Zjawisko wykluczenia społecznego więźniów i osób opuszczających ośrodki penitencjarne. Analiza problemu i możliwości przeciwdziałania zjawisku

Autor

  • Łukasz Mrózek Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/ssc.776

Słowa kluczowe:

wykluczenie społeczne, marginalizacja, stygmatyzacja, więzienie, placówki penitencjarne, izolacja, dysfunkcja, patologia, wsparcie, terapia

Abstrakt

W dzisiejszych czasach bardzo łatwo wykluczyć kogoś nie tyle z własnego życia, ile z całego społeczeństwa, które zdaje się nie akceptować ludzi „zbędnych”. Takimi osobami są bez wątpienia więźniowie i osoby opuszczające zakłady karne. Autora artykułu nie interesowały badania empiryczne; miał raczej na celu zwrócenie uwagi na omawiany problem i ewentualne próby przeciwdziałania. Po omówieniu tematu wykluczenia społecznego i jego oddziaływania na omawiane grupy autor skoncentrował się na trudnościach i przeciwnościach, z którymi zmagają się oni w prawdziwym życiu. Wnioski, które podaje, świadczą o głębokim przemyśleniu podjętego tematu i dotyczą rodzajów wsparcia udzielanego osadzonym w zakładach karnych, pomocy instytucjonalnej (zarówno na etapie odbywania kary, jak również i później, po wyjściu na wolność), a także postulatów w zakresie zmian postpenitencjarnych. Konkluzją artykułu jest nawoływanie do reform, które powinny nastąpić nie tylko w strukturach państwa, ale przede wszystkim w sposobie myślenia współczesnych ludzi.

Bibliografia

Ambrozik W., Resocjalizacja osadzonych w codzienności działania, [w:] Służba więzienna wobec problemów resocjalizacji penitencjarnej, red. W. Ambrozik, P. Stępniak, Poznań–Warszawa–Kalisz 2004, s. 73–75.

Aszyk P., Konflikty moralne a etyka, Kraków 1998.

Babiarz G., Dekret o apostolstwie świeckich „Apostolicam actuositatem”, [w:] Sobór Watykański II. Złoty Jubileusz, red. M. Cholewa, S. Drzyżdżyk, M. Gilski, Kraków 2013, s. 176.

Badura-Madej W., Podstawowe pojęcia teorii kryzysu i interwencji kryzysowej, [w:] Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, red. W. Badura-Madej, Katowice 1999, s. 29.

Bauman Z., Życie na przemiał, Kraków 2004.

Biesaga T., Personalizm wobec kolektywizmu i indywidualizmu, [w:] Chrześcijanin wobec… zagadnień społecznych, red. P. Andryszczak, Kraków 2002, s. 24.

Breviarum Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. I. Bokwa, Poznań 2007.

Chmielewska H., Psychologiczne aspekty izolacji, [w:] Zagadnienia penitencjarne, red. H. Chmielewska H. i in., Kalisz 2004, s. 165–171.

Ciosek M., Izolacja więzienna a doświadczenie czasu, „Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny” 1983 nr 11, s. 50–60.

Ciosek M., Izolacja więzienna, Gdańsk 1993.

Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, Warszawa 2001.

Frąckiewicz L., Wykluczenie społeczne w skali makro i mikroregionalnej, [w:] Wykluczenie społeczne, red. L. Frąckiewicz, Katowice 2005, s. 11.

Frączek A., Agresja interpersonalna: opis i analiza z perspektywy psychologii społecznej, [w:] Człowiek i agresja. Głosy o nienawiści i przemocy. Ujęcie interdyscyplinarne, red. Ł. Jurasz-Dudzik, Warszawa 2002, s. 48.

Gulla B., Duda M., Zakończenie. Lepiej zapobiegać, niż leczyć, [w:] Przeciw wykluczeniu społecznemu, red. M. Duda, B. Gulla, Kraków 2008, s. 201–204.

Hołyst B., Kryminologia, Warszawa 2004

Jan Paweł II, Adhortacja Familiaris consortio.

Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005.

Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor.

Jonas H., The burden and blessing of mortality, [w:] „Hasting Center Report” 22 (1992) nr 1, s. 34–40.

Kafka F., Schron, [w:] Nowele i miniatury, Warszawa 1994, s. 122–156 (Dzieła Wybrane, 1).

Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. M. Wartenberg, Warszawa 1971.

Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.

Kosewski M., Agresywni przestępcy, Warszawa 1977.

Kubacka-Jasiecka D., Kryzys emocjonalny i interwencja kryzysowa – spojrzenie z perspektywy zagrożenia ja i poczucia tożsamości, [w:] Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, red. D. Kubacka-Jasiecka, T. Ostrowski, Kraków 2005, s. 64.

Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk 2003.

Mielec B., Godność osoby ludzkiej, [w:] Chrześcijanin wobec… zagadnień społecznych, red. P. Andryszczak P., Kraków 2002, s. 18.

Napiórkowski A. A, Kościół dla człowieka. Błogosławionego Jana Pawła Wielkiego mistyka eklezji, Kraków 2011.

Niewiadomska I., Zasoby adaptacyjne osób opuszczających zakłady karne, [w:] Skazani na wykluczenie!?, red. M. Kalinowska, I. Niewiadomska, Lublin 2010, s. 357–383.

Nowak J., Meandry wykluczenia społecznego, Warszawa 2008.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań 1996.

Pomianowski R., Niektóre implikacje teorii wyuczonej bezradności dla pracy penitencjarnej – o potrzebie profesjonalizacji wykonywania kary pozbawienia wolności, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1997 nr 15, s. 27–31.

Pospiszyl K., Psychopatia, