The Stalinist Trial of Bishop Czesław Kaczmarek, the Ordinary of the Diocese of Kielce
DOI:
https://doi.org/10.15633/pch.3452Słowa kluczowe:
Catholic Church, Bishop Czesław Kaczmarek, Stalinism, anti-communismAbstrakt
The Kielce Bishop Czesław Kaczmarek is rightly considered one of the martyrs of the Catholic Church in Poland during the Stalinist era. He was the only bishop to be tried by the communist authorities. The allegations of cooperation with Germany and spying for the US were propaganda and nothing to do with the truth. For several years, the bishop had been kept in prison and was subjected to a brutal investigation. The authorities also imprisoned a number of priests and nuns. The Kaczmarek trial, as shown by events in the courtroom, was directed not only against him but against the entire Church in Poland and the Vatican. The communist authorities did not cease their repressions against the Kielce ordinary, after 1956, seeing in Czesław Kaczmarek a determined enemy of the system.
Bibliografia
Magazines
„Kielecki Przegląd Diecezjalny” [Kielce Diocese Magazine] 1988 (special issue).
„Słowo Ludu” [The People’s Word], issue 219/1953.
„Słowo Ludu” [The People’s Word], issue 223/1953.
„Słowo Ludu” [The People’s Word], issue 224/1953.
„Słowo Ludu” [The People’s Word], issue 225/1953.
Printed Sources
Adamiec R., Czyściec [Purgatory], Paris 1985.
Dok nr 15: Plan operacyjnych przedsięwzięć wobec Bp. Juliusza Bieńka, Warszawa, 7 II 1955 r. [Document no. 15. A Plan of Operational Procedures Against Bishop Juliusz Bieniek. 7 February 1955, Warsaw], in: Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich [The Indomitable. Never Against God: Communist Security Service in Opposition to Polish Bishops], edited by J. Marecki, F. Musiał, Warszawa-Kraków 2007.
Dok. nr 18: 1963 kwiecień 8, Warszawa – Pismo naczelnika Wydziału I Departamentu IV MSW do naczelnika Wydziału IV KWMO w Katowicach w sprawie działań operacyjnych związanych z wprowadzeniem na rynek wydawniczy wspomnień ks. Leonarda Świderskiego „Oglądały oczy moje” [Document no. 18. A Note from the Head of the 1st Unit of Department IV of Ministry of Internal Affairs to the Head of the 4th Unit of Citizens’ Militia in Katowice with Regard to Publishing Rev. Leonard Świderski’s book What My Eyes Saw. 8 April 1963, Warsaw] in Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962–1989 [Department IV of the Ministry of Internal Affairs: Instructions, Directives and Notes], edited by A. Dziurok, F. Musiał, Kraków-Katowice 2017.
Dok. nr 169: 1977 [brak daty miesięcznej i dziennej], Warszawa – Projekt notaki dotyczącej służby wojskowej alumnów WSD [Document no. 169. A Draft of a Note Concerning Military Service of Higher Seminaries’ Educatees. Warsaw, 1977], in: Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962–1989 [Department IV of the Ministry of Internal Affairs: Instructions, Directives and Notes], edited by A. Dziurok, F. Musiał, Kraków-Katowice 2017.
Niklewska W., Wspomnienia z czasów stalinowskich. Skazanie i rehabilitacja, [Recalling the Times of Stalinism. The Sentence and Vindication], “Przewodnik Katolicki”, issue 5/1989.
Machowska I., Moje wspomnienia z lat łask i cierpień [My Memories of the Time of Grace and Misery], edited by T. Domański, D. Kozieł CSFN, in: Wokół procesu biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. Wspomnienia nazaretanki s. Izabelli Machowskiej [The Trial of the Bishop of Kielce Czesław Kaczmarek. Memories of Izabella Machowska, a Nun of the Order of the Holy Family of Nazareth], edited by T. Domański, D. Kozieł, Kielce 2013.
Proces księdza biskupa Kaczmarka i innych członków ośrodka antypaństwowego i antyludowego. Stenogram procesu odbytego przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie w dniach 14 IX – 21 IX 1953 r. [The Trial of Bishop Kaczmarek and Other Members of the Anti-state and Anti-socialist Centre. A Stenographic Record of the Trial Before Military District Court of Warsaw on 14 – 21 September 1953], Warszawa 1953.
