Liturgia sercem pisana! Ks. prof. dr hab. Jan Józef Janicki i jego Mistrzowie

Autor

  • Robert Tyrała Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Akademia Muzyczna w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/pms.2250

Słowa kluczowe:

liturgia źródłem i szczytem życia Kościoła, ks. Jan Józef Janicki, misterium paschalne, o. Burkhard Neunheuser, o. Odo Casel, Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie oraz Wniebowstąpienie Chrystusa, liturgia, mystagogia

Abstrakt

Skoro „liturgia jest źródłem i szczytem życia Kościoła” (KL 10), jak naucza nas Sobór Watykański II, to z niej wszystko wypływa i do niej wszystko zdąża. O takim właśnie rozumieniu tej „cząstki” życia Kościoła niezwykle przekonany jest Jubilat, który dla piękna tej szaty Kościoła, jaką jest liturgia, poświęcił swoje naukowe i życiowe dociekania, dlatego można powiedzieć o nim, że liturgię sercem pisał! Kierunki badań naukowych Księdza Profesora Jana Józefa Janickiego koncentrują się wokół następujących zagadnień: teologii liturgii (podstawowe rzeczywistości liturgiczne, teologia tekstów euchologijnych nowych ksiąg liturgicznych Kościoła, misterium paschalne i jego uobecnienie w Eucharystii i w roku liturgicznym); historii liturgii (wpływy kultury hebrajskiej, helleńskiej i rzymskiej na liturgię chrześcijańską, liturgia pierwszych wieków Kościoła, dzieje ksiąg liturgicznych); historii lat świętych – jubileuszowych (historia ruchu liturgicznego, historia kongresów eucharystycznych, rola świętych w życiu Kościoła w świetle formularzy mszalnych); duszpasterstwa liturgicznego (liturgia wypełnianiem posługi uświęcania we wspólnocie Kościoła, posługa zakrystiana, liturgia w Ziemi Świętej). Wydaje się, że całkowitą drogę „pisania sercem liturgii” zaszczepił mu jeden z najważniejszych teologów i historyków liturgii po Vaticanum II, a był nim benedyktyński mnich z opactwa Maria Laach o prof. Burkhard Neunheuser. Ten wyjątkowy człowiek, profesor Pontificio Istituto Liturgico w Rzymie, stał się mentorem i wskazującym kierunek dla rozwoju naukowego naszego Jubilata.
Kluczowe dla nauczania o soborowej liturgii przez o. Neunheusera było zwrócenie uwagi na misterium paschalne, które jest centrum roku liturgicznego i każdej czynności Kościoła. To bowiem Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie oraz Wniebowstąpienie Chrystusa, przez które właśnie dokonują się najważniejsze „cuda”, a są to uwielbienie Boga i odkupienie człowieka (zob. KL 5, 6). To jest wydarzenie centralne w historii zbawienia. Skoro Boży plan zbawienia urzeczywistnia się w Chrystusie, to w centrum chrześcijaństwa znajduje się Pascha, czyli ofiara. Kościół bierze aktywny udział w Jego ofierze, Jego ofiarę czyni swoją ofiarą i przez niego zostaje podniesiony z tego świata do Boga oraz uwielbiony. To zaś uczestnictwo w ofierze jest dziełem łaski, potrzebna jest więc wiara, a dokonuje się to w misterium kultu. Wszystko to, czemu służyli przez całą historię odnowy liturgii wielcy jej piewcy tej miary co dom Prosper Gueranger, Pius Parch, Odo Casel, Romano Guardini i inni, a także Burkhard Neunheuser, było niezwykle ważne dla tego, aby misterium paschalne wkorzenić w życie człowieka. I dlatego wydaje się, że tu znajduje się owa nić, która łączy tych wielkich i wspaniałych liturgistów z naszym Jubilatem, który głosi z dużym powodzeniem misterium paschalne.

