozwijał ożywioną działalność, szerząc zainteresowanie ziemską ojczyzną Jezusa (w 1906 roku rozpoczął wydawanie kwartalnika „Głos Ziemi Świętej”; w latach 1907, 1909 i 1914 zorganizował trzy polskie pielgrzymki narodowe do Ziemi Świętej). W bardzo trudnych czasach I wojny światowej o. Janicki z wielkim hartem ducha i poświęceniem pełnił urząd prowincjała (1914–1924). Współcześni mu, doceniając działalność kaznodziejską o. Janickiego, nazwali go „głównym kaznodzieją patriotycznym” w Krakowie. O. Janicki zmarł 11 kwietnia 1929 roku. 15 kwietnia „tłumy ludu, dawno niewidziane […] łzami rzewnymi pożegnały tego, którego nauk słuchały chętnie i gromadziły się na nie zawsze licznie”. Druga część prezentowanego artykułu to analiza przemówienia, które o. Janicki wygłosił 10 grudnia 1900 roku na pogrzebie ks. dra Józefa Krukowskiego (1828–1900), proboszcza krakowskiej parafii św. Floriana, wcześniej profesora i dziekana Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kaznodzieja przedstawił zmarłego jako człowieka niepospolitego, pełnego charakterystycznych zalet i wyróżniającego się ze swego otoczenia. W metaforze aureoli nad głową zmarłego kaznodzieja pogrzebowy przedstawił jego trzy wielkie zasługi porównane do promieni. Pierwszym z nich było „święte kapłaństwo”, czyli życie kapłana, apostoła Jezusa i głosiciela Dobrej Nowiny. Drugim promieniem była jego wybitna uczoność; był to bowiem „mąż nauki” ozdobiony laurowym wieńcem chwały, który „mu uwiła nauka”. Trzecim wreszcie promieniem było jego „dobrze zrozumiane człowieczeństwo”; był to bowiem człowiek, „który umiał swoje ludzkie zadanie godnie wypełniać!” O. Janicki uznał w swojej mowie pogrzebowej, iż to wszystko stanowi jakby „tęczę trójbarwną, zawieszoną przez Stwórcę wszechmocy na znak pokoju i miłości” do śp. ks. dra Józefa Krukowskiego, i sprawia, że trzeba się nad tym wszystkim, co stanowiło życie i działalność zmarłego, „zadumać” i „pomyśleć”.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/653
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Jan Józef Janicki
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/654
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141028 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.654
doi
dc
Oddział Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Jana Stefki ps. „Mściciel” w latach 1945–1946 w świetle dokumentów UB
Szczygieł, Rafał
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Po zakończeniu II wojny światowej myśli o wolnej i suwerennej ojczyźnie skłoniły Jana Stefkę do utworzenia oddziału NSZ, który miał przeciwstawić się totalitarnemu reżimowi komunistycznemu. Oddział powstał w styczniu 1946 roku w Golcowej i Domaradzu w powiecie brzozowskim. W czasie krótkiej, bo dwumiesięcznej, działalności oddział dokonał 24 napadów, kilku rozbrojeń posterunków MO, rozbrojeń żołnierzy WP, 3 zabójstw ludzi związanych z „bezpieką”, podejmując tym samym walkę z reżimem komunistycznym na początku jego istnienia. Oddział został zlikwidowany w ramach akcji pościgowej po dokonanym ataku na Przecław, bez udziału sieci agenturalnej, w wyniku której faktycznie uległ rozproszeniu. Część jego członków została zabita i skazana na wieloletnie więzienia, pozostali zaś ujawnili w UB swą działalność w oddziale „Mściciela”. Jan Stefko doświadczył losu wielu innych przywódców zbrojnego podziemia. Wprawdzie wyszedł obronną ręką z okrążenia w Grudnej i ponownie włączył się do antykomunistycznej partyzantki, jednak jesienią został zamordowany.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/654
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Rafał Szczygieł
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/655
2023-01-23T21:29:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"141028 2014 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.655
doi
dc
Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku
Gogola, Zdzisław
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
W polskiej historiografii stan wojenny stanowi ciągle zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Wydaje się też, iż nawet powiększający się dystans czasowy oraz psychologiczny nie ułatwia wypracowania jednoznacznej i obiektywnej oceny dramatycznych wydarzeń z lat 1981–1983. Na ową dyferencjację prezentowanych opinii duży wpływ mają bieżące trendy poprawności politycznej oraz niedostępność stale jeszcze utajnionych dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich. Próba dokonania rzetelnej i wieloaspektowej oceny stanu wojennego nie może obyć się bez analizy napiętej sytuacji społeczno-politycznej oraz trudnego położenia gospodarczo-ekonomicznego Polski na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Konieczne jest również uwzględnienie ważnego czynnika, jaki stanowiła założona w 1980 roku „Solidarność” – pierwszy powojenny masowy ruchu opozycyjny, zakorzeniony silnie na podłożu przesłanek chrześcijańskich. Z tego zaś punktu wychodząc, nie da się pominąć roli, jaką odegrał w okresie stanu wojennego polski Kościół katolicki, bowiem to właśnie w ramach struktur kościelnych – wobec zawieszenia działalności niemal wszystkich organizacji społecznych – udzielane było materialne, prawne i duchowe wsparcie dla ofiar represji oraz ich rodzin. Zaś postawa hierarchów oraz licznych przedstawicieli duchowieństwa (np. prymasa Glempa, abpa Dąbrowskiego, ks. Popiełuszki czy ks. Jancarza) dobitnie świadczyła o zdecydowanym potępieniu mających wówczas miejsce licznych przypadków łamania prawa, a w szczególności – aresztowań oraz internowania działaczy „Solidarności”. Rozważania powyższe – jakkolwiek ciągle niedoskonałe i zapewne przedwczesne – pozwalają wysnuć przypuszczenie, iż wydarzenia lat 1981–1983 wywołane były raczej brakiem autorytetu władz oraz podstawowych wolności społecznych aniżeli niedostatecznym zaopatrzeniem w artykuły żywnościowe, kryzysem ekonomicznym czy groźbą zbrojnej interwencji ze Wschodu. Kościół katolicki stanął w tej sytuacji w obronie praw człowieka i godności ludzkiej, czerpiąc siłę między innymi z nauczania i postawy Jana Pawła II.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2014-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/655
Folia Historica Cracoviensia; Tom 20 (2014)
pol
Prawa autorskie (c) 2014 Zdzisław Gogola
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/807
2024-02-23T21:45:28Z
foliahistoricacracoviensia:CED
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Św. Eulalia z Meridy i rozwój jej kultu w świetle średniowiecznych utworów poetyckich
Małocha, Joanna Maria
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Międzywydziałowe Studium Języków Obcych, Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego
Św. Eulalia z Meridy i rozwój jej kultu w świetle średniowiecznych utworów poetyckich
Artykuł poświęcony został hiszpańskiej męczennicy z okresu prześladowań Dioklecjana –Eulalii z Meridy, a ściślej zachowanym do dnia dzisiejszego średniowiecznym utworom poetyckim, które postać tą przywołują. Ów zbiór pięciu tekstów źródłowych – tworzony przez fragmenty poematów Wenancjusza Fortunatusa, Aldhelma i Bedy Czcigodnego oraz Kantylenę o św. Eulalii - poddany została analizie pod kątem wykazania rozwoju kultu świętej zarówno w wymiarze terytorialnym, jak i czasowym. Zwrócono przy tym uwagę na wspólne wątki hagiograficzne i ogólnoreligijne obecne w rozważanych źródłach. Dla ułatwienia każdy z tekstów opatrzono także polskim tłumaczeniem. Całość analizy poprzedzona została zarysem dostępnych współcześnie informacji na temat dziejów św. Eulalii.
St. Eulalia of Merida and the development of her cult in light of medieval poems
The aim of the article is to present a Spanish martyr during Diocletianic persecution - Eulalia of Merida, and, more specifically, medieval poems devoted to her that are preserved until now. A set of five primary sources – consisting of certain fragments of poems by Venantius Fortunatus, Aldhelm and Bede the Venerable as well as The Sequence of Saint Eulalia - has been analyzed in terms of demonstrating the development of sacred cult both in geographical as well as time dimensions. Special attention has been paid to the common hagiographic and general religious threads present in the discussed sources. In order to facilitate each text, the author also provides their Polish translations. The entire analysis is preceded by an outline of currently available information concerning the life of St. Eulalia.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/807
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Joanna Maria Małocha
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1170
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1170
doi
dc
Wystrój malarski kaplic kościoła Kamedułów na Bielanach i jego znaczenie dla sztuki Krakowa 1. połowy XVII w. (kaplice Królewska i Delpacowska)
Żmudziński, Jerzy
Ogromne znaczenie eremu bielańskiego dla dziejów sztuki polskiej czasów przełomu manieryzmu i baroku jest od dawna należycie docenione. Dotyczy to jednak w pierwszym rzędzie architektury i jej wystroju (stiuków), a w znacznie mniejszym stopniu malarstwa. Wielokrotnie przywoływano w opracowaniach sztuki polskiej 1. połowy XVII w. malarski wystrój kaplic bielańskich, najczęściej jednak ograniczano się do stwierdzenia, że część tej dekoracji jest dziełem weneckiego malarza Tomasza Dolabelli i jego warsztatu
(wystrój malarski kaplic Królewskiej i Delpacowskiej) i ilustruje proces niejako „degradacji” tego artysty, który przybywszy do Polski w ostatnich latach XVI w. z czasem zagubił osiągnięcia wielkiej szkoły weneckiej doby manieryzmu, zaniżył standardy wykonywanych dzieł i uległ swoistej „sarmatyzacji”, dostosowując się do gustów i oczekiwań miejscowych odbiorców. W malowidłach dwóch najważniejszych kaplic bielańskiego kościoła widziano dzieła jego
samego, jego uczniów i naśladowców. Teza o „sarmatyzacji” i obniżeniu się poziomu twórczości Dolabelli niedawno poddana została krytycznej analizie, przy okazji której przywołano i w pewien sposób „zrehabilitowano” źródłowo potwierdzone dzieła tego artysty z kaplicy Królewskiej.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1170
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Jerzy Żmudziński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1172
2024-02-23T21:59:28Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1172
doi
dc
„Perło konchy tych krain, witam was, Bielany!” (o odkrywaniu urody Bielan i tajemnic kamedułów)
Ziejka, Franciszek
Zakon ojców kamedułów trwale wpisał się w dzieje Kościoła katolickiego w Polsce, a także narodowej historii. Modlitwy, posty i milczenie pustelników – uczniów św. Romualda od czterech wieków stanowią wyjątkowo piękny przykład służby Bożej w Polsce, o czym świadczy obecność kamedułów na krakowskich Bielanach. Historia ponad 400 letniego klasztoru na Bielanach obfiuje zarówno w wydarzenia piękne, jak i pełne grozy i tragedii opisane w niniejszym artykule.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1172
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Franciszek Ziejka
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1173
2024-02-23T22:00:25Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1173
doi
dc
Bielany – ulubione miejsce Krakowa. Związki bielańskich kamedułów z Krakowem w okresie staropolskim
Bruździński, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Na początku XVII wieku pojawili się pejzażu krakowskim biali mnisi, kameduli, którzy przyszli do Krakowa po trudnym okresie reformacji i niepokojów, jakie dotknęły wszystkie dziedziny ludzkiego życia, przede wszystkim religijnego, ale także społecznego, umysłowego i obyczajowego. Kameduli przyszli po zaprowadzeniu ładu i porządku w Kościele poprzez postanowienia Tridentinum. Przyszli, aby poprzez przykład własnego umartwienia i milczenia wlać w rozgorączkowane sarmackie głowy spokój myślenia i postępowania – tak jak spokój bieli i harmonii ich monumentalnego klasztoru górującego nad miastem. Ich zakonna prostota i ubóstwo połączyła się tutaj z barokową „tendencją zmagającego się nadmiaru”, a wszystko po to, aby umocnić wiarę i pobożność katolików, a zawstydzić protestanckie obrazoburcze ubóstwo.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1173
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Andrzej Bruździński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1174
2024-02-23T22:01:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Fundacje ks. Jana Schindlera na Bielanach
Urban, Jacek
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Klasztor na Bielanach upodobał sobie były prezes senatu rządzącego Wolnego Miasta Krakowa ks. Jan Schindler. Po upadku powstania krakowskiego ks. Schindler usunął się z życia publicznego. Swym mecenatem w bielańskim eremie objął przede wszystkim budynek foresterii oraz kaplicę św. Jana Chrzciciela w kościele zakonnym. Florkowscy w swojej pracy o kamedułach wspominają obok wymienionych także trzecią fundację ks. Schindlera, a mianowicie na restaurację studni zakonnej.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1174
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Jacek Urban
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1175
2024-02-23T22:02:24Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Społeczny wymiar funkcjonowania krakowskiego konwentu kamedułów
Szczurowski, Rafał
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Urokliwe położenie, jak i okazałość klasztoru sprzyjały religijno-rekreacyjnemu natłokowi gości i w ogóle pragnieniom zobaczenia mniszej rzeczywistości, której forma była wielce misteryjna. Być może, gdyby nie decyzje fundatora eremu i kościoła na Srebrnej Górze, marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego, sprowadzeni przez niego w 1604 r. z Włoch kameduli mieliby pełniejszą sposobność do realizacji ideałów zakonnych. Marszałek Wolski, człowiek gruntownie wykształcony, znawca i miłośnik sztuki, sprawny dyplomata, lobbujący w kraju na rzecz Habsburgów, a zarazem zaufany Zygmunta III Wazy, uznał, łamiąc kamedulskie przepisy, iż asceza pustelników nie stała w sprzeczności z okazałością świątyni, którą im wystawił. Mnisi – pustelnicy ze Srebrnej Góry nie tylko współkształtowali (i nadal to czynią) dziedzictwo duchowe miejsca, na którym osiedli, ale także wpisali się lub byli wpisywani w jego dzieje społeczne. Dzieje eremu w podkrakowskich Bielanach potwierdzają, że jedynie umiejętne godzenie zakonnych ideałów z wymogami świata, opuszczanego dla pełniejszego zjednoczenia z Bogiem, wpływa na dobrą kondycję klasztoru.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1175
