Poszukiwania „optymalnego” tekstu Biblii w XIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.1719Słowa kluczowe:
Biblia, Wulgata, teologia, tekst, uniwersytet, ParyżAbstrakt
Chociaż chrześcijaństwo nie jest „religią księgi” w potocznym rozumieniu tego określenia, to jednak księga Pisma Świętego stanowi jej oparcie, program i kryterium weryfikujące. Dlatego też w ciągu wieków zawsze starannie dbano o to, by tekst biblijny był odpowiednio przechowywany i przekazywany. W tym artykule zwracamy uwagę na to, w jaki sposób poszukiwano optymalnego tekstu Biblii na uniwersytecie w Paryżu w XIII wieku. Powstanie uniwersytetów i nadanie naukowego charakteru teologii sprawiło, że powstał problem przygotowania odpowiedniego tekstu biblijnego, jednakowego dla wszystkich i łatwo dostępnego. Potrzeba akademicka szybko wpłynęła więc na popularyzację tekstu biblijnego oraz na potrzebę jego skorygowania. Proces opracowania nie był łatwy, ale mimo powstających trudności dość szybko z nim się uporano. Wypracowano tekst, który w końcu zarówno zadowalał uczonych, jak i spełniał kryteria tradycji eklezjalnej. Przy okazji pojawiło się wiele ważnych refleksji teoretycznych, które wpłynęły na pogłębione rozumienie natury tekstu biblijnego oraz na sposoby jego interpretacji. Z tych doświadczeń korzystano w kolejnych wiekach, a wiele wniosków, które wyprowadzono w XIII wieku, zachowuje swoją aktualność do dnia dzisiejszego.Bibliografia
Bedouelle G., Le tournant de l’imprimerie, [w:] Le temps de Réformes et la Bible, ed. G. Bedouelle, R. Roussel (Bible de tous les temps, 5), Paris 1989, s. 39–52.
Botley P., Latin translation in the Renaissance. The theory and practice of Leonardo Bruni, Giannozzo Manetti and Desiderius Erasmus, Cambridge 2004.
Dahan G., La critique textuelle dans les correctoires de la Bible du XIIIe siècle, [w:] Langages et philosophie: hommage à Jean Jolivet, ed. A. de Libera, A. Elamrani-Jamal, A. Galonnier, Paris 1997, s. 365–392.
Dahan G., Les intelectuels chrétiens et les Juifs au Moyen Âge, Paris 1990.
Dahan G., Un correctoire biblique de la seconde moitié du XIIIe siècle, [w:] La Bibbia del XIII secolo: Storia del testo, storia dell’esegesi. Convegno della Società Internazionale per lo Studio del Medioevo Latino (SISMEL). Firenze, 1–2 giugno 2001, ed. G. Cremascoli, F. Santi, Firenze 2004, s. 113–153.
De Hamel C. F. R., Glossed books of the Bible and the origins of the Paris booktrade, Woodbridge-Dover 1984.
Ernst S., Stephan Langton, [w:] Lexikon für Theologie und Kirche, Freiburg–Basel–Wien 2006, kol. 965–966.
Köpf U., Die Anfange der theologischen Wissenschaftstheorie im 13. Jahrhundert, Tübingen 1974.
Le Goff J., Inteligencja w wiekach średnich, tł. E. Bąkowska, Warszawa 1997.
Light L., Versions et révisions du text biblique [w:] Le Moyen Âge et la Bible, ed. P. Riché, G. Lobrichon (Bible de tous les temps, 4), Paris 1984, s. 55–94.
Lobrichon G., Mary A., Une nouveauté: les gloses de la Bible, [w:] Le Moyen Âge et la Bible, ed. P. Riché, G. Lobrichon (Bible de tous les temps, 4), Paris 1984, s. 95–114.
Łopat J., Leksykon postaci franciszkańskich z XIII i XIV wieku, Niepokalanów 2011.
Maciołek M., Piotr z Ailly, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 15, Lublin 2011, kol. 664–665.
Majeran R., Wilhelm z Champeaux, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, Lublin 2014, kol. 617–618.
Matter E. A., The church fathers and the Glossa ordinaria, [w:] The reception of the church fathers in the West: from the Carolingians to the Maurists, ed. I. D. Backus, Leiden 1997, s. 83–111.
Moskal P., Kajetan, Thomas de Vio, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 8, Lublin 2000, kol. 338–339.
Penco G., La Chiesa nell’Europa medievale, Casale Monferrato 2003.
Peri V., Nicola Maniacoria: un testimone della filologia romana del XII secolo, „Aevum” 41 (1967), s. 67–90.
Peri V., Nihil in Ecclesia sine causa. Note di vita liturgica romana nel XII secolo, „Rivista di archeologia cristiana” 50 (1974), s. 249–265.
Riché P., Écoles et enseignements dans le Haut Moyen Âge, Paris 19892.
Smalley B., The study of the Bible in middle ages, Oxford 19843.
Smith L., The Glossa ordinaria. The making of a medieval Bible commentary, Leiden 2009.
Swieżawski S., Między średniowieczem a czasami nowymi. Sylwetki myślicieli XV wieku, Warszawa 1983.
Vauchez A., Kościół i kultura: zmiany i napięcia, [w:] Ekspansja Kościoła rzymskiego 1054–1274, red. A. Vauchez (Historia Chrześcijaństwa. Religia – Kultura – Polityka, 5), Warszawa 2001, s. 365–383.
Vauchez A., Parravicini Bagliani A., Rozwój uniwersytetów i teologii scholastycznej, [w:] Ekspansja Kościoła rzymskiego, 1054–1274, red. A. Vauchez (Historia Chrześcijaństwa. Religia – Kultura – Polityka, 5), Warszawa 2001, s. 659–676.
White C., The correspondance (394–419) between Jerome and Augustine of Hippo, New York 1990.
Zahajkiewicz M., Hugon z Saint-Cher, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 6, Lublin 1993, kol. 1291–1292.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Janusz Królikowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