Wyszyński S., Pro memoria, vol. 2/1953, edited by P. Skibiński et al., Warszawa 2017.
Literature
Białecki K., Działania aparatu bezpieczeństwa wobec kurii arcybiskupiej w Poznaniu w okresie rządów arcybiskupa Walentego Dymka (1946–1956), in: Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, edited by A. Dziurok, Warszawa 2009.
Bujak G., Działalność duszpasterska biskupa Czesława Kaczmarka na stolicy w Kielcach (1938–1963), in: Omnia pro Christo Rege, edited by P. Tkaczyk, Kielce 2008.
Domański T., Echa procesu biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka w świetle materiałów UB, in Trzy rocznice. Biskup Czesław Kaczmarek 1895–1963, edited by J. Gapys in cooperation with S. Gawlik “Natasza”, Kielce 2014.
Domański T., Procesy pokazowe księży katolickich w czasach stalinowskich na łamach „Słowa Ludu”, „Kuryer Kielecki”, a supplement to Echo Dnia, issue 29/2015.
Domański T., Wstęp, in Wokół procesu biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. Wspomnienia nazaretanki s. Izabelli Machowskiej, edited by T. Domański, D. Kozieł, Kielce 2013.
Domański T., Władze wobec bp. Czesława Kaczmarka i diecezji kieleckiej w latach 1957–1963. Wybrane zagadnienia, in: W kręgu obchodów milenijnych na Kielecczyźnie (1956/7–1966/67). Państwo – Kościół – nauka – popularyzacja, edited by A. Młynarczyk-Tomczyk, S. Orzechowski, Kielce 2017.
Gapys J., Bp Czesław Kaczmarek jako patron i organizator akcji charytatywnej duchowieństwa w Diecezji Kieleckiej 1939–1945, in: Trzy rocznice. Biskup Czesław Kaczmarek 1895–1963; J. Gapys in cooperation with S. Gawlik “Natasza”, Kielce 2014.
Gryz R., Biskup Czesław Kaczmarek – męczennik komunizmu (1945–1963), in Omnia pro Christo Rege, edited by P. Tkaczyk, Kielce 2008.
Gryz R., Błaszczakiewicz Romuald in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 2, edited by consulting editor J. Myszor, Warszawa 2003.
Gryz R., Gadomski Zbigniew in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w latach 1945 1989, vol. 1, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2002.
Gryz R., Kościół kielecki w latach 1945–1963 [The Catholic Church in Kielce in 1945–1963], in Kielce przez stulecia [Kielce Over Centuries], edited by J. L. Adamczyk et al., Kielce, 2014.
Gryz R., Oborski Piotr, in: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989 [A Lexicon of Clergymen and Clergywomen Repressed in the Polish People’s Republic in 1945–1989], vol. 1, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2002.
Gryz R., Państwo a Kościół w Polsce 1945–1956 na przykładzie województwa kieleckiego [The State vs. The Church in Poland in 1945–1956 in the Kielce Voivodeship], Kraków 1999.
Gryz R., Peszko Henryk in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, [A Lexicon of Clergymen and Clergywomen Repressed in the Polish People’s Republic in 1945–1989], vol. 3, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2006.
Gryz R., Rybczyk Józef in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, [A Lexicon of Clergymen and Clergywomen Repressed in the Polish People’s Republic in 1945–1989], vol. 3, consulting editor J. Myszor, Warszawa
Gryz R., Sprawa biskupa Czesława Kaczmarka przykładem antykościelnej polityki w systemie stalinowskim, in Państwo – Kościół – Europa nowe wyzwania. Materiały z konferencji zorganizowanej przez redakcję Zeszytów Naukowych US „Acta Politica” Sekcję w Szczecinie Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu, edited by M. Drzonek, J. Mieczkowski, K. Kowalczyk, Szczecin 1999.
Koteluk D., Proboszczowie parafii Czerwińsk w latach 1945–1989 w świetle dokumentów proweniencji państwowej?, Poznań-Warszawa 2017.
