Palimpsest Wojtyły. Jan Paweł II, polski mesjanizm i katolicka nauka społeczna
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.5305Słowa kluczowe:
Jan Paweł II, polski mesjanizm, nauka społeczna Kościoła, teologia naroduAbstrakt
Karol Wojtyła w 1953 roku rozpoczął na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego wykłady z katolickiej nauki społecznej. Jego kurs opierał się zasadniczo na notatkach przygotowanych przez uprzedniego ykładowcę, prof. Jana Piwowarczyka, usuniętego z powodów politycznych. Przez długi czas skrypt Wojtyły nie był dostępny dla badaczy. Komentatorzy snuli różne rozważania na temat jego zawartości. Jedni twierdzili, że Wojtyła był w tym czasie bliski marksizmowi, inni zaś kwestionowali jego autorstwo wykładów. W 2018 roku została w końcu opublikowana po polsku pełna wersja wykładów. Jak się okazuje, Wojtyła z reguły tylko powtarzał lub parafrazował materiał Piwowarczyka, choć w wielu wypadkach dodawał pewne oryginalne treści. W tym artykule analizuję te dodatki, starając się odnaleźć w nich ślady najwcześniejszych poglądów Wojtyły. Argumentuję, że wskazują one wyraźnie na wpływy polskiego romantycznego mesjanizmu. Wojtyła w pewien sposób przekładał swoje wczesne inspiracje na język katolickiej nauki społecznej. Dlatego właśnie pisał o idei królestwa Bożego na ziemi, przyjmował naukę o misjach poszczególnych narodów i bronił religijnego znaczenia cierpienia zbiorowego.
Bibliografia
Bocheński J.M., Szkice o nacjonalizmie i katolicyzmie polskim, Komorów 1994.
Bonowicz W., Tischner, Kraków 2001.
Dzieduszycki W., Dokąd nam iść wypada? Mesjanizm polski a prawda dziejów, Kraków 2012.
Grondelski J.M., Social Ethics in the Young Karol Wojtyła: A StudyinProgress, „Faith and Reason” 22 (1996), s. 31–43.
Gryz K., Naród i patriotyzm – czy nadal są aktualne? Jana Pawła II myśli o ojczyźnie, w: Jan Paweł II. Posługa myślenia, t. 2, red. B. Kastelik, A. Krupka, R. Woźniak, Kraków 2015, s. 341–362.
Grzybowski J., Byt, tożsamość, naród. Próba wyjaśnienia formuły „tożsamość narodowa” w perspektywie metafizyki, Kęty 2012.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1996, s. 1–53.
Jan Paweł II, Encyklika Slavorum Apostoli, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1996, s. 155–185.
Jan Paweł II, List apostolski Salvifici doloris, w: Listy apostolskie Jana Pawła II, Kraków 2013, s. 95–142.
Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków 2005. Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia i homilie, Kraków 2012.
Karol Wojtyła sympatyzował z marksizmem?, https://info.wiara.pl/doc/158191.Karol-Wojtyla-sympatyzowal-z-marksizmem/3 (01.12.2021).
Kwitny J., Człowiek stulecia. Życie i czasy papieża Jana Pawła II, tł. B. Sławomirska, Warszawa–Chicago 1998.
Llywelyn D., Katolicka teologia narodowości, tł. A. Gomola, Kraków 2014.
Luxmoore J., Babiuch J., John Paul’s Debt to Marxism, „The Tablet” 14.01.2006, s. 4–5.
Luxmoore J., Babiuch J., The Vatican and the Red Flag: The Struggle for the Soul of Eastern Europe, London 1999.
Luxmoore J., John Paul II: Capitalism Trenchant Critic, „The Tablet” 2.02.2019, s. 4–5.
Łętocha R., Myśl społeczna Karola Wojtyły w kontekście nauczania św. Jana Pawła II, w: K. Wojtyła, Katolicka etyka społeczna, Lublin 2018, s. 523–536.
Piwowarczyk J., Katolicka etyka społeczna, t. 1–2, Londyn 1960–1963.
Possenti V., Rewolucja Ducha. Doktryna społeczna Kościoła widziana oczyma kard. Karola Wojtyły, tł. R. Skrzypczak, Warszawa 2007.
Rojek P., Between Ideology and Utopia. Recent Discussions on John Paul II’s Theology of the Nation, „Theological Research” 7 (2019), s. 131–148.
Rojek P., Liturgia dziejów. Jan Paweł II i polski mesjanizm, Kraków 2016.
Salij J., Złe i dobre strony polskiego mesjanizmu, w: Narody i historia, red. A. Rzegocki, Kraków 2000, s. 27–34.
Walicki A., Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społecznoreligijnej romantyzmu polskiego, Warszawa 1970.
Weigel G., Fr Wojtyla on Marx, „The Tablet” 21.01.2006, s. 23.
Weigel G., Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, tł. D. Chylińska, J. Illg, J. Piątkowska, R. Śmietana, M. Tarnowska, Kraków 2012.
Weigel G., Wojtyłan Fantasies, Revisited, https://www.firstthings.com/web-exclusi- ves/2019/02/wojtyan-fantasies-revisited (01.12.2021).
Wojtyła K., Katolicka etyka społeczna, Lublin 2018.
Wojtyła K., Noc wigilijna. Nieznane przemówienia, homilie i nagrania, Kraków 2017.
Wojtyła K., U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, Kraków 1972.
Woroniecki H., Quaestio disputata de natione et statu civili, „Divus Thomas” 29 (1926), s. 25–54.
Woroniecki J., O narodzie i państwie, tł. R. Maliszewski, Lublin 2004.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Paweł Rojek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
