Egzystencjalno-etyczne dylematy ludzkiej pracy

Abstrakt

Praca jest źródłem i tworzywem znacznej części ludzkiego życia, przyczyniając się do stawania się człowiekiem i objawiając tym samym ludzki etos. Z drugiej strony praca „nie-ludzka” może stać się siłą destrukcyjną człowieczeństwa, pociągając za sobą rozliczne alienacje. To praca ludzka „integruje” albo też – zła praca dezintegruje życie jednostek i społeczności. Praca jest swoistym sposobem „spotkania się” człowieka najpierw z innymi ludźmi, a następnie ze światem przyrody i światem kultury, których częścią jest tzw. życie gospodarcze. Z tego fenomenu „spotkań” wynikają też liczne dylematy etyczno-egzystencjalne. Niniejszy artykuł jest próbą analitycznego pokazania niektórych z nich. Pierwszy dylemat wypływa z pilnej potrzeby nowego odkrywania ducha pracy ludzkiej. Drugi dylemat rodzi się z potrzeby odnowy etycznej solidarności ludzi pracy. Chodzi tutaj o podstawowe kwalifikacje etyczne człowieka pracy: o prawdę i wolność, tożsamość i wierność, uczciwość i sprawiedliwość. Trzecią grupą dylematów są „kłopoty dobrobytu”. Ludzie Zachodu w minionym stuleciu, pełnym ideologii, naiwnie dali się uwieść wizji dobrobytu jako jedynego źródła szczęścia. Co więcej, uwierzyli, że dobrobyt utożsamia się także z osobistą doskonałością. Wszystkie te i inne dylematy są wynikiem kryzysu ducha pracy, będącego konsekwencją kryzysu realizowanych przez ludzi wartości. Odkrywanie tych zjawisk ma nie tylko badawczy charakter, ale może się przyczynić także do odnowy etosu ludzkiej pracy poprzez odkrywanie na nowo blasku i mocy podstawowych ludzkich wartości.