Kozieł D. CSFN, Biskup Czesław Kaczmarek – animator katolickiej działalności oświatowej w Diecezji Kieleckiej, in: Trzy rocznice. Biskup Czesław Kaczmarek 1895–1963 [Three Anniversaries. Bishop Czesław Kaczmarek (1895–1963)], edited by J. Gapys in cooperation with S. Gawlik “Natasza”, Kielce 2014.
Musiał F., Lasota M., Kościół zraniony. Proces księdza Lelity i sprawa kurii krakowskiej, Kraków 2003.
Mardyła P., Musiał F., Lelito Józef in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 2, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2003.
Miernik G., „My” i „Oni”. Społeczeństwo Kielecczyzny i stalinowski system władzy, Kielce 2007.
Miłosz J., Żurek J., Jędryczka Stanisława, in: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 3, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2006.
Miłosz J., Żurek J., Niklewska Waleria, in: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 3, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2006.
Miłosz J., Żurek J., Poprawa Stanisława, in: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 3, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2006.
Miłosz J., Tomalak Rozalia in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 3, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2006.
Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953–1956, Warszawa 2008.
Noszczak B., Polityka władz PRL wobec izolowanego biskupa Czesława Kaczmarka (1953–1956) in Przegląd Archiwalny IPN, 2009, vol. 2.
Polak W., Rozynkowski W., ‘AS’. Ksiądz Czesław Kaczmarek w Rywałdzie Królewskim, Toruń 2008.
Stanaszek B., Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945 – 1967, Sandomierz 2006.
Stanaszek B., Księża diecezji sandomierskiej więzieni przez władze komunistyczne po II wojnie światowej, Rzeszów 2008.
Stępień J., Biskup Kaczmarek przed stalinowskimi sędziami, in: Pamiętnik Świętokrzyski. Studia z dziejów kultury chrześcijańskiej, edited by L. Kaczanowski, Kielce 1991.
Stępień J., Proces biskupa, Gazeta Kielecka, issue 12/1991.
Stępień J., Proces biskupa Czesława Kaczmarka, „Przegląd Katolicki”, issue 26/1988.
Stępień S., Grajnert Jan Paweł, in: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 1, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2002.
Sychowicz K., Działania Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Białymstoku oraz propaganda władz w związku z procesem biskupa Czesława Kaczmarka, in: Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, edited by U. Oettingen, vol. 5, Kielce 2005.
Śledzianowski J., Biskup Czesław Kaczmarek w pamięci duchowieństwa diecezji kieleckiej, Kielce 1989.
Śledzianowski J., Biskup Czesław Kaczmarek męczennik komunizmu (w 50 rocznicę śmierci), in Trzy rocznice. Biskup Czesław Kaczmarek 1895–1963, edited by J. Gapys in cooperation with S. Gawlik “Natasza”, Kielce 2014.
Śledzianowski J., „Boskie” i „cesarskie” w pasterskiej posłudze biskupa Czesława Kaczmarka w okresie totalitaryzmu, „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, issue 6/1995.
Śledzianowski J., Ksiądz Czesław Kaczmarek biskup kielecki 1895–1963, Kielce 1991.
Śledzianowski J., Ksiądz Czesław Kaczmarek biskup kielecki 1895–1963, Kielce 2008.
Śledzianowski J., Osobowość księdza biskupa Czesława Kaczmarka, „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, issue 2/2004.
Śledzianowski J., Pytania nad pogromem kieleckim, Kielce 1998.
Śmietanka-Kruszelnicki R., Prokurator Jan Wrzeszcz. Historia odważnego człowieka, Tygodnik eM. Dodatek historyczny IPN, issue 10, 2 July 2017, pp. 1–4.
Tokarz G., Sprawa biskupa Czesława Kaczmarka w propagandzie PZPR, in: Propaganda antykościelna w Polsce w latach 1945–1978, edited by S. Dąbrowski, B. Rogowska, Wrocław 2001.
Wojciechowski D., Kapłani kieleccy więzieni i szykanowani w PRL (1945–1963), Kielce 2003.
Wojciechowski D., Reakcje społeczne na proces biskupa Kaczmarka, „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, issue 2/2004.
Żarnowiecka-Gryz T., Sobalkowski Szczepan in Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 1, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2002.
Żurek J., Marchewka Stanisław, in: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, vol. 1, consulting editor J. Myszor, Warszawa 2002.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Tomasz Domański
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
