Zanikanie świętości. Natura i źródła procesu desakralizacji w kulturze Zachodu
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.2323Słowa kluczowe:
sacrum, profanum, desakralizacja, filozofia wieczystaAbstrakt
Celem niniejszego artykułu było wskazanie zasadniczych elementów składających się na proces desakralizacji kultury Zachodu. W pierwszej części przedstawiono zasadnicze elementy charakteryzujące „tradycyjne” pojmowanie kultury, którego wyróżnikiem był brak ostrego rozróżnienia na sferę sacrum i profanum ugruntowany w idei kosmicznego ładu. Druga część dotyczy genezy desakralizacji, którą – w przypadku kultury zachodniej – należy wiązać najpierw z myślą sofistów, a następnie z ideami renesansu. W obu przypadkach desakralizacja wiąże się z antropocentryzmem. Istotą antropocentryzmu jest takie postrzeganie rzeczywistości, w którym człowiek pojmuje samego siebie nie jako integralną część boskiego ładu, który winien rozpoznać i realizować we właściwy sobie sposób, ale jako autonomicznego twórcę kreującego „swój” świat wedle własnych praw. Kwestia, czy owe ludzkie prawa są zgodne z boskim porządkiem, czy pozostają z nim w sprzeczności jawi się tym samym jako drugorzędna – tym, co zasadnicze, jest geneza i natura ładu panującego w świecie człowieka.Bibliografia
Biliński K., Refleksje o podstawach ruchów neopogańskich, „Państwo i Społeczeństwo” 8 (2008) nr 4, s. 55–65.
Chmiel B., Kosmos i przemoc – analiza związku kosmicznego ładu i rytów ofiarnych w perspektywie Rene Girarda, „Studia Religiologica” 48 (2015) nr 3, s. 229–244.
Coomaraswamy A. K., The Bugbear of Literacy, w: The Essential Ananda K. Coomaraswamy, ed. R. P. Coomaraswamy, Bloomington 2004.
Cornford F., From Religion to Philosophy. A Study in the Origins of Western Speculation, New York 1957.
Dembińska-Siury D., Człowiek odkrywa człowieka, Warszawa 1991.
Dodds E. R., Grecy i irracjonalność, przeł. J. Partyka, Kraków 2014.
Eliade M., Sacrum i profanum, Warszawa 1999.
Eliade M., Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy, przeł. K. Kocjan, Warszawa 2011.
Eliade M., Traktat o historii religii, przeł. J. Wierusz-Kowalski, Warszawa 1966.
Gilson E., Jedność doświadczenia filozoficznego, Warszawa 1968.
Guénon R., The Crisis of Modern World, transl. M. Pallis, A. Osborne, R. C. Nicholson, Hillsdale 2004.
Jaeger W., Paidea, przeł. M. Plezia, Warszawa 1962.
Jaeger W., Teologia wczesnych filozofów greckich, przeł. J. Wocial, Kraków 2007.
Kirk G. S., Raven J. E., Schofield M., Filozofia przedsokratejska, przeł. J. Lang, Warszawa 1999.
Krokiewicza A., Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 1959.
Nicolas of Cusa, De Pace Fidei and Cribratio Alkorani. Translation and Analysis, ed. J. Hopkins, Minneapolis 1994.
Otto R., Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych, przeł. B. Kupis, Warszawa 1999.
Swieżawski S., Eklezjologia późnośredniowieczna na rozdrożu, Kraków 1990.
Vernant J. P., Myth and Society in Ancient Greece, New York 1990.
Vernant J. P., Źródła myśli greckiej, przeł. J. Szacki, Gdańsk 1996.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
