Ambrozjańska krytyka astrologicznej koncepcji fatum Juliusza Firmicjusza Maternusa. Analiza Quaestio CXV
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.941Słowa kluczowe:
astrologia, fatum, kult, racjonalnośćAbstrakt
Polemika Ambrozjastra z Juliuszem Firmicjuszem Maternusem została przedstawiona w pięciu punktach. Pierwszy jest wprowadzeniem w polemikę. Drugi opisuje fatum w kategoriach aktu niewiary, ponieważ deprecjonuje Stwórcę i przyczynia się do wykreowania jego obrazu jako niesprawiedliwego i despotycznego. Trzeci prezentuje metodę obecną w astrologii przy budowaniu fałszywego kultu: odrzucenie pojęcia cudu oraz modlitwy. Kolejny dotyczy skutków zaburzenia racjonalności powodowanych logiką fatum. Ostatni ukazuje destrukcję struktury osoby uwikłanej w nieracjonalność.
Bibliografia
Acta Synodalia, red. A. Baron i H. Pietras, t. 1, Kraków 2006.
Ambrosiaster, Ambrosiastri qui dicitur commentarius in epistulas Paulinas in epistulam ad Romanos, rec. H. I. Vogels, Vindobonae 1966 (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, v. 81, pars I).
Ambrosiaster, Ambrosiastri qui dicitur commentarius in epistulas Paulinas in epistulas ad Corinthios, red. H. I. Vogels, Vindobonae 1968 (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, v. 81, pars II).
Ambrosiaster, Ambrosiastri qui dicitur commentarius in epistulas Paulinas in epistulas ad Galatos, ad Efesios, ad Filippenses, ad Colosenses, ad Thesalonicenses, ad Timotheum, ad Titum, ad Filemonem, rec. H. I. Vogels, Vindobonae 1969 (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, v. 81, pars III).
Ambrosiaster, Quaestio CXV; [w:] Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII, rec. A. Souter, Wien 1960, s. 318–349 (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, 50).
Babiarz G., Grzech i nawrócenie w życiu ochrzczonych. Studium Komentarza Ambrozjastra do Listów św. Pawła, Kraków 2007.
Berardino A., Patrologia, Roma 1979.
Bram R. Y., Introduction, [w:] Ancient astrology theory and practice, Matheseos libri VIII by Firmicius Maternos, New Jersey 1975, s. 1–10.
Busine A., De Porphyre à Franz Cumont: La costruction des „religions orientales” de Firmicus Maternus, [w:] Référence Les ‘religions orientales’ dans le monde grec et romain: cent ans après Cumont (1906–2006), red. V. Pirenne-Delforge, C. Bonnet, Roma 2009, s. 413–426.
Bussières M. P., Introduction, [w:] Ambrosiaster, Contre les païens (Question sur l’Ancien et le Nouveau Testament 114) et Sur le destin (Question sur l’Ancien et le Nouveau Testament 115), Paris 2007, s. 39–105.
Bussières M. P., Les quaestiones 114 et 115 de l’Ambrosiaster ont–elles été influences par l’apologétique de Tertullian?, „Revue des Études Augustiniennes” 48 (2002), s. 103–130.
Cholewa M., Gilski M., Rola myślenia w religijnej i magicznej interpretacji rzeczywistości, „Analecta Cracoviensia” 43 (2011), s. 7–23.
Collins D., Magic in the ancient Greek world, Blackwell 2008.
Gilski M., Chrześcijańskie papirusy magiczne, „Polonia Sacra” 27 (2010), s. 89–97.
Graf F., Magic in the ancient world, Cambridge 1997.
Gundel W., Astrologie, [w:] Reallexikon für Antike und Christentum, t. 1, Stuttgart 1950, s. 817–831.
Handbuch der latinischen Literatur der Antike, hg. von R. Herzog, P. L. Schmidt, t. 5: Die latinische Literatur von 284 bis 374 n. Chr., München 1989.
Iulii Firmici Materni, De errore profanarum religionum, Lipsiae 1907.
Iulii Firmici Materni, Mathesseos Libri VIII, Lipsiae 1913.
Kroll W., Skutych F., Zielgler K., Praefacio, [w:] Iulii Firmici Materni, Mathesseos Libri VIII, Lipsiae 1913, s. III–XXXVI, s. III.
Laistner M. L. W., The western Church and astrology during the early middle ages, „Harvard Theological Review” 34 (1941), s. 251–273.
Lunn-Rockliffe S., Ambrosiaster’s political theology, Oxford 2007.
Ogden D., Magic, witchcraft, and ghost in the Greek and Roman worlds, Oxford 2009.
Orygenes, Przeciw Celsusowi, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1986, I, 68.
Pindel R., Magia czy Ewangelia?, Kraków 2003.
Preisendanz K., Papyri Graecae Magicae. Die griechischen Zauberpapyri, München–Leipzig 2001.
Staniek E., Usprawiedliwiający charakter chrześcijańskiej wiary. Studium nad Komentarzami Ambrozjastra i Pelagiusza, Kraków 1982.
Thorndice L., A Roman astrologer as a historical source: Julius Firmicus Maternus, „Classical Philology” 8 (1913), s. 415–435.
Tyburowski K., Przedmiot grzechu Adama w myśli Ambrozjastra na tle współczesnego mu status questionis, „Studia Sandomiersis” 10 (2003), s. 239–251.
Winkler J. J., The constraints of Eros, [w:] Magika Hiera. Ancient Greek magic and religion, ed. Ch. A. Faraone, D. Obbink, Oxford 1991, s. 214–243.
Wissowa G., Religion und Kultus der Römer, [w:] Handbuch der klassischen Altertums-Wissenschaft; München 1912, s. 523–549.
Wygralak P., Stanowisko Kościoła wobec idolatrii i magii na terenach Galii i Hiszpanii w późnej starożytności chrześcijańskiej, Poznań 2011.
Wypustek A., Magia antyczna, Wrocław–Kraków–Warszawa 2001.
Zielgler K., Firmicus Maternus, [w:] Reallexikon für Antike und Christentum, t. 7, Stuttgart 1969, s. 946–959.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