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Rafał Szczurowski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1176
2024-02-23T22:03:15Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Staropolski autoportret białogłowy
Wróbel, Elżbieta Elena
Odmienność ról do spełnienia, jakie przypadały w udziale mężczyźnie i kobiecie w społeczeństwie staropolskim, nie wynikała jedynie z różnic biologicznych. W oczach mężczyzn białogłowa jawiła się jako część ludzkości słabsza, nie tylko pod względem fiycznym czy psychicznym, lecz także umysłowym, dlatego też wymagająca stałego dozoru i opieki. Wydaje się jednak, iż białogłowy żyjące w tamtej epoce doskonale radziły sobie z własnym życiem. W razie trudności czy sytuacji dotąd im nieznanych, potrafiy im sprostać nie gorzej od mężczyzn, czego przykładem było chociażby samodzielne prowadzenie folwarków pod nieobecność ciągle wojujących w XVII wieku mężów. Mimo iż były wychowywane w duchu uległości i posłuszeństwa, wykazywały wiele zdecydowania, silnej woli i konsekwencji w dążeniu do celu. A przy tym nie zatracały tego, co najpiękniejsze: wrażliwości na sacrum, umiejętności kochania i współczucia, delikatności, troski o powierzone ich pieczy dzieci i służbę. Były prawdziwymi kobietami i potrafiy umiejętnie korzystać z wpływu, jaki wywierały na świat mężczyzn, pozornie przez całe życie pozostając w ich cieniu.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1176
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Elżbieta Elena Wróbel
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1177
2024-02-23T22:04:07Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Prace rewaloryzacyjne w klasztorze i nowe wyposażenie wnętrza kościoła św. Józefa karmelitów bosych w Poznaniu w latach 1984–1990
Wanat, Benignus Józef
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Karmelici bosi przybyli do Poznania w 1618 roku. W ogrodzie nabytym od Elżbiety Michanówny zbudowali – początkowo drewniany – klasztor pod wezwaniem św. Józefa. W latach 1635–1687, na gruncie zapisanego im dworu przez Barbarę Orzelską, wybudowali murowany barokowy klasztor i kościół św. Józefa3. Architektami i budowniczymi kościoła św. Józefa byli: Jerzy Catenaci oraz Krzysztof Bonadura starszy i Krzysztof Bonadura młodszy. Karmelici bosi po II wojnie światowej odzyskali swoją własność w stanie ruiny. Odbudowa i rewaloryzacja zabytku sztuki trwała wiele lat. Obecne wyposażenie kościoła wykonane zostało w latach 1985–1990.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1177
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Benignus Józef Wanat
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1181
2024-02-23T22:05:02Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Tajemnica Dona Miguela Mañary
Witko, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Dnia 6 lipca 1985 roku Ojciec Święty Jan Paweł II podpisał dekret o heroiczności cnót czcigodnego sługi Bożego Miguela Mañary (1627–1679), otwierając tym samym drogę do jego beatyfiacji. Analizując dramatyczny los i duchowość sewilskiego „ojca ubogich”, odkrywamy tajemnicę tej charyzmatycznej osobowości, która nieprzerwanie inspiruje kolejnych twórców. Mañara jako jeden z najważniejszych elementów swej aktywności podjął głoszenie miłosierdzia wobec najbardziej potrzebujących, czemu poświęcił wielką fortunę i całe swe życie. Taka postawa, wyrosła z dramatycznego doświadczenia śmierci, znalazła właściwy fundament w przeżywaniu pokory, żarliwym nabożeństwie do Matki
Bożej i wpływie duchowości karmelitańskiej. Owocem tego niezwykłego doświadczenia religijnego stało się intensywne życie duchowe Miguela Mañary, pełne przeżyć mistycznych, które ugruntowało sławę jego świętości.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1181
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Andrzej Witko
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1192
2024-02-23T22:05:53Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Zapomniana kwatera Obrońców Lwowa i Kresów Wschodnich z lat 1918–1920 na Cmentarzu Janowskim we Lwowie
Naleźniak, Paweł
Artykuł prezentuje problematykę związaną z szczątkowymi pozostałościami kwatery wojskowej na Cmentarzu Janowskim we Lwowie, będącymi echem wydarzeń, do jakich doszło we Lwowie i Małopolsce Wschodniej w latach 1918-1920.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1192
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Paweł Naleźniak
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1352
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1352
doi
dc
„Perło konchy tych krain, witam was, Bielany!” (o odkrywaniu urody Bielan i tajemnic kamedułów)
Ziejka, Franciszek
Zakon ojców kamedułów trwale wpisał się w dzieje Kościoła katolickiego w Polsce, a także narodowej historii. Modlitwy, posty i milczenie pustelników – uczniów św. Romualda od czterech wieków stanowią wyjątkowo piękny przykład służby Bożej w Polsce, o czym świadczy obecność kamedułów na krakowskich Bielanach. Historia ponad 400 letniego klasztoru na Bielanach obfituje zarówno w wydarzenia piękne, jak i pełne grozy i tragedii opisane w niniejszym artykule.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1352
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Franciszek Ziejka
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1353
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1353
doi
dc
Bielany – ulubione miejsce Krakowa. Związki bielańskich kamedułów z Krakowem w okresie staropolskim
Bruździński, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Na początku XVII wieku pojawili się pejzażu krakowskim biali mnisi, kameduli, którzy przyszli do Krakowa po trudnym okresie reformacji i niepokojów, jakie dotknęły wszystkie dziedziny ludzkiego życia, przede wszystkim religijnego, ale także społecznego, umysłowego i obyczajowego. Kameduli przyszli po zaprowadzeniu ładu i porządku w Kościele poprzez postanowienia Tridentinum. Przyszli, aby poprzez przykład własnego umartwienia i milczenia wlać w rozgorączkowane sarmackie głowy spokój myślenia i postępowania – tak jak spokój bieli i harmonii ich monumentalnego klasztoru górującego nad miastem. Ich zakonna prostota i ubóstwo połączyła się tutaj z barokową „tendencją zmagającego się nadmiaru”, a wszystko po to, aby umocnić wiarę i pobożność katolików, a zawstydzić protestanckie obrazoburcze ubóstwo.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1353
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Andrzej Bruździński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1356
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1356
doi
dc
Fundacje ks. Jana Schindlera na Bielanach
Urban, Jacek
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Klasztor na Bielanach upodobał sobie były prezes senatu rządzącego Wolnego Miasta Krakowa ks. Jan Schindler. Po upadku powstania krakowskiego ks. Schindler usunął się z życia publicznego. Swym mecenatem w bielańskim eremie objął przede wszystkim budynek foresterii oraz kaplicę św. Jana Chrzciciela w kościele zakonnym. Florkowscy w swojej pracy o kamedułach wspominają obok wymienionych także trzecią fundację ks. Schindlera, a mianowicie na restaurację studni zakonnej.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1356
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Jacek Urban
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1358
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1358
doi
dc
Społeczny wymiar funkcjonowania krakowskiego konwentu kamedułów
Szczurowski, Rafał
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Urokliwe położenie, jak i okazałość klasztoru sprzyjały religijno-rekreacyjnemu natłokowi gości i w ogóle pragnieniom zobaczenia mniszej rzeczywistości, której forma była wielce misteryjna. Być może, gdyby nie decyzje fundatora eremu i kościoła na Srebrnej Górze, marszałka wielkiego koronnego Mikołaja Wolskiego, sprowadzeni przez niego w 1604 r. z Włoch kameduli mieliby pełniejszą sposobność do realizacji ideałów zakonnych. Marszałek Wolski, człowiek gruntownie wykształcony, znawca i miłośnik sztuki, sprawny dyplomata, lobbujący w kraju na rzecz Habsburgów, a zarazem zaufany Zygmunta III Wazy, uznał, łamiąc kamedulskie przepisy, iż asceza pustelników nie stała w sprzeczności z okazałością świątyni, którą im wystawił. Mnisi – pustelnicy ze Srebrnej Góry nie tylko współkształtowali (i nadal to czynią) dziedzictwo duchowe miejsca, na którym osiedli, ale także wpisali się lub byli wpisywani w jego dzieje społeczne. Dzieje eremu w podkrakowskich Bielanach potwierdzają, że jedynie umiejętne godzenie zakonnych ideałów z wymogami świata, opuszczanego dla pełniejszego zjednoczenia z Bogiem, wpływa na dobrą kondycję klasztoru.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1358
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Rafał Szczurowski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1360
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1360
doi
dc
Staropolski autoportret białogłowy
Wróbel, Elżbieta Elena
Odmienność ról do spełnienia, jakie przypadały w udziale mężczyźnie i kobiecie w społeczeństwie staropolskim, nie wynikała jedynie z różnic biologicznych. W oczach mężczyzn białogłowa jawiła się jako część ludzkości słabsza, nie tylko pod względem fiycznym czy psychicznym, lecz także umysłowym, dlatego też wymagająca stałego dozoru i opieki. Wydaje się jednak, iż białogłowy żyjące w tamtej epoce doskonale radziły sobie z własnym życiem. W razie trudności czy sytuacji dotąd im nieznanych, potrafiy im sprostać nie gorzej od mężczyzn, czego przykładem było chociażby samodzielne prowadzenie folwarków pod nieobecność ciągle wojujących w XVII wieku mężów. Mimo iż były wychowywane w duchu uległości i posłuszeństwa, wykazywały wiele zdecydowania, silnej woli i konsekwencji w dążeniu do celu. A przy tym nie zatracały tego, co najpiękniejsze: wrażliwości na sacrum, umiejętności kochania i współczucia, delikatności, troski o powierzone ich pieczy dzieci i służbę. Były prawdziwymi kobietami i potrafiy umiejętnie korzystać z wpływu, jaki wywierały na świat mężczyzn, pozornie przez całe życie pozostając w ich cieniu.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1360
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Elżbieta Elena Wróbel
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1362
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1362
doi
dc
Prace rewaloryzacyjne w klasztorze i nowe wyposażenie wnętrza kościoła św. Józefa karmelitów bosych w Poznaniu w latach 1984–1990
Wanat, Benignus Józef
Karmelici bosi przybyli do Poznania w 1618 roku. W ogrodzie nabytym od Elżbiety Michanówny zbudowali – początkowo drewniany – klasztor pod wezwaniem św. Józefa. W latach 1635–1687, na gruncie zapisanego im dworu przez Barbarę Orzelską, wybudowali murowany barokowy klasztor i kościół św. Józefa3. Architektami i budowniczymi kościoła św. Józefa byli: Jerzy Catenaci oraz Krzysztof Bonadura starszy i Krzysztof Bonadura młodszy. Karmelici bosi po II wojnie światowej odzyskali swoją własność w stanie ruiny. Odbudowa i rewaloryzacja zabytku sztuki trwała wiele lat. Obecne wyposażenie kościoła wykonane zostało w latach 1985–1990.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1362
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Benignus Józef Wanat
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1363
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1363
doi
dc
Tajemnica Dona Miguela Mañary
Witko, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
On 6 July 1985 Pope John Paul II signed a decree on the heroic virtues of the venerable divine servant Miguel Mañara (1627–1679), thereby opening the door to his beatification. As we analyse the dramatic life and the spirituality of the Seville's "father of the poor", we discover the mystery of his charismatic personality, which continues to inspire artists many years afterwards. One of the most important aspects of Mañara's activity was to preach mercy for the most needy, to which he devoted a great fortune and his entire life. His attitude, originating from a dramatic experience of death, was built on a strong foundation of humility, passionate service to the Mother of God and Carmelitan spiritual influences. This extraordinary religious experience bore fruit in Miguel Mañara's intensive spiritual life, full of mysticism, which reinforced the appeal of his sainthood.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1363
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
eng
Prawa autorskie (c) 2015 Andrzej Witko
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1364
2023-01-24T08:24:05Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"111231 2011 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1364
doi
dc
Zapomniana kwatera Obrońców Lwowa i Kresów Wschodnich z lat 1918–1920 na Cmentarzu Janowskim we Lwowie
Naleźniak, Paweł
Artykuł prezentuje problematykę związaną z szczątkowymi pozostałościami kwatery wojskowej na Cmentarzu Janowskim we Lwowie, będącymi echem wydarzeń, do jakich doszło we Lwowie i Małopolsce Wschodniej w latach 1918-1920.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2011-12-23 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1364
Folia Historica Cracoviensia; Tom 17 (2011)
pol
Prawa autorskie (c) 2015 Paweł Naleźniak
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1629
2024-02-23T21:37:59Z
foliahistoricacracoviensia:CED
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Medal na pamiątkę wręczenia papieżowi Innocentemu XI sztandarów tureckich zdobytych pod Parkanami, autorstwa Giovanniego Martino Hameraniego z 1684 roku. Uwagi ikonograficzne.
