Pieśni mszalne ks. Franciszka Walczyńskiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.2255Słowa kluczowe:
polska pieśń mszalna, poetyka, architektonika, cechy formy muzycznej, wewnętrzne powiązaniaAbstrakt
Pieśni mszalne ks. Franciszka Walczyńskiego są kontynuacją tego gatunku istniejącego od drugiej połowy XVIII w. Kompozytor przejął wybrane teksty z pieśni już istniejących i opatrzył je nowymi melodiami. Pieśni mszalne w twórczości Walczyńskiego to cykle liczące przeważnie od dziewięciu do sześciu części. Warianty tekstowe są nieliczne. Struktura tekstów oparta wyłącznie na budowie stroficznej wykorzystuje zwrotki od ośmio-, siedmio-, sześcio- i w jednej pieśni czterowersowe. Są one w przewadze hetrosylabiczne, wiązane rymami żeńskimi dokładnymi, układającymi się naprzemiennie oraz rzadziej – przylegająco.Pod względem muzycznym pieśni mszalne zawarte w badanym zbiorze ks. Walczyńskiego prezentują układy dwu- i trzyczęściowe, oparte o harmonikę dur‑moll, formę melodyczną cechującą się szerokim zakresem ambitusu, kierunkiem łukowym i falistym, interwałami sekundowymi. Wszystkie te cechy ukazują wartość artystyczną twórczości muzycznej ks. Walczyńskiego, będącej świadectwem religijnej kultury muzycznej Kościoła katolickiego w Polsce w XIX i w początkach XX w.
Bibliografia
Źródła
[Folwarski P.], Śpiewnik „Qui cantat bis orat”, Kraków 1802.
Cancional Piosnek rozmaitych, Staniątki 1586.
Kancyonał i książka modlitewna na cały rok. Do nabożeństwa kościelnego i domowego, druk i nakł. K. Prochaska, Cieszyn 1865.
Książka modlitewna i kancjonał, Opole 1830.
Mazurowski J., Melodie do zbioru pieśni nabożnych katolickich do użytku kościelnego. Ułożone do grania na organach i śpiewania na cztery głosy, Pelplin 1871.
Ołtarz złoty czyli zbiór nabożeństwa dla chrześcian katolików z przydatkiem pieśni nabożnych dla użytku wiernych ułożony, druk i nakł. J. Cotta, Warszawa 1866.
Pieśni kościelne dla młodzieży szkół gimnazyalnych […] wydał Tomasz Kunzek, Lwów 1859.
Praca codzienna, coroczna i całożywotna każdego chrzescianina katolickiego; albo: książka modlitewna i kancyonał dla katolików, z różnych książek modlitewnych i śpiewników zebrana, Cieszyn 1858.
Raszek W., Kancjonał muzyki kościelnej, Warszawa 1825.
Siedlecki J., Śpiewnik kościelny. Wydanie jubileuszowe (1978–1928), oprac. W. Świerczek, B. Wallek‑Walewskiego, Kraków [1928].
Szczeble do nieba, czyli zbiór pieśni z melodyjami w Kościele rzymsko‑katolickim od najdawniejszych czasów używanych, uskuteczniony przez Teofila Klonowskiego nauczyciela przy Król. katol. naucz. Seminarium w Poznaniu, t. 1, Poznań 1867.
Śpiewniczek zawierający pieśni kościelne z melodyami dla użytku młodzieży szkolnej przez x. J. Siedleckiego zebrany a przez Wysoką c.k. Radę Szkolną krajową uchwałą z dnia 14 lipca 1880 L. 556 dla szkół ludowych, pospolitych i wydziałowych przeznaczony, Kraków 1908.
Śpiewnik Kościelny czyli pieśni nabożne z melodyjami w kościele katolickim używane a dla wygody kościołów parafialnych przez X. M. M. Mioduszewskiego Zgrom. XX. Miss. zebrane, Kraków [1838]; oraz Dodatki: 1842, 1849, 1853.
Śpiewnik kościelny dla młodzieży szkolnej z polecenia przewielebnego Księdza St. O. D. i P. W. wydany, Bochnia 1863.
Śpiewnik kościelny dla młodzieży szkolnej, czcionkami K. Budweisera, Kraków 1861.
Śpiewy kościelne dla młodzieży, Wadowice 1858.
Śpiewy nabożne dla użytku katolików archidyecezyi gnieźnieńskiej i poznańskiej, zebr. i wyd. ks. T. Kiliński, Poznań 1862.
Walczyński F., Nowe melodje do starych pieśni mszalnych w układzie dwugłosowym dla użytku młodzieży szkolnej i chórów parafialnych, Tarnów 1931.
Walczyński F., Tekst pieśni mszalnych dla użytku młodzieży szkolnej i chórów parafialnych, Tarnów 1931.
Opracowania
Bartkowski B., Polskie śpiewy religijne w żywej tradycji. Style i formy, Kraków 1987.
Bielawska B., Polska pieśń mszalna do 1914 roku, w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 3, red. W. Schenk, Lublin 1980, s. 117–204.
Feicht H., Studia nad muzyką polskiego średniowiecza, Kraków 1975.
Garnczarski S., Początki polskiej pieśni kościelnej i jej tematyka, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 35 (2016) nr 1, s. 177–187.
Garnczarski S., Polska pieśń adwentowa w drukach od XVII do XX wieku, cz. 1, Tarnów 2014.
Goreniowa A., Strofa siedmiowersowa, w: Strofika, red. M. R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964, s. 273–289.
Kopczyńska Z., Strofa ośmiowersowa, w: Strofika, red. M. R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964, s. 290–341.
Kopczyńska Z., Strofa sześciowersowa, w: Strofika, red. M. R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964, s. 202–272.
Marciniak R., Muszyński M., Wiesiołowski J., Katalog rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej XVI–XVIII w., t. 1, Wrocław 1971.
Nowak A., Walczyński Franciszek, w: Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981, t. 6, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 362–371.
Nowak‑Romanowicz A., Muzyka religijna, w: Klasycyzm 1750–1830. Historia muzyki polskiej, t. 4, red. S. Sutkowski, Warszawa 1995.
Orzech W., Działalność kościelno‑muzyczna ks. Infułata Franciszka Walczyńskiego, Odbitka z dwumiesięcznika „Chór Parafialny”, Przemyśl 1938, s. 5–16.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
