The genesis and variants of the Polish song “Krzyżu święty nade wszystko”
DOI:
https://doi.org/10.15633/pch.15116Słowa kluczowe:
crucifixion, compassion, Mary, Cross, regrets, song, lamentationAbstrakt
The Polish Song Krzyżu święty nade wszystko, was created on the basis of a translation of three stanzas (no. 8–10) from the hymn Pangue lingua gloriosi preolium certaminis and a compilation with the content of the 13th-century Vita beatae Virginis Mariae et Salvatoris rhytmica and selected verses from the 15th-century Polish song Żale Marji Panny pod krzyżem, starting with an incipit Posłuchajcie, bracia miła, also known as Lament świętokrzyski. Such treatments seem to be rare in the religious poetry used in Polish sacred songs. In terms of content, the hymn in honour of the Cross was accompanied by meditations of the Mother of God, who suffered from the Crucified. The studied song has one version, and the variations are limited to changes caused by the number of stanzas, the change of words due to the modernisation of the language, or the use of synonyms. Only a few lines or words have been changed. This proves the use of the song in a commonly known form, without actually introducing changes to our times. Some sources (in the 20th-century) shortened the text to 4- or 5-stanzas. Most editions transmit the most common 16-stanzas song.
Bibliografia
Bobowski M., Polskie pieśni katolickie od najdawniejszych czasów do końca XVI wieku, Kraków 1893.
Brückner A., Średniowieczna pieśń religijna polska, Kraków 1923.
Gładysz B., Krzyżu święty… (Pieśń i jej twórca), “Kurier Poznański” 9.03.1927, No. 144, p. 8.
Kopeć J. J, Nurt pasyjny w średniowiecznej religijności polskiej, in: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, eds. H. D. Wojtyska CP, J. J. Kopeć CP, Lublin 1981, pp. 38–60.
Mazurkiewicz R., Posłuchajcie, bracia miła (tekst i komentarz), http://staropolska.pl/ sredniowiecze/poezja_religijna/posluchajcie.html, 07.04.2021.
Nadolski B., Leksykon liturgii, Poznań 2006.
Repertorium hymnologicum. Cataloque des chants, hymnes, proses, sequences, tropes ex usage dans L’Église latine depuis les origines jusqu’a nos jours par le chanoine Ulysse Chevalier, Louvain 1892, pp. 288–289.
Średniowieczna pieśń religijna polska, ed. M. Korolko, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
Vita beatae Virginis Mariae et Salvatoris rhytmica, ed. A. Vӧgtlin, Tübingen 1888.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Stanisław Garnczarski

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.