Rokita, Jan Gustaw
mgr WNHiS UKSW
Autor artykułu pt. „Medal na pamiątkę wręczenia papieżowi Innocentemu XI sztandarów tureckich zdobytych pod Parkanami, autorstwa Giovanniego Martino Hameraniego z 1684 roku. Uwagi ikonograficzne” opisuje szczegółowo cztery zabytki z epoki mające związek z opisywanym medalem. Autor zauważa, iż mamy w tym wypadku do czynienia unikatowym artefaktem pochodzącym z epoki Sobieskiego, który ponad wszelką wątpliwość został odwzorowany przez medaliera na krążku. Przypuszczać należy, iż przebywający w interesującym nas okresie w Rzymie Giovanni Martino Hamerani miał możliwość osobiście studiować wspomnianą chorągiew turecką, typu zulifkarowego lub korzystał z wcześniejszej grafiki, której autor ze szczegółami skopiował wygląd tureckiego trofeum. Nie mniej wartym podkreślenia pozostaje sam fakt, iż wzmiankowany obiekt zachował się do dnia dzisiejszego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie. Niewątpliwe w pełni świadoma decyzja dysponenta, którego zlecenie wykonywał medalier podyktowana była przede wszystkim względami propagandowymi. Potencjalny odbiorca po pobieżnym nawet kontakcie z medalem nie mógł mieć wątpliwości, iż przeciwnik turecki zagrażający nie tylko Wiedniowi lecz również całemu kontynentowi europejskiemu został pokonany podczas bitew pod Wiedniem i Parkanami. Zaś świadectwem triumfu militarnego stały się porzucone przez ewakuującego się wroga chrześcijaństwa znaki wojskowe
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1629
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2016 Jan Gustaw Rokita
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1729
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1729
doi
dc
Sacrum w układach przestrzennych lokacyjnych miast Małopolski w XIII–XV wieku
Krasnowolski, Bogusław
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
The sacred space may be analysed in terms of function (parish, monastic and ‘other’ compounds) and origins (pre-incorporation compounds, from compounds from the incorporation and post-incorporation period). The Krakow from the incorporation period of 1257 together with the lower outer settlement – Okół and the suburbs; the sacrum related to the oldest Jewish community occupies a separate space. The sacrum made a considerable contribution to the urban landscape of one of the larger Krakow satellites, i.e. Kazimierz; it was rather modestly demonstrated in Kleparz. Significant differentiation can be observed in the pre-incorporation, during-incorporation period and post-incorporation Sandomierz. Mining towns such as Bochnia, Wieliczka and Olkusz were rather unique. The peregrination of Sącz is another, separate subject: it concerns the pre-incorporation Sącz associated with what later became Podgrodzie, St Kinga’s Sącz (Stary Sącz) and Nowy Sącz. In most small Lesser Poland towns, the sacrum was limited to a parish church compound (founded together with incorporation, sometimes preceding – less often following – incorporation), occasionally to a medicant monastic compound and a hospital (with a chapel).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1729
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
eng
Prawa autorskie (c) 2016 Bogusław Krasnowolski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1730
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1730
doi
dc
Kościoły bożogrobców w Małopolsce. Z badań nad patrociniami i relikwiami (XII–XVI w.)
Rajman, Jerzy
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Autor przedstawia wyniki własnych badań źródłowych nad zagadnieniem obecności relikwii oraz wezwań występujących w kościołach zakonu bożogrobców, znajdujących się w średniowiecznej Małopolsce (na obszarze województw krakowskiego i sandomierskiego). W artykule zostały ujawnione ważne przekazy w kronice Samuela Nakielskiego. Pierwszy przekaz, znany w literaturze, dotyczy przywiezienia przez Jaksę ziemi z Jerozolimy. Drugi przekaz – o posiadaniu przez klasztor bożogrobców relikwii św. Krzyża – nie był dotychczas omawiany w literaturze. Autor stawia tezę o istnieniu w klasztorze miechowskim ważnych relikwii związanych z Męką Pańską. Analizie zostały poddane najważniejsze przekazy źródłowe o wezwaniach. Wskazano, że wezwanie główne kościoła miechowskiego przybrało pod koniec XIII wieku złożoną dedykację do Grobu Bożego, Ducha Świętego i N. Marii Panny. Wiele miejsca autor poświęcił również analizie wezwania kościoła w Żarnowcu, gdzie wystąpiły wezwania do obu świąt związanych z Krzyżem św., do Ducha Świętego, Grobu Pańskiego i N. Marii Panny. Omówione zostały także wezwania pozostałych 10 kościołów administrowanych przez bożogrobców. Autor przedstawił także bogate dane o wezwaniach ołtarzy i kaplic, które zachowały się w odniesieniu do kościoła w Miechowie i kościoła św. Jadwigi na Stradomiu. Wraz z informacjami o licznych relikwiach świętych powinny one stać się punktem wyjścia do dalszych badań.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1730
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
pol
Prawa autorskie (c) 2016 Jerzy Rajman
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1731
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1731
doi
dc
Uczeni w habity przyobleczeni
Marecki, Józef
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Artykuł omawia dzieło Fryderyka Augusta Schmidta, będące pierwszym wydanym w języku polskim leksykonem uczonych polskich. Ukazało się ono w 1766 roku nakładem Michała Grölla w Warszawie. Znacznie poszerzona wersja ukazała się we Lwowie w roku 1846, z francuską z błędną datą 1766 (powinno być 1763) i niemiecką z 1768 roku. Regularny wykaz osób, których nazwał „uczeni i sławą zaszczyceni” wymienia autor począwszy od 1138 roku. Wśród nich są osoby świeckie i duchowne, a tych ostatnich także zakonnicy. Właśnie osobom duchownym autor artykuł poświęca szczególną uwagę.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1731
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
pol
Prawa autorskie (c) 2016 Józef Marecki
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1732
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1732
doi
dc
Formy pobożności członków bractw religijnych w nowożytnym Krakowie
Bruździński, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II
The author analyses forms of piety among Krakow religious confraternities, both those which originated already in the Middle Ages and those from the post-Trent epoch. There were dozens of confraternities in the early modern Krakow. The author was able to trace back 36 religious confraternities, active in as many as 51 communities. The article shows that almost every member of each stratum of the urban community, from the patriciate to the commoners, belonged to a religious confraternity of sorts. Confraternities had many functions, but the religious education of Krakow inhabitants was the most significant. In each subsection the author presents various forms of fraternal piety, namely: Christ-centric piety, pneumahagic piety, Marian piety, the worship of angles and saints, as well as the eschatological dimension. Towards the end, the article contains briefly characterises the charitable activities of religious confraternities. The author concludes that religious confraternities played an important role in building the Catholic awareness of the society, and the fraternal piety was indeed a basis and a catalyst of the growth of the city of Krakow.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1732
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
eng
Prawa autorskie (c) 2016 Andrzej Bruździński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1733
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1733
doi
dc
Nowe ustalenia dotyczące refleksji teologicznej Marcina Wadowity
Graff, Tomasz
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
In dem ersten Teil des Artikels verifiziert der Autor die Liste der theologischen Werke von Martinus Vadovius (ca. 1567–1641) und legt fest, dass ihm nicht die zehn gedruckten Traktate, wie es die bisherige Fachliteratur tat, sondern lediglich vier Traktate zugeschrieben werden können. In dem zweiten Teil des Artikels analysiert der Autor das bisher am wenigsten bekannte Werk von Vadovius Quaestio de Christi Merito aus dem Jahre 1604, das er vollständig im Anhang zitiert.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1733
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
deu
Prawa autorskie (c) 2016 Tomasz Graff
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1734
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1734
doi
dc
Bakałarze dominikańskiego Studium Generalnego w Krakowie w epoce nowożytnej – wybrane zagadnienia
Szymborski, Wiktor
Uniwersytet Jagielloński
The purpose of the study is to present selected aspects of the work of bachelors (vice-regents) of Krakow’s studium generale in modern period, especially in XVII century. One of the aspects shown in the text was the importance of studying outside the province in Italy, France and Spain for the intellectual formation of the bachelors of the studium generale. Next attention has been given particularly to the fraternal movement as bachelors were involved in promoting this form of piety especially membership in rosary confraternities.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1734
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
eng
Prawa autorskie (c) 2016 Wiktor Szymborski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1735
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1735
doi
dc
Biskup Marcin Szyszkowski (1616–1630) jako twórca nabożeństwa siedmiu kościołów krakowskich
Wołyniec, Bartłomiej Michał
Uniwersytet Jagielloński
Przypuszcza się, iż opisany w XVI wieku przez św. Filipa Nereusza szlak wędrówki dewocyjnej po siedmiu bazylikach Rzymu mógł mieć swoje źródła w tradycji ludowej, a bez wątpienia wynikał z przywołania i zaadaptowania do nowych warunków pamięci o znanej niegdyś ludycznej w charakterze obrzędowości modlitewnej. Opisane przez tego świętego itinerarium pielgrzymie wyznaczały cztery bazyliki większe: św. Piotra na Watykanie, św. Pawła za Murami, św. Jana na Lateranie, Najświętszej Maryi Panny Śnieżnej oraz trzy mniejsze: św. Krzyża Jerozolimskiego, św. Wawrzyńca za Murami oraz św. Sebastiana.
