La definizione di sacramento in pensiero di Pietro Lombardo
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.2615Słowa kluczowe:
Pietro Lombardo, liturgia, sacramento, somiglianza, segno, causalitàAbstrakt
Le Sentenze di Pietro Lombardo influirono molto sul pensiero teologico medievale. Di conseguenza non è priva del significato per la teologia la sua definizione del sacramento, la quale si trova nell’opera principale del autore. Presente articolo è un tentativo di descrivere quella definizione che diede una base per la sistematizzazione e la definizione del settenario dei sacramenti nella Chiesa cattolica. A tale scopo, prima è stato brevemente presentato il contesto storico-culturale del pensiero di Lombardo. Poi, su quello sfondo, è stata presentata la definizione del sacramento nelle Sentenze. Essa è stata sottomessa all’analisi grammatica e successivamente a quella teologica. E questa seconda contiene la descrizione del segno, casualità, somiglianza e forma del sacramento.
Bibliografia
Augustinus, De doctrina christiana, ed. J. Martin (Corpus Christianorum. Series Latinae, 32), Turnhout 1962.
Bourgeols H., I segni della salvezza, vol. 3: 12-20 secolo: sacramenti e Chiesa, Vergine Maria, Casale Monferrato 1998.
Brovelli F., La prassi liturgica nelle diverse epoche culturali, in: Celebrare il mistero di Cristo, vol. 2: La celebrazione dei sacramenti, a cura di G. Bonaccorso, Roma 1996, p. 172–228.
Caprioli A., Alle origini della „definizione” di sacramento, „La scuola cattolica” 102 (1974), p. 718–743.
Caprioli A., La riflessione teologica sui sacramenti in età medioevale, in: Celebrare il mistero di Cristo, vol. 2: La celebrazione dei sacramenti, a cura di G. Bonaccorso, Roma 1996, p. 281–301.
Cattaneo E., Il culto cristiano in Occidente. Note storiche (Biblioteca Ephemerides Liturgicae. Subsidia, 13), Roma 20032.
Colish M., Peter Lombard, Leiden–New York–Köln 1994.
Marmo C., Segno e immagini nelle „Sententiae” di Pietro Lombardo, in: Pietro Lombardo. Atti del XLIII Convegno storico internazionale (Todi, 8–10.10.2006), a cura di E. Menestò, Spoleto 2007, p. 51–88.
Mazza E., La celebrazione eucaristica. Genesi del rito e sviluppo dell’interpretazione, Bologna 2003.
Mazza E., Continuità e discontinuità. Concezioni medievali dell’eucaristia a confronto con la tradizione dei Padri e della liturgia (Biblioteca Ephemerides Liturgicae. Subsidia, 113), Roma 2001.
Mazza E., Elementi agostiniani necessari per la concezione sacramentale della liturgia, in: Per ritus et preces. Sacramentalità della liturgia. Atti VIII Congresso Internazionale di Liturgia (Roma, Pontificio Istituto Liturgico, 16–18.05.2007), a cura di P. A. Muroni, Roma 2010, p. 45–86.
Neunheuser B., Storia della liturgia attraverso le epoche culturali (Biblioteca Ephemerides Liturgicae. Subsidia, 11), Roma 19993.
Nielsen O. L., Peter Lombard in the Teological Context of the 12th Century: the Theological Virtue of Charity, in: Pietro Lombardo. Atti dell XLIII Convegno storico internazionale (Todi, 8–10.10.2006), a cura di E. Menestò, Spoleto 2007, p. 411–432.
Petrus Lombardus, Sententiae in IV libris distinctae, tomus II: Liber III et IV, Grottaferrata 1981.
Ruffini E., Sacramenti, in: Dizionario teologico interdisciplinare, a cura di L. Pacomio, vol. 3, Torino 1977, p. 184–201.
Sartore D., Segno/simbolo, in: Liturgia, a cura di D. Sartore, A. M. Triacca, C. Cibien, Cinisello Balsamo 2001, p. 1853–1864.
Sierra López J. M., El número septenario de los sacramentos, in: Asociación Española de Profesores de Liturgia, La sacramentalidad de la liturgia, Barcelona 2010, p. 109–141.
Van Den Eynde D., Les définitions des sacrements pendant la première période de la théologie scolastique, „Antonianum” 34 (1949), p. 183–228.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