Biogram autora

  • Robert Tyrała - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Akademia Muzyczna w Krakowie
    Ks. dr hab. Robert Tyrała, prof. UPJPII – w latach 1984–1990 studiował teologię na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie; w 1990 r. uzyskał stopień mgr teologii; w latach 1992–1997 studiował w Akademii Muzycznej w Krakowie na Wydziale Wychowania Muzycznego; w 1997 r. uzyskał stopień mgr. sztuki; w latach 1998 oraz 2003 przebywał na stypendiach naukowych z zakresu chorału gregoriańskiego w opactwie oo. Benedyktynów w Solesmes we Francji. W roku akademickim 2003/2004 przebywał na stypendium naukowym w Papieskim Instytucie Muzyki Kościelnej w Rzymie (fundacja Renovabis); w latach 1998–2000 studiował na Podyplomowym Studium Chórmistrzowskim prowadzonym przez Akademię Muzyczną w Bydgoszczy; w 2000 r. uzyskał doktorat z liturgiki na Wydziale Teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie; w 2010 r. habilitował się z nauk humanistycznych na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie; od 2016 r. profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie; od 1997 r. pracuje w Akademii Muzycznej w Krakowie (od 2005 r. kierownik Katedry Muzyki Religijnej); od 2000 r. pracuje na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie (od 2016 r. prodziekan Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego); od 2005 r. przewodniczący Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej w Krakowie; od 2006 r. członek zespołu ds. transmisji telewizyjnych Konferencji Episkopatu Polski; od 2012 r. konsultor Podkomisji ds. Muzyki Kościelnej Komisji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski; w latach 2009–2017 prezydent Międzynarodowej Federacji „Pueri Cantores”, od 2017 r. prezydent honorowy Międzynarodowej Federacji „Pueri Cantores”; od 2011 r. kanonik gremialny Kapituły Metropolitalnej w Krakowie na Wawelu; zasiada w Radzie Programowej Festiwalu „Gaude Mater” w Częstochowie oraz Festival Zelioli w Lecco we Włoszech; organizator: koncertów i sympozjów muzyki kościelnej, Kongresów w Polsce i za granicą; pomysłodawca i organizator Dni Muzyki Kościelnej Archidiecezji krakowskiej (organizowane są od 2005 r.); zasiada w radzie naukowej czasopism: „Studia Hildegardiana Sariensia” wydawanego w Żorach oraz „Musica Ecclesiatica” wydawanego w Opolu; w 2009 r. odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego brązowym medalem Gloria Artis; w 2015 r. otrzymał nagrodę Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski „Srebrna Piszczałka” za zasługi dla rozwoju muzyki kościelnej w Polsce; w 2016 r. otrzymał tytuł „Fellow of Royal School of Church Music” od Anglikańskiego Kościoła za zasługi w dziedzinie muzyki kościelnej na forum międzynarodowym.

Bibliografia

Goczoł R., Casel Odo, Encyklopedia katolicka, t. 2, kol. 1350–1351.

Janicki J. J., Burkhard Neunheuser OSB (1903–2003). Homo paschalis, „Kieleckie Studia Teologiczne” 7 (2008), s. 43–66.

Janicki J. J., Świętymi bądźcie! Posługa uświęcania w Kościele, Kraków 2015.

Janicki J. J., U początków liturgii Kościoła, Kraków 2002.

Neunheuser B., Il mistero pasquale „culmen et fons” dell’anno liturgico, „Rivista Liturgica” 62 (1975) nr 2, s. 151.

Neunheuser B., Liturgie Und Liturgiewissenschaft, tłum. S. Cichy, Kraków 1993.

Neunheuser B., Movimento liturgico, w: Nuovo Dizionario di Liturgia, a cura di D. Sartore, A. M. Triacca, Milano 1988.

Neunheuser B., Problem obecności misterium w liturgii w dziełach O. Casela, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 2 (1988), s. 131.

Neunheuser B., Sto lat ruchu odnowy liturgicznej zapoczątkowanego przez o. Prospera Gueranger. Przeszłość i perspektywy, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 4 (1976), s. 207.

Neunheuser B., Wstęp, w: O. Casel, Mysterium der Ecclesia, Mainz 1961.

Świerzawski W., Odo Casel – mystagog i teolog 1886–1948, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 6 (1878), s. 318–319.

Tyrała R., Cecyliański ruch odnowy muzyki kościelnej na ziemiach polskich do 1939 roku, Kraków 2010.

Tyrała R., Cecyliański ruch odnowy muzyki kościelnej na ziemiach polskich do 1939 roku, Kraków 2010.

Pobrania

Opublikowane

2017-10-16

Numer

Dział

Artykuły i rozprawy