W 1621 roku w krakowskiej oficynie drukarskiej Franciszka Cezarego została wydana broszura zatytułowana Siedm kościołów krakowskich. Inicjatorem jej druku był biskup krakowski Marcin Szyszkowski, który przez wiele lat przebywał w Rzymie, gdzie zapoznał się z działalnością św. Filipa Nereusza. Od chwili, kiedy został biskupem krakowskim zaczął zaszczepiać w swojej diecezji elementy potrydenckiej dewocji Wiecznego Miasta. Jednym z nich było zainicjowanie nabożeństwa Siedmiu kościołów krakowskich, które otrzymało przywileje i odpusty rzymskiego szlaku pątniczego.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1735
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
pol
Prawa autorskie (c) 2016 Bartłomiej Michał Wołyniec
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1736
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1736
doi
dc
Dawni mieszkańcy Garbar w ujęciu biokulturowym
Przesmycka, Agata
Uniwersytet Jagielloński
Dryja, Sławomir
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Szostek, Krzysztof
Uniwersytet Jagielloński
Niedźwiecka, Elżbieta
Uniwersytet Jagielloński
Lempart, Aleksandra
Uniwersytet Jagielloński
Haduch, Elżbieta
Uniwersytet Jagielloński
The present work analyses the bone material unearthed at the graveyard of St Peter the Little’s Church in Garbary. The study is based on research from the years 1978 and 2012. A total of 111 skeletons were analysed, all of them of medium condition, dating back to the modern period. The material’s diversity level was verified by biological distance assessment. Ward’s method was used for selected measurement features of the neurocranium and the facial skeleton. Sex and age were established simultaneously by means of methods commonly applied in anthropology. The assessment was based on the morphology of the skull and pelvic bones as well as the deciduous and permanent teeth eruption sequence. Cranial measurements and indices were subjected to analysis. Osteometric data provided the basis for an analysis of long bone symmetry, limb length and proportions and bone massiveness indices. A multi-planar reconstruction of individuals’ stature was performed by means of regression formulas developed by various authors. Sexual dimorphism index served indirectly as a measurement of the living conditions of individuals in the population, whereas an analysis of muscular and skeletal stress markers on bones allowed us to evaluate build types. Calculated life expectancy table parameters were used to recreate e.g. individuals’ lifespans and life expectancy structure (by age at death) characteristic of historical populations of Krakow.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1736
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
eng
Prawa autorskie (c) 2016 Agata Przesmycka, Sławomir Dryja, Krzysztof Szostek, Elżbieta Niedźwiecka, Aleksandra Lempart, Elżbieta Haduch
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1737
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1737
doi
dc
Wyrazy pobożności eliańskiej karmelitów w dobie nowożytnej
Sułecki, Szymon
Archiwum i Biblioteka oo. Karmelitów na Piasku
Der Prophet Elija gilt in der karmelitanischen Tradition für den geistlichen Stifter des Ordens. Seit Beginn, also der Behauptung des Karmelitenordens im 13. Jahrhundert, ist er der geistliche Führer der Karmeliten. Die Frömmigkeit des Ordens, die an Elija gerichtet wurde, intensivierte sich im 17. Jahrhundert auf der Grundlage der historiographischen Werke der Karmeliten sowie deren Kritik durch Bollandisten. Zu Ausdrücken elianischer Tradition gehörten die Elemente des Ordenskleides und des Ordenswappens, die Ikonografie, die Annahme von Ordensnamen, die Literatur und die Liturgie.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1737
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
deu
Prawa autorskie (c) 2016 Szymon Sułecki
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/1738
2023-01-23T21:28:29Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"160730 2016 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.1738
doi
dc
Święta Eulalia z Meridy i rozwój jej kultu w świetle średniowiecznych utworów poetyckich
Małocha, Joann
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Artykuł poświęcony został hiszpańskiej męczennicy z okresu prześladowań Dioklecjana – Eulalii z Meridy, a ściślej zachowanym do dnia dzisiejszego średniowiecznym utworom poetyckim, które postać tę przywołują. Ów zbiór pięciu tekstów źródłowych – tworzony przez fragmenty poematów Wenancjusza Fortunatusa, Aldhelma i Bedy Czcigodnego oraz Kantylenę o św. Eulalii – poddany została analizie pod kątem wykazania rozwoju kultu świętej zarówno w wymiarze terytorialnym, jak i czasowym. Zwrócono przy tym uwagę na wspólne wątki hagiograficzne i ogólnoreligijne obecne w rozważanych źródłach. Dla ułatwienia każdy z tekstów opatrzono także polskim tłumaczeniem. Całość analizy poprzedzona została zarysem dostępnych współcześnie informacji na temat dziejów św. Eulalii.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2015-07-20 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/1738
Folia Historica Cracoviensia; Tom 21 (2015)
pol
Prawa autorskie (c) 2016 Joann Małocha
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2071
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2071
doi
dc
Pięciu braci męczenników. Pierwsi polscy eremici i ich kult
Blaschke, Kinga
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. J. Tischnera w Krakowie
Bracia Benedykt i Jan, uczniowie Romualda, na prośbę Ottona III przybyli do Polski, by nawracać pogan. Wkrótce do włoskich pustelników dołączyli polscy bracia Izaak i Mateusz, którzy pomagali im w nauce języka słowiańskiego. Eremici oraz sługa Krystyn ponieśli śmierć w 1003 roku z rąk napastników, którzy chcieli ukraść pieniądze, przekazane przez księcia Bolesława na wyprawę do Rzymu po zgodę papieża na prowadzenie działalności misyjnej. Choć eremici zginęli w napadzie rabunkowym, w dodatku z rąk chrześcijan, papież wkrótce uznał ich za męczenników i zezwolił na kult. Ich żywot jest stosunkowo dobrze udokumentowany – najwcześniejszy i najbardziej wiarygodny żywot pięciu braci, autorstwa Brunona z Kwerfurtu, spisany został już kilka lat po ich śmierci, lecz pozostawał nieznany do 1883 roku. Drugim wczesnym przekazem jest żywot św. Romualda autorstwa Piotra Damianiego, z 1041 roku. Z męczennikami wiązano jeszcze jedno zagadkowe dzieło – tablicę nagrobną, odnalezioną w 1959 roku przy zewnętrznej ścianie północnej absydy romańskiej katedry w Gnieźnie, uważaną przez większość badaczy za najstarszy zabytek epigrafiki na ziemiach polskich. Identyfikacja wspomnianych inskrypcji braci wojowników z jedenastowiecznym męczennikami budzi jednak wiele wątpliwości. Artykuł omawia zarówno te kwestie, jak i związane z rozwojem kultu braci męczenników.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2071
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Kinga Blaschke
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2072
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2072
doi
dc
Sewilski zbiór wizerunków zakonników mercedariańskich pędzla Zurbarána
Dzikowska, Greta
Kraków
The portraits of Mercedarian monks by Francisco de Zurbarán were created for the Sevillian monastery Nuestra Señora de la Merced. The artist sketched images of old-time monks based on the physiognomy of his contemporary models. The surviving paintings characterize in a simplicity of composition. Each canvas shows an image of a monk clothed in a white frock. All the presented members of the order, with the exception of Saint Serapion, are pictured with a tome, which emphasizes the intellectual skills of the selected monk. The images of the Mercedarians, which decorated the walls of monastery rooms, were the reference point, as well as a model, of the monastic life for the generations of men who were taking the veil. Francisco de Zurbarán, with the use of two colours: a dark, almost black, background and a shining white, pictured the spiritual dimension of the images, which sublimated the idea of the monastic life.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2072
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Greta Dzikowska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2073
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2073
doi
dc
Agua y poder político. La reubicación del convento capuchino de Figueras
Fuente de la, Pablo
Vistula University, Varsovia
This article concerns the relocation of the Capuchin monastery in Figueras in the 2nd half of the 18th century from the location allocated to the construction of the San Fernando fort. It appears that although the new site of the monastery did not directly interfere with the new project, it was opposed by the municipal government for economic reasons. The problem was related to urban water supply. Although the Capuchins had great experience and technical skills in hydraulic works, vested interests of the Aloy family came into play. At that time the Aloy family were decision makers in the town and wanted to monopolize such investments.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2073
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
spa
Prawa autorskie (c) 2017 Pablo Fuente de la
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2074
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2074
doi
dc
Fundacje artystyczne dla śląskich karmelitów w okresie nowożytnym – wybrane zagadnienia
Galewski, Dariusz
The Karol Lipiński Academy of Music in Wroclaw
The Order of The Brothers of The Most Blessed Virgin Mary of Mount Carmel arrived in Silesia late in the 14th century, when its first monastery was established in Strzegom. It was however liquidated during the Reformation. Only after the end of the Thirty Years’ War was it successfully regained, and three new locations were opened in Głębowice, Wołów, and Kożuchów. Baron Johann Adam de Garnier, a colonel of the imperial army hailing from Alsace, owner of the estate in Głębowice, played a major role in their design and development. The first two centres are impressive Baroque projects with lavishly furnished churches, while the third is a mediaeval castle entrusted to the monks late in the 17th century and adapted into a monastery, which, besides the Jesuit Otyń, is considered a singularity in Silesia. The essay presents the artistic achievement of Silesian Carmelites based on the state-of-the-art research and emphasises the role of the founder. It is also an attempt at assessing the contribution of the Order to the development of Baroque culture and art in Silesia, which is modest, especially when compared to the neighbouring regions of the Commonwealth of Poland–Lithuania. It also emphasised the absence of the reformed branch of the Order, that is the Discalced Carmelites, in the area. Although the achievements of the Carmelites would be difficult to compare with the impressive heritage of Cistercians and Jesuits who dominated the religious and artistic realm of post-Tridentine Catholic Church in Silesia, it nonetheless merits the interest of researchers in various fields of culture and art.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2074
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Dariusz Galewski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2075
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2075
doi
dc
„Ścisk na podatki, a suknia tak długa, że się po ziemi wlecze”, czyli o politycznym aspekcie mody w kazaniach ks. Józef Męcińskiego, wygłoszonych w lubelskim kościele św. Ducha w czasie Sejmu Wielkiego
Gombin, Krzysztof
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Ksiądz Józef Męciński (1748–1814) to postać mająca od dawna swe miejsce zarówno w opracowaniach dotyczących dziejów polskiej homiletyki, jak i idei społeczno-gospodarczych czasów stanisławowskich. W latach 1786–1793 Męciński przebywał w Lublinie. Poczynając od 1788 roku. wygłosił w kościele św. Ducha serię kazań kierowanych do szlachty, w których nawiązywał do aktualnych wydarzeń – obrad Sejmu Czteroletniego. Jego opinie o modzie wpisują się w ówczesną dyskusję o modzie, obyczaju i roli rzemiosła. Męciński w swoich kazaniach głosił popularne w czasach oświecenia idee merkantylistyczne, zbytek w ubieraniu się porównywał do trądu, postulował, aby szlachta nosiła ubrania szyte jedynie z materiałów wyprodukowanych w Polsce.
Podobne opinie już w latach 70. XVIII wieku przeczytać można było na łamach czasopisma „Monitor”, problemem tym zajmowały się też konstytucje sejmowe. Trudno się jednak dziwić, że Męciński w kazaniach zajął się ubiorem, który podczas Sejmu Wielkiego zyskał szczególny, polityczny wymiar. W kilku zdaniach omawianego lubelskiego kazania Józefa Męcińskiego mieści się właściwie esencja dyskusji z czasów stanisławowskich dotyczącej strojów i zbytku (brak jedynie wątku stroju narodowego), część jego poglądów zdaje się jednak oryginalna.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2075
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Krzysztof Gombin
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2076
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2076
doi
dc
Analogia ad legendum. Funkcja znaczeniowa, użytkowa i kompozycyjna dwóch ambon w kościele oo. Dominikanów w Lublinie
Kluz, Paulina
Polska Akademia Nauk
W kościele dominikanów w Lublinie odnajdujemy nietypowy przykład znajdujących się we wnętrzu sakralnym dwóch ambon usytuowanych vis-à-vis na łuku tęczowym. Są one dziełem rzeźbiarza Sebastiana Zeisla, który wraz z warsztatem w latach ok. 1756–1761 wykonał rokokowe wyposażenie dla tej świątyni. Rzeźbiarska dekoracja ambon buduje odniesienia do ich funkcji kaznodziejskiej, jak również do duchowości dominikańskiej. Rozwiązanie to formalnie wydaje się zainspirowane modelem kompozycyjnym ambona–antyambona, który był wynikiem rozwinięcia posoborowej koncepcji symetrycznej (kulisowej) organizacji wnętrza sakralnego. Jego znajomość przez wykonawcę mogła być wynikiem inspiracji lokalnej (np. kościółem św. Anny w Lubartowie) bądź wcześniejszego środkowoeuropejskiego doświadczenia artysty, w tym jego edukacji odbytej prawdopodobnie w kręgu artystów wiedeńskich. Jednak budowa dwóch dominikańskich ambon, spośród których obie były użytkowane (żadna z nich nie jest pozorna), świadczy o tym, że prócz kompozycyjnej pełniły również inne funkcje. Wydaje się, że na ich powstanie miały wpływ indywidualne potrzeby lubelskiego zakonu dominikanów, przede wszystkim praktyka kaznodziejska. Dotychczasowy stan wiedzy pozwala domniemywać, że budowa dwóch ambon ma związek z ich rolą podczas liturgii, a mianowicie prowadzeniem kazań polemicznych przez Braci Kaznodziejów w Lublinie.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2076
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Paulina Kluz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2077
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2077
doi
dc
Zmiany w wyposażeniu architektoniczno-rzeźbiarskim klasztoru czerwińskiego w pierwszej połowie XVI wieku
Korpysz, Ewa
Muzeum Archidiecezji Warszawskiej
Wzniesiony przed połową XII wieku kościół i klasztor Kanoników Regularnych Lateraneńskich w Czerwińsku został przebudowany w latach 1524–1538 z inicjatywy opata Jakuba Kuli. Założono wówczas sklepienia w kościele, powstała polichromia w prezbiterium i dekoracja żeber sklepiennych w refektarzu klasztornym. Okna i portale otrzymały kamienne, profilowane obramienia o formach przejściowych, gotycko-renesansowych. Z tego czasu pochodzą też, bardzo już dziś zniszczone, pozostałości kamiennej oprawy sakrarium – relikty pilastrów dekorowanych delikatnie i precyzyjnie rzeźbioną arabeską kandelabrową oraz fragment tympanonu z motywem Baranka leżącego na księdze i zbierającego krew do kielicha. W odróżnieniu od innych detali i obramień dekoracja sakrarium jest zaawansowana stylowo i bliska wzorom włoskim, znanym z Krakowa. Wysoka klasa obiektu, widoczna pomimo szczątkowego zachowania, wskazuje na biegłego artystę. Wspólne motywy ornamentów kierują naszą uwagę w stronę innego podobnego obiektu, sakrarium w Gdowie, wykonanego prawdopodobnie w drugiej ćwierci XVI wieku w warsztacie Giovanniego Cini ze Sieny, zatrudnionego wcześniej w kaplicy Zygmuntowskiej.
Prace budowlane w Czerwińsku zbiegły się w czasie z budową katedry w Płocku, prowadzonej przez Bernardina de Gianotis, Giovanniego Cini i Filipa z Fiesole. W 1532 roku Cini wrócił do Polski z trzyletniego pobytu w Sienie i mógł podjąć się realizacji nowych zamówień. Niewykluczone, że opat Kula, dokonując w tym samym czasie remontu klasztoru, uwzględnił obecność Włochów w Płocku i skorzystał z ich doświadczeń w zakresie zaprojektowania wzoru, doboru motywów ornamentalnych i samego wykonania dzieła.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2077
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Ewa Korpysz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2078
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2078
doi
dc
„Weź swój krzyż i idź za Jezusem…”. Wizerunek człowieka niosącego krzyż jako alegoria życia zakonnego
Kramiszewska, Aneta
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Artykuł jest przyczynkiem do badań nad ideą naśladowania Chrystusa, wyrażoną w ikonografii chrześcijańskiej za pomocą obrazowej metafory dźwigania krzyża wespół z Chrystusem. „Kto nie bierze swojego krzyża, a idzie za mną, nie jest mnie godzien” (Mt 10, 38) – z mocą nauczał Chrystus. „Kto chce pójść za mną, niech się zaprze samego siebie, niech weźmie swój krzyż i niech mnie naśladuje” (Mk 8, 34, par. Mt 16, 24). Wierni temu przesłaniu komentatorzy tekstów biblijnych, egzegeci, teologowie i mistycy przez kolejne wieki rozwijali, pogłębiali, komentowali i objaśniali ideę naśladowania Chrystusa, posługując się chętnie także biblijną metaforą „wzięcia krzyża na swoje ramiona”.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2078
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Aneta Kramiszewska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2079
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2079
doi
dc
Program treściowy wystroju kościoła Klarysek w Krakowie
Kurzej, Michał
Uniwersytet Jagielloński
The main transformation of St. Andrew’s church interior took place in 1701–1702 during the rule of Abbess Anna Eliżbieta Tyrawska, according to a concept developed by her together with priest Sebastian Piskorski. Stucco decoration was made by Baldassare Fontana, while the wall paintings are most likely by Innocenzo Monti. Its contents were arranged in two interwoven programmes, addressed respectively to the nuns assembled in the choir in the gallery and the faithful in the main space of the church. Their common element is the rood, which seen from the galleries is part of a series of representations of the Passion on the walls of the choir, accompanied by images of Franciscan worshippers of Christ – St. Francis, St. Anthony and the Blessed Salomea as well as St. Mary Magdalene. On the other hand, the crucifix viewed from below presents itself as a symbol of the triumph of the Saviour, accompanied by a depiction of the glory of the crucified Apostles Peter and Andrew. On the vault of the chancel is a depiction of the glory of nuns: St. Clare, St. Kinga and the Blessed Salomea. They are juxtaposed with the coronation of the Virgin by the Holy Trinity in a manner inspired by the vision of Marina de Escobar. The figure of the Blessed Salomea, foundress of the monastery which houses some of her relics, connects both programmes. Episodes of her Vita, showing her Christological piety, were painted on the arcades of the galleries. In this way, the interior decoration of the Cracow church encouraged the faithful to visit the pilgrimage destination in Grodzisko, designed to promote the cult of Salomea.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2079
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Michał Kurzej
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2080
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2080
doi
dc
„Objaśnienie o sukience…” Historia i symbolika habitu karmelitańskiego w polskich klasztorach żeńskich
Łukawska, Małgorzata
Uniwersytet Warszawski
The habit of the Carmelite Nuns of the Ancient Observance, formed on the basis of their constitutions of 1482, combined forms borrowed from the habit of the Carmelite Monks (tunics) with the models that came from Polish women’s fashion (headwear used by married women and widows – mob cap, wimple). The analysis of the habit of the Discalced Carmelite Nuns is based on extensive written sources as well as iconography. Their habit demonstrated the reception of forms of women’s clothing of Spanish provenance (a dress called saya and toca – a headdress), modified in accordance with the spirit of poverty and austerity. In the dress of candidates and in the symbols introduced to the vestition ceremony, native elements are visible. The symbolism of the habit is connected with Carmelite spirituality, whose main features are the cult of the Virgin Mary, that of the Passion, and the spirit of expiation. It also contains some meanings that come from the monastic tradition: the nuptial and baptismal significance being the symbol of new life. The habit is also the tunica sacra and the armour of the Miles Christianus.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2080
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Małgorzata Łukawska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2081
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2081
doi
dc
Związki teologii krzyża św. Bonawentury z mistyką Karmelu. Z kręgu powinowactwa sztuki franciszkańskiej i karmelitańskiej na wybranych przykładach sztuki z XIV i początku XV wieku
Mazurczak, Urszula
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Pokaźna spuścizna badawcza ojca karmelity Bienignusa Wanata, profesora historii sztuki, inspiruje do dalszych badań – aby wyjaśnić plastykę powstałą w obrębie karmelu w średniowieczu, która była kontynuowana w czasach nowożytnych. W niniejszej pracy zaprezentowany został motyw krzyża jako Lignum Vitae, znany najwcześniej z drobnej plastyki Palestyny obszaru życia pierwszych karmelitów. Podejmujemy próbę związania tej formy krzyża utrwalonej na dewocyjnych przedmiotach przywożonych do Europy z Ziemi Świętej, z tradycją kultu zarówno Maryi, jak i Krzyża. Wskazuje się na pierwsze eremy w Palestynie, następnie na osiedlenie się karmelitów w Italii w połowie XIII i w XIV wieku. Istnieją związki eremickiego życia karmelitów z pierwotnymi formami życia franciszkanów w Italii, zwłaszcza w Umbrii. Podejmowane były w nauce główne kierunki pobożności, następnie kształcenia uniwersyteckiego karmelitów w Italii w XIII i początku XIV wieku. Wskazano na ich ścisły związek z nauką św. Tomasza z Akwinu i pobożnością dominikańską, którą kontynuowali wielcy mistycy karmelu w XVII wieku.
W niniejszej pracy wskazuje się na nurt pobożności franciszkańskiej i związek z kontemplacją Krzyża jako Drzewa Życia, którego forma asymilowana była poprzez import z Palestyny ampułek na świętą oliwę oraz innych przedmiotów wotywnych. Taki motyw krzyża znany w ikonografii franciszkańskiej został zaasymilowany również do pobożności karmelu choć wielość konkretnych dzieł sztuki pochodzi z czasów nowożytnych, co potwierdza np. krucyfiks z kościoła pokarmelickiego w Warszawie. Pisma i traktaty św. Bonawentury czytano i kontemplowano w środowisku karmelickim Teksty te ugruntowały motywy krzyża w sztuce.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2081
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Urszula Mazurczak
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2082
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2082
doi
dc
Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego
Mączyński, Ryszard
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Artykuł zwraca uwagę na interesujący zabytek sprzed 130 lat, znajdujący się w krakowskim kościele pijarów – plastyczną oprawę miejsca złożenia serca Stanisława Konarskiego (1700–1773), zakonnika Szkół Pobożnych z XVIII stulecia, a przy tym wydawcy zbioru praw krajowych Volumina legum, odważnego publicysty domagającego się wzmocnienia władzy królewskiej i zwalczającego liberum veto, reformatora szkolnictwa i założyciela słynącej z nowoczesności uczelni Collegium Nobilium. Kreśli także okoliczności przeniesienia w 1882 roku tej „relikwii” z Warszawy do Krakowa oraz opisuje uroczystość wprowadzenia jej 13 lutego do zakonnej świątyni pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Podejmuje również trzy istotne kwestie badawcze.
Pierwsza kwestia, która też wielce zajmowała współczesnych – a szczególnie rektora kolegium krakowskiego Adama Słotwińskiego – to problem autentyczności owej pamiątki, która ujawniona została po ponad stu latach od pogrzebu zasłużonego pijara, w prywatnym posiadaniu warszawskiego optyka Jakuba Pika. Zwłaszcza że brakuje jakichkolwiek bezpośrednich świadectw z 1773 roku mówiących o odłączeniu po śmierci Stanisława Konarskiego jego serca od ciała. Jednak zgromadzone przesłanki pozwalają przyjąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, iż jest to autentyczna – i zarazem jedyna po dziś dzień zachowana – cielesna partykuła sławnego zakonnika.
Druga kwestia, całkowicie pomijana w ówczesnej refleksji, to przyczyna odłączenia serca od ciała. Ten aspekt rozważań kazał zwrócić uwagę na niezwykle rozpowszechnioną w Rzeczypospolitej – najpierw pośród rodzin monarszych, później także magnaterii i szlachty – nowożytną tradycję osobnych pochówków serc, zazwyczaj składanych w ufundowanej przez zmarłego świątyni. Wskazano, że szczególnie wiele serc oddzielonych od ciał spoczęło w kościołach pijarskich (Rzeszów, Warszawa czy Łowicz). Nie był to jednak obyczaj stosowany wobec zakonników. Casus serca Stanisława Konarskiego dowodzi, że w opozycji wagi wiekopomnych zasług do ślubów zakonnej pokory – zwyciężyły zasługi.
Trzecia kwestia, której nie potrafili rozwikłać współcześni, dotyczyła miejsca pierwotnego przeznaczenia puszki z sercem Konarskiego. Konfrontacja skromnych wzmianek z sytuacją warszawskich pijarów w pierwszej połowie XIX wieku pozwoliła ujawnić drogę, jaką ona przebyła. W 1773 roku umieszczono ją w kaplicy konwiktorskiej w pałacu Collegium Nobilium, następnie około 1811 roku została przeniesiona do pijarskiego kościoła przy ulicy Długiej, w roku 1834 zakonnikom zarekwirowano ich świątynię, więc cielesna partykuła Stanisława Konarskiego trafiła do gmachu objętego przez nich kolegium przy ulicy Jezuickiej. Tam znajdowała się do 1866 roku, a po kasacie zakonu znalazła się w rękach Jakuba Pika.
Ten starannie ją przechował i ofiarował do krakowskiego kościoła pijarów w Krakowie, gdzie w 1882 roku umieszczono ją w niszy w ścianie prezbiterium. Plastyczną oprawę tego miejsca zaprojektował Tadeusz Łepkowski, ówczesny konserwator zabytków. Zaś popiersie portretowe Stanisława Konarskiego wykonał krakowski rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki. Rysy twarzy odwzorował na podstawie konterfektu z czasów Stanisława Augusta – rzeźby André Le Bruna, należącej do pocztu mężów szczególnie dla Rzeczypospolitej zasłużonych, jaki ozdobił otwartą w 1786 roku Salę Rycerską na Zamku Królewskim w Warszawie.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2082
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Ryszard Mączyński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2083
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2083
doi
dc
Mistyka hiszpańska na gruncie malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie przełomu XX i XXI wieku
Organisty, Adam
Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie
W ciągu ostatnich dwóch dekad w twórczości pedagogów Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – Grzegorza Bednarskiego, Katarzyny Makieły-Organisty, Janusza Matuszewskiego, Mirosława Sikorskiego, Edyty Sobieraj, Zbigniewa Sprychy czy Wojciecha Szybista – widoczne są inspiracje hiszpańskim malarstwem Złotego Wieku. Obrazy krakowskich malarzy wyróżniają się na tle współczesnej sztuki zarówno na gruncie polskim, jak i światowym. Ich płótna omawiać należy w kontekście nowożytnego meditatio mortis oraz tenebrystycznego „barokizmu”, do czego chętnie przyznają się sami artyści. Punktem wyjścia są (niejednokrotnie tytułowane jako homagium) wizje mistyczne, konterfekty pędzla El Greca, bodegony Francisco de Zurbarána czy eschatologiczne „hieroglify śmierci” Juana de Valdés Léala. Odwołaniom do dzieł mistrzów Półwyspu Iberyjskiego towarzyszą odniesienia do pism karmelitańskich czy jezuickich mistyków. Analiza nie tylko od strony formalnej, ale także ideowej pozwala zadać pytanie o możliwość obrazowania we współczesnym malarstwie o charakterze religijnym „teologii mistycznej”, opisanej przez św. Teresę od Jezusa, św. Jana od Krzyża czy św. Ignacego Loyoli.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2083
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Adam Organisty
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2084
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2084
doi
dc
“Prorok Eliasz na puszczy” w ołtarzu głównym kościoła karmelitów bosych w Czernej
Organisty, Adam
The Academy of Fine Arts in Krakow
Żmudziński, Jerzy
Kraków
One of the most interesting early modern paintings in the vicinity of Krakow, located at the main altar of the Discalced Carmelite church in Czerna has not, to date, been the subject of a dedicated study. Although we are not in possession of archive sources which would confirm the attribution, for over a century the canvas has been held to be a work of Tommaso Dolabella. The first section of the article discusses the content of the image, which is ideologically linked to the altar. It also attempts to interpret the significance of Elijah, identified as Messiah’s predecessor, as well as the role of miraculous sustenance brought to the prophet by an angel. This part of the article focuses also on a rather inconspicuous theme of Elijah’s bare foot resting on the foot of God’s intermediary, which could symbolize a kind of successful spiritual struggle. Further in the text, the Czerna painting is subjected to a detailed stylistic analysis. By way of comparisons to works by father Venante da Subiaco, a new attribution and dating of the work presenting Prophet Elijah in the wilderness are suggested. The composition was painted in the years 1630–1632, when Venante was prior at the Selva Aurea hermitage in Rytwiany. Venante’s authorship of the Czerna painting is at least probable, as determined by three basic facts: the style of the painting, relations between Czerna’s and Rytwian’s founders (Agnieszka Firlej, née Tęczyński, was Jan Tęczyński’s sister), chronological data (the likelihood of the completion of the painting for the main altar in a small church in Czerna relatively soon after its construction had been commenced in 1629), last but not least, a fairly common tradition of monastic painters painting pictures commissioned by selected lay founders.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2084
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Adam Organisty, Jerzy Żmudziński
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2085
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2085
doi
dc
Medal na pamiątkę wręczenia papieżowi Innocentemu XI sztandarów tureckich zdobytych pod Parkanami, autorstwa Giovanniego Martino Hameraniego z 1684 roku. Uwagi ikonograficzne
Rokita, Jan Gustaw
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Autor artykułu opisuje szczegółowo cztery zabytki z epoki mające związek z opisywanym medalem. Autor zauważa, iż mamy w tym wypadku do czynienia unikatowym artefaktem pochodzącym z epoki Sobieskiego, który ponad wszelką wątpliwość został odwzorowany przez medaliera na krążku. Przypuszczać należy, iż przebywający w interesującym nas okresie w Rzymie Giovanni Martino Hamerani miał możliwość osobiście studiować wspomnianą chorągiew turecką typu zulfikarowego lub korzystał z wcześniejszej grafiki, której autor ze szczegółami skopiował wygląd tureckiego trofeum. Niemniej wartym podkreślenia pozostaje sam fakt, iż wzmiankowany obiekt zachował się do dnia dzisiejszego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie. Niewątpliwe w pełni świadoma decyzja dysponenta, którego zlecenie wykonywał medalier, podyktowana była przede wszystkim względami propagandowymi. Potencjalny odbiorca po pobieżnym nawet kontakcie z medalem nie mógł mieć wątpliwości, iż przeciwnik turecki zagrażający nie tylko Wiedniowi, lecz również całemu kontynentowi europejskiemu został pokonany podczas bitew pod Wiedniem i Parkanami. Zaś świadectwem triumfu militarnego stały się porzucone przez ewakuującego się wroga chrześcijaństwa znaki wojskowe.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2085
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Jan Gustaw Rokita
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2086
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2086
doi
dc
Dzieje fundacji kościoła karmelitów trzewiczkowych w Woli Gułowskiej
Rolska, Irena
Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II w Lublinie
In 1633, Ludwik Krasiński († after 1644) was given a consent by Bishop Jan Albert Waza to establish a Calced Carmelite monastery on Krasiński’s property in Wola Gułowska. The foundation of the Carmelite congregation, far from much frequented trails, was in line with eremitic ideas and spirituality of the order. The Wola Gułowska monastery became a second largest (after Krakow) Carmelite monastery in terms of the number of monks. The monastery in Wola Gułowska had a formative character, with the novitiate and philosophical studies. In the 17th century the church became an important Marian sanctuary, as it possessed a much venerated painting of the Virgin Mary with the baby Jesus dating back to the early 15th, late 16th century.
The construction of the church, commenced in 1659, took considerable funds. Not only was it supported by the Krasiński family, but also by many representatives of aristocratic families, local landlords and priests, such as canons Michał Krassowski and Mikołaj Firlej. The three-nave basilica church was being built for over 100 years and in several stages. It was the funds gathered in the 18th century that allowed the builders to complete the two-tower partitioned facade in the years 1770–1780. In the middle of the 18th century, the altars were made in the church by monastic sculptors Grzegorz Kaczyrek and Izydor Mastalski. The seventeenth-century designers of the church or of its eighteenth century façade still remain unknown.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2086
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Irena Rolska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2087
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2087
doi
dc
Kościół bernardynów w Rzeszowie. Mistagogia przestrzeni prowadzącej do wnętrza świątyni
Ryba, Grażyna
Uniwersytet Rzeszowski
W latach 1610–1629 z fundacji Mikołaja Spytka Ligęzy wzniesiono w Rzeszowie na miejscu objawień Matki Boskiej kościół, nad którym opiekę powierzono bernardynom. W związku z jubileuszem 500-lecia owych objawień, przypadającym w 2013 roku, w kościele dokonano szeregu prac renowacyjnych. W kruchcie, która zajmuje dolną kondygnację wieży, na osi na wprost prezbiterium odkryto wejście, zamurowane prawdopodobnie wkrótce po wybudowaniu kościoła, i przebito je ponownie, zgodnie z pierwotnym założeniem. Pomieszczenie kruchty w przyziemiu wieży zajmuje przestrzeń na planie zbliżonym do kwadratu, przykrytą sklepieniem krzyżowym. W każdej ścianie znajduje się otwór wejściowy wypełniający wnękę w grubości muru zamkniętą łukiem odcinkowym. Dwie pary dwuskrzydłowych drzwi z brązu, obustronnie rzeźbionych, prowadzą do wnętrza kruchty z zewnątrz, natomiast kolejne drzwi, również pokryte dekoracją rzeźbiarską, oddzielają to pomieszczenie od nawy. Ich częściowe przeszklenie sprawia, że w kształt pola obrazowego zostaje wpisane całe wnętrze bogatej, manierystyczno-barokowej budowli, tworząc przestrzenny układ scenograficzny, rozwijający się w głąb, aż do tabernakulum i ołtarza głównego w prezbiterium. Z natury rzeczy ruchomy układ skrzydeł pozwala tworzyć zmienne konfiguracje o zróżnicowanym przesłaniu, rozwijającym się w czasie i przestrzeni. Obrazy z historii lokalnego objawienia i postaci miejscowych świętych poprzez przedstawienia i cytaty biblijne stopniowo prowadzą widza do tajemnicy wcielenia. Przestrzeń kruchty, łącząca umiejętnie przekaz ikonograficzny z symboliką i ekspresją formy (m.in. symbolika światła i symbolika materiału) stanowi znaczący element, a zarazem metaforę wtajemniczenia mistagogicznego, dokonującego się podczas przekraczania granicy pomiędzy profanum a sacrum.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2087
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Grażyna Ryba
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2088
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2088
doi
dc
Ośrodek kamieniarski w Dębniku pod zarządem karmelitów bosych w Czernej
Skrabski, Józef
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
One of the most famous centers of stonemasons’ settlement in Poland is located in a small village Dębnik near Krakow, which from 1628 years belonged to the Monastery of the Discalced Carmelites in Czerna. Carmelites dealt with the administration, leasing stone mines, obtaining stonmasons and acquiring customers. The text examines the history of the stonemasons’ settlement under the management of the Discalced Carmelites from the beginning of the seventeenth century until 1953, the administration of craft workshops, management and relations between religious and stonemasons in different historical periods.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2088
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Józef Skrabski
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2089
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2089
doi
dc
Królewicz jezuitą, król opatem. Wątek „zakonny” w ikonografii Jana Kazimierza
Skrodzka, Agnieszka
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Królewicz Kazimierz Waza wychowywał się na dworze swego ojca Zygmunta III w atmosferze pogłębionej pobożności. Skutkiem tego było jego wstąpienie do zakonu jezuitów. Królewicz ostatecznie opuścił klasztor i sięgnął po koronę królewską. Do życia zakonnego powrócił po swej abdykacji. Niniejszy artykuł prezentuje dzieła sztuki upamiętniające związki Jana Kazimierza z życiem zakonnym. Wśród nielicznej grupy są: emblemat, medal i ryciny, a także nagrobek Jana Kazimierza w Paryżu. Wszystkie te obiekty są świadectwem głębokiej pobożności Jana Kazimierza.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2089
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Agnieszka Skrodzka
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2090
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2090
doi
dc
Wspólne spojrzenie na sztukę w konstytucjach reformowanych zakonów karmelitów i trynitarzy
Sobczyńska-Szczepańska, Mirosława
Uniwersytet Śląski w Katowicach
The reform process of the Order of the Most Holy Trinity (Trinitarians) developed under the strong influence of the Teresian Carmel, which is reflected in the dependence of the first constitutions of the Discalced Trinitarians (1614) on the statutes of the Spanish Congregation of the Discalced Carmelites (1604). The article discusses the regulations on the artistic activity contained in the aforementioned texts and in the later statutes of both orders (including the unpublished constitutions of the Outside-Spain-Family of the Discalced Trinitarians compiled in 1770) that have as yet not been studied by historians of the Trinitarians Order. The analysis of these provisions leads to the conclusion that Trinitarian approach to art was determined by the legislations of the Spanish Discalced Carmelites and by the third point of the Trinitarian Rule, ordering that their churches were of simple construction. Unlike the Spanish Discalced Carmelites, the Discalced Trinitarians systematically modified their regulations, adapting them to the changing circumstances in which the religious buildings were constructed.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2090
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Mirosława Sobczyńska-Szczepańska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2091
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2091
doi
dc
Rola pracowni klasztornych w kształtowaniu się polskiego hafciarstwa nowożytnego
Stanilewicz, Karolina
Akademia Sztuk Pięknych im. Władyslawa Strzemińskiego w Łodzi
The article presents the state of research and the research problems concerning the early modern Polish embroidery and the role of the monastic workshops in its formation. Embroidery was one of the regular occupation in the female congregations. Nuns embroidered for their churches, as well as they took the orders from outside – from male congregations, the higher clergy and the secular customers. Their importance has increased in the 17th century, and in the 18th century nearly all convents dealt with this craft. The preserved embroideries reflect the general stylish trends prevailing in the handicrafts, but they are characterized by greater conservatism. Their level is very varied, from perfect works to very weak and inept ones. Nuns rarely prepared themselves patterns for embroideries, more often they used the services of craftsmen or they were repeating the proven solutions. They certainly used the embroidery pattern books. An important inspiration for them were also patterns of fabrics. While the floral motifs showed high proficiency, in less common figural presentations we often see much incompetence. Vestments decorated with the elaborate symbolic representations are distinguished among them. At this stage of research it seems that the monastic workshops have had a major impact on the prosperity of embroidery in the Republic of Poland and that along with the guilds they developed a certain style and taste. Preserved objects are waiting for being catalogued and for insightful research that let us connect more of them with definite workshops.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2091
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Karolina Stanilewicz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2092
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2092
doi
dc
Wpływ i znaczenie przyklasztornych warsztatów na rozwój koronkarstwa polskiego (na przykładzie opactwa Benedyktynek w Staniątkach)
Szlęk, Karolina
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
The running of schools by the Benedictine nuns at Staniątki was the most important aspect of the external activities of the convent and with time it became one of their main and most important activities in general. Free Education “Maidens lay” was their duty. That apartment next to the Prayer was the basic assumptions of the reformed Benedictine Rule “pray and work”.
This article presents selected examples of lace from the collections of the Benedictine monastery in Staniatki. That would represent only a small fraction of these treasures stored weight of Historical Walls. Undoubtedly the number and also the quality of the laces are evidence of extraordinary artistic craftsmanship. That works, probably made not only by nuns or monastery school students but also by their lacemakers, had a great importance and influence on the development of Polish lace tread.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2092
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Karolina Szlęk
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2093
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2093
doi
dc
Malowidła Arcabasa w sanktuarium Matki Bokiej w La Salette
Szweda, Piotr
Kraków
Acting under the nickname Arcabas, Jean-Marie Pirot is a contemporary French religious painter, totally unknown in Poland. Arcabas’s artistic output is enormous, albeit difficult to catalogue. Today his works can be admired in many churches in France, in other locations across Europe, as well as in North and South America, or even in distant Japan. Our article presents a synthesis of the artistic path of Arcabas as a versatile painter who likes to influence human senses by colours while looking for harmony and beauty as God’s humble follower. In his works he transfers biblical scenes to canvas, transforming them into visual art. Moreover, we analysed six Arcabas’s paintings exhibited in the cradle of the congregation of Missionaries of Our Lady of La Salette, i.e. in the shrine of Our Lady of La Salette in France: The Wedding at Cana, Mouring at Calvary, Christ Pantocrator, The Symbols of Five Evangelists, Crowned Madonna with Child Jesus, La Salette – the Encounter. The artist’s smooth transitions from the literal to the abstract, and even combining both in a single work cause Arcabas’s works to be greeted with enthusiasm on the one hand, but criticized on the other. Jean-Marie Pirot’s art is far from clear or easy to absorb; it is rather challenging and ambiguous. It holds a mystery that intrigues, invites and encourages us to look deeper. It contains strong links to traditional Christian art, both eastern and western. The painter is not satisfied with merely becoming part of the long tradition and being inspired by themes from the repertoire of the past. He is not a slave to traditional figurative art, although his works do contain references to this tradition; instead, he demonstrates his creativity, always coming up with something new. In addition, Arcabas’s output demonstrates exceptional freedom in intertwining the sacred with the profane, sometimes suggesting that the very division should be rejected. His works, including those displayed in the shrine in La Salette, raise many questions, and provoke deep thoughts and many feelings, ranging from negative to positive. It should be emphasized that Arcabas’s paintings in the shrine of Our Lady of La Salette are not kitsch, but exemplify brilliant art of the 20th century.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2093
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Piotr Szweda
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2094
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2094
doi
dc
W poszukiwaniu doskonalej puszczy. Anachoretyzm w duchowości i sztuce cystersów
Tabor, Dariusz
The Pontifical University of John Paul II in Krakow
The anchoretic trend in Cistercian spirituality has always been the subject of many studies. Cistercian anchoritism has been analysed by researchers such as George Duby, Terryl Kinder, Janet Burton and Julie Krery, Mette Bruun and Emilia Jamroziak. Exordium parvum and Vita Sancti Bernardi are basic sources containing key information on the origins of the Cistercian order. They describe the departure of Robert of Molesme and his group as a journey to the wilderness (ad eremum) in order to find better conditions for practising the rule of St. Benedict and following forefathers – Egyptian monks. Clairvaux II, Pontigny and Fontenay – first Burgundian churches of the Cistercians took form of a three-nave basilica with a transept (1130–1160). The temples were supposed to provide the best setting for contemplation. The so-called “Bernardine plan” was applied in the second generation of Cistercian churches, e.g. Fossanova, San Galgano, Casamari, Arabona, Haina (1148–1180). However, the plan was not the only architectural solution concerning Cistercian churches. There were also transept churches containing a presbytery culminated with a straight wall, surrounded with an ambulatory: Morimond, Ebrach, Ridaghshausen, Lubiąż; churches with an apsidal enclosure: Altzella, Sittich/Stiĉna,Valbuena, Huerta, Floran, Faleri or churches with multi-sided cathedral presbytery with an ambulatory and a circle of chapels: Ourscamp, Veruela, Poblet in the period from 1140 to 1180, Alcobaça, Vaucelle, Longpont, Royaumont, Varhem or Altenberg in the period from 1180 to 1240. Terryl Kinder and Megan Cassidy noticed the key factor shaping the significance of the Cistercian church space – the light. An important aspect of anchoritism is lectio divina, in which a monk finds himself in a kind of spiritual desert, facing the Word on his own. A consequence of such attitude in spiritual warfare as expressed in a number of miniatures depicting human struggle with a threatening beast in Cistercian codexes – Commantarii in Danielem by St. Hieronymus (Dijon, Bibliothèque Municipale 132), Moralia In Iob by St. Gregory the Great (Dijon, Bibliothèque Municipale, 168), (Dijon, Bibliothèque Municipale, 173). An exceptional message is found in the initial A(d te levavi) on a Cistercian gradual from Kamieniec (Wrocław University Library, IF 411), presenting the biblical figure David playing music and a kneeling monk with his arms raised.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2094
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Dariusz Tabor
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2095
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2095
doi
dc
Francesco Arcelli, włoski zakonnik na służbie burbońskiej Hiszpanii
Taracha, Cezary
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Stulecie XVIII to czas trudnych wyzwań tak dla życia zakonnego w ogóle, jak i dla konkretnych zgromadzeń. Przypomnijmy takie wydarzenia, jak likwidacja redukcji paragwajskich, wypędzenie jezuitów z Portugalii i Hiszpanii, rozwiązanie Towarzystwa Jezusowego, likwidacja setek domów zakonnych w ramach reform józefińskich czy okrutne represje wobec duchowieństwa z czasów rewolucji francuskiej. Mimo prób kwestionowania obecności zakonów w przestrzeni publicznej odgrywały one nadal istotną rolę w wielu obszarach życia społecznego, w świecie kultury i edukacji. Oprócz posługi właściwej zakonnym charyzmatom spotykamy zakonników na królewskich dworach, pełniących ważne funkcje w administracji państwowej, w dyplomacji, na uniwersytetach, w szkołach, w instytucjach dobroczynnych i kulturalnych. Francesco Arcelli należał do tej właśnie kategorii osób duchownych, które łączyły, z lepszym lub gorszym skutkiem, służbę Bożą z zaangażowaniem o charakterze świeckim, publicznym i państwowym. W epoce nowożytnej tego rodzaju aktywność osób duchownych nie była niczym nadzwyczajnym, zwłaszcza w katolickiej monarchii hiszpańskiej.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2095
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Cezary Taracha
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2096
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2096
doi
dc
Kościół krakowski a bł. Bernardyna Jabłońska w latach 1896–1940
Urban, Jacek
The Pontifical University of John Paul II in Krakow
100 years ago died St. Brother Albert Chmielowski. 75 years ago died Bl. Sister Bernardina Jabłońska. We are thus commemorating two important anniversaries. They are important for the Albertine family, for Albertine Brothers and Sisters; they are significant for the history of mercy. Krakow was the place where the Blessed used to work; the city that is particularly entitled to commemorate them. St. Brother Albert died during the First World War (1916), Mother Bernardina at the beginning of the Second World War (1940). The article discussed the life and work of Mother Bernardina Jabłońska in Krakow from the perspective of Krakow Prince-Bishop Adam Stefan Sapieha, his collaborators, as well as secular clergy and regular clergy. Bernardina arrived in Krakow in 1896 as an 18-year old candidate for monastic life. Six years later, in 1902, 24-year old Bernardina became Superior General of the Albertine Sisters and in this role she continued to perform her duties until her death. The article opens with a sentence saying that “the entire Krakow” walked behind Mother Bernardina’s coffin at her funeral in 1940. The author attempts to make it clear who followed Bernardina’s coffin, who felt connected with her, who by the death of Bl. Mother Bernardina became part of the Albertine works of mercy. After St. Brother Albert’s death, Mother Bernardina took a number of decisions, e.g. sought to obtain a decree to approve the Albertine order as a monastic congregation in diocesan law, which was granted in 1926, decisions in matters of monastic formation, decision on the relocation of the order’s Main House from Kazimierz to Czerwony Prądnik, or on setting up further shelters in Poland. The establishments were open to everyone, regardless of age, religion or nationality. The author attempted to present at least selected signs of cooperation between the clergy (particularly Krakow clergy) and Mother Bernardina in her outstanding work.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2096
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Jacek Urban
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2097
2023-01-23T21:21:49Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"170615 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2097
doi
dc
„Droga do Boga”. O zespole malowideł ściennych Francisca de Herrery St. z sewilskiego kościoła Franciszkanów pw. św. Bonawentury
Witko, Andrzej
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
In 1626–1627 Francisco Herrera the Older, back then Seville’s most renowned painter, decorated the walls of the local Franciscan St. Bonaventure’s church with a number of wall paintings dedicated to Franciscan history and spirituality, complemented with emblems related to theological works of the temple’s patron-saint. The paintings became the basis of an interesting iconographic programme with a strong theological and pedagogical message, due to the presence of young monks educated in the monastery, attributed to two notable Friars Minor: Luis de Rebolledo and Damián de Lugones. The collection, based on the works by St. Bonaventure, presented first and foremost the path to sanctity by acquiring wisdom: from philosophical knowledge through theology to mystic contemplation, in which we learn about and unite with God.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2016-12-03 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2097
Folia Historica Cracoviensia; Tom 22 (2016)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Andrzej Witko
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2129
2024-02-23T21:26:14Z
foliahistoricacracoviensia:CED
nmb a2200000Iu 4500
"240223 2024 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/
doi
dc
Para obrazów retabulum ołtarzowego ze scenami legend o św. Mikołaju w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
Chełmecka, Paulina
Muzeum Narodowe w Krakowie
W kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie znajduje się para skrzydeł retabulum ołtarzowego przedstawiających wątki hagiograficzne związane ze św. Mikołajem z Bari. Do zbiorów trafiły z miejscowości Rzepiennik Biskupi, położonej w okolicach Krosna. Stanowią przykład późnogotyckiego malarstwa tablicowego powstającego w prowincjonalnych warsztatach małopolskich w pierwszej połowie XVI wieku.
Sceny Ocalenie rozbitków na tonącym statku oraz Biczowanie posągu św. Mikołaja ukazane na owych skrzydłach, odnoszą się do cudotwórczej działalności św. Mikołaja. Ich pierwowzorem był zapewne tekst Złotej Legendy Jakuba de Voragine, cieszący się od XIII wieku wielką popularnością i stanowiący źródło częstych inspiracji ikonograficznych.
Tematyka, stylistyka oraz proweniencja obrazów pozwalają wysunąć przypuszczenie, iż pochodzą z nieistniejącego retabulum św. Mikołaja znajdującego się być może w jednym z Rzepiennickich kościołów. Ołtarz ten przyporządkowany został kręgowi Warsztatu Mistrza Tryptyku z Klimkówki, którego działalność związana jest z Krosnem i okolicami. Malarzem, którego łączy się z tą pracownią jest tzw. malarz Andrzej działający w Krośnie w pierwszej połowie XVI wieku. Jego twórczość charakteryzują wpływy między innymi malarstwa i grafiki południowoniemieckiej, z którymi najprawdopodobniej zetknął się w środowisku krakowskim.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-12-20 00:00:00
Artykuł naukowy
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2129
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 2 (2017)
pol
Prawa autorskie (c) 2017 Paulina Chełmecka
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2204
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2204
doi
dc
Początki chrześcijaństwa na Cyprze. Religijne i kulturalne aspekty
Burkiewicz, Łukasz
Akademia Ignatianum w Krakowie
The history of Christianity in Cyprus has a long and beautiful tradition, whose beginnings are connected with four important figures: Saint Lazarus and apostles Paul, Barnabas and Mark. The apostles came to Cyprus in the first half of the 1st century, when the island was under the Roman rule. According to tradition, by preaching God’s Word they became the founders of the Cypriot Church. Their mission was not an easy one, and the pressure of the indignant Jewish community led to the capture of Paul in Paphos and his consequent whipping at the whipping post. The post can still be seen today among the ruins of the church of Agia Kyriaki Chrysopolitissa. Barnabas sacrificed his life for his faith: he was captured in Salamis, and then burnt at the stake by a Jewish mob. Roman Proconsul Quintus Sergius Paulus became the first important Roman official who converted to Christianity, and Cyprus became the first Roman province which adopted Christianity. Tradition also links Saint Lazarus with the island: allegedly, after being miraculously resurrected by Jesus in Bethany, he came to Cyprus, where he became a bishop and where he preached God’s Word and converted pagans into Christianity for the next 30 years.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2204
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Łukasz Burkiewicz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2205
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2205
doi
dc
Nieznani apostołowie misji oddolnej w gockiej Dacji w świetle Opisu męki św. Saby Gota
Kałużny, Józef Cezary
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
It is commonly held that the Christianization of the Gothic environment in the second half of the 4th century is a result of a large-scale operation carried out by Ulfila and his disciples – universal Christianization recognized by Gothic authorities. However, in this study attention is drawn to the fact that earlier missionary activities, referred to here as ‘grassroots Christianization,’ had already been of great significance since the second half of the 3rd century. The bottom-up mission involved spreading the Gospel in the Gothic community in a rather spontaneous way, by slaves captured by Goths in the Empire, in successive generations of their descendants (the case of Ulfila), or even heresiarchs seeking refuge outside the Empire. The process was frequently elusive, due to the lack of clear records of those activities in archaeological sources or writings, with the notable exception of credible testimony in the form of “The Passion of St. Sabbas the Goth’, a document which became the basis for the analysis conducted by the author. The source suggests that Christianization was also a bottom-up phenomenon and had reached the ‘plebeian’ environment of Goths much earlier, bearing fruit in the form of an active Church community and preparing the Gothic world for late 4th century missionaries. Thus, it was not merely a spectacular act of the apostolic mission of bishop Ulfila or his successors, but also of such apostles as Sabbas the Goth, presbyter Gutthikas, Harpyla the monk or other apostles of the grassroots mission whose names today we are unable to mention.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2205
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Józef Cezary Kałużny
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2206
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2206
doi
dc
Słowo, księga i obraz w dziele ewangelizacji
Strzelczyk, Jerzy
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Little is known about the ‘material’ equipment of the early missionaries who set out to evangelize pagans and apostates, since the authors of the sources focused mainly on the successes (or failures) of the missions. Information concerning the ‘infrastructure’ of missions is rather occasional and of fragmentary nature. The major part in the process of evangelization must have been played by the spoken word preached indirectly or through an interpreter, at least in the areas and milieus remote from the centers of ancient civilization. It could not have been otherwise when coming into contact with communities which did not know the art of reading, still less writing. A little more attention is devoted to the other two media, that is, the written word and the images. The significance of the written word was manifold, and – at least as the basic liturgical books are concerned (the missal, the evangeliary?) – the manuscripts were indispensable elements of missionaries’ equipment. In certain circumstances the books which the missionaries had at their disposal could acquire special – even magical – significance, the most comprehensible to the Christianized people (the examples given: the evangeliary of St. Winfried-Boniface in the face of death at the hands of a pagan Frisian, the episode with a manuscript in the story of Anskar’s mission written by Rimbert). The role of the plastic art representations (images) during the missions is much less frequently mentioned in the sources. After quoting a few relevant examples (Bede the Venerable, Ermoldus Nigellus, Paul the Deacon, Thietmar of Merseburg), the author also cites an interesting, although not entirely successful, attempt to use drama to instruct the Livonians in the faith while converting them to Christianity, which was reported by Henry of Latvia.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2206
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Jerzy Strzelczyk
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2207
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2207
doi
dc
Wezwania w czasach chrystianizacji. Kilka uwag o patrociniach wielkomorawskich
Jokeš, Petr
Uniwersytet Jagielloński
The study sums up previous research of Great Moravian dedications. The research of this issue is rather challenging – mainly because a lot of then churches existed only for a short period of time. Many of Great Moravian churches were built during the 9th century and perished around 900 AD which means that they were in existence only for several decades and only few of them “managed“ to leave some traces in historical sources during such short time. Nevertheless, the presented data proves that to a certain extent, reconstruction of Great Moravian dedications is possible. Obviously, this is a difficult task. Without a doubt, dedications of some sacral objects will never be found out. The text focuses mainly on 22 sacral objects, which have – surely or very likely – Great Moravian origin. Dedications of 12 objects are unknown (it concerns mainly the churches of destroyed hillforts in Mikulčice and Pohansko). Dedications of remaining 10 sacral objects are either known or we can reconstruct them with some degree of probability. Thus, in Great Moravia existed cults of most common Christian saints there – Mary, John (probably the Baptist), perhaps also Peter, George and Michael, but also cults connected with some specific missions – that from Diocese of Passau (Hippolytus, probably connected with missionaries from Austrian Benedictine abbey in Sankt Pölten ) and that of Cyril and Methodius (Clement). Dedications to Hippolytus and Clement are particularly interesting, also because in Moravia there are some later medieval churches dedicated to those saints. The possible connection between Great Moravian and post-Great-Moravian cults of those saints is one of the most interesting tasks for future research in this respect.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2207
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Petr Jokeš
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2208
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2208
doi
dc
Święty Wojciech – Apostoł Śląska
Pobóg-Lenartowicz, Anna
Uniwersytet Opolski
Bishop Adalbert is known under many names but only one source refers to him as the ‘Apostle of Silesia’: a mediaeval chronicle of the Opole Dominicans. Since the II World War the chronicle is lost. The contents of the chronicle were recently reconstructed thanks to an archival research in the manuscript department of the Wrocław University Library, the National Archive in Prague and the Dominican General Archive on Aventine hill in Rome. According to the source, saint Adalbert had visited Opole about 984. In Górka (the Hill) he was supposed to christianize local society and baptize them. When he was run out of baptizing water, the fountain came to the top and lasted till the beginning of the 20th century. Close to the fountain the church dedicated to Blessed Virgin Mary was founded and, according to the chronicle, was the first temple in Opole. In 15th century saint Adalbert has been already worshiped as city’s patron. His cult encircled entire Silesia so term ‘the Apostle of Silesia’ didn’t seem then extraordinary at all.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2208
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Anna Pobóg-Lenartowicz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2209
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2209
doi
dc
Romańskie drzwi z brązu w katedrze gnieźnieńskiej. Kilka nowych uwag
Węcławowicz, Tomasz
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Among many Romanesque bronze doors in Europe the old entrance doors of the metropolitan cathedral in Gniezno, in the North Poland, are exceptional. For over a century many historians and historians of art have been trying to understand and explain its iconographic phenomenon. The Polish, Czech and German scholars have so far been unable to identify with any conviction, either the iconographic models or artistic provenance of the workshop. There were suggested some connections of the alleged bishop patrons to France and there were emphasizes technological possibilities of foundry workshops at the Meuse Valley. This “Meuse hypothesis” based mainly on historical suggestions became established as a certainty. However, it is important to emphasize the significant difference between the creator of the composition and of the craftsman who cast the bronze door. Years ago only Lech Kalinowski pointed out some general formal similarities to the North Italian sculpture. The purpose of this paper is to develop Kalinowski’s suggestions and to emphasise the puzzling similarities between details of Gniezno doors and some Emilian works executed by Master Wiligelmo da Modena and Master Nicolò. The concept of Italian relationship from Emilia province seems to be better for the comparative analysis than relationship with Meuse Valley based mostly on historical context. Crucial here is the additional, parallel analysis of the portal decoration in Czerwinsk Abbey.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2209
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Tomasz Węcławowicz
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2210
2021-06-04T17:40:11Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2210
doi
dc
Apostołowie średniowiecznych Inflant (do początku XIII w.)
Gąssowska, Maja
Warszawa
Livonia, encompassing the area of today’s Latvia and Estonia, was one of the last regions of Northern Europe to be incorporated into the Christian/ Latin civilization. Its direct neighbourhood with Ruthenian duchies, which observed the Eastern Christian rite, did not contribute to the earlier conversion. It was only after late 12th century missions, organized independently of each other by the Danish Church in the form of a venture by Cistercian friar Fulco, consecrated as the Estonian bishop ca 1171–1180, as well as a grasrooots – at least in its initial phase – initiative of Augustine friar Meinhard of the Segeberg monastery in Holstein (ca 1184–1196), first bishop of Üxküll, and Cistercian friar Theodoric, active in the vicinity of Treiden (ca 1186-1202), the first abbot of Dünamünde monastery (1205-1211) and finally bishop of Estonia (1211-1219) and their successors – Cistercian friar Berthold (1197–1198), the second bishop of Üxküll and most importantly Albert, canon of the Bremen Chapter, founder of Riga and its first bishop (1199–1229) culminated with the conquest and subsequent christianisation of Livonia. They can undoubtedly be called apostles of the Barbarian Europe, although in the case of Fulco it not clearly confirmed whether his quest took place in reality. In the case of others we may speak of an initially peace mission, as attempted conversions were undertaken by setting an example to follow and doing favours to local population, in exchange for which the beneficiaries were obliged to undergo baptism. When such tactics failed to deliver significant effects, armed crusades were organized, as a result of which the entire Livonia was formally converted to Christianity by the end of the 13th century.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2210
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Maja Gąsowska
oai:ojs.czasopisma.upjp2.edu.pl:article/2211
2024-03-22T07:33:52Z
foliahistoricacracoviensia:CED
driver
nmb a2200000Iu 4500
"171027 2017 eng "
2391-6702
0867-8294
10.15633/fhc.2211
doi
dc
Słudzy diabła, czy obrońcy chrześcijaństwa i apostołowie pogan? Kształtowanie wizerunku Polski i Polaków w świetle działań dyplomacji Władysława Jagiełły przeciw „Satyrze” Jana Falkenberga
Graff, Tomasz
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
The author analyses the legal action of the Polish delegation against the Satira by Dominican friar John Falkenberg, which appeared at the Council of Constance (1414–1418). In his work, Falkenberg called for the extermination of the Polish nation as well as the king Wladyslaw Jagiello. He announced that those who would achieve this aim would attain salvation. The Polish delegation, especially Paul Włodkowic and archbishop Nicolas Trąba, made efforts aimed at the recognition of the Dominican’s work as heretical. Falkenberg was arrested and his work was condemned by the Commission of Faith, however it was not recognized as heretical. The new pope Martin V, in turn, did not want the verdict of the commission to become a resolution of the Council. In response, Poles, despite the threat of anathema, at the last session of the Council, appealed against the Satira to the next council, which undermined the authority of the pope. In the article, the author shows the factors which prevented Poles from achieving complete success in the Falkenberg case. He addresses the question whether the determination of the Polish envoys in the defence of honour of their ruler and state in the final days of the council brought positive results in the years after the council. The author gives consideration to the question whether the actions of Polish diplomacy against ‘Satira’ combined with other steps on the international forum contributed to a certain extent to creating Jagiello’s image as the last apostle of the barbarian Europe.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
2017-10-30 00:00:00
Artykuł naukowy
application/pdf
https://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2211
Folia Historica Cracoviensia; Tom 23 Nr 1 (2017)
eng
Prawa autorskie (c) 2017 Tomasz Graff
fbd1d6838273a2576011a13da3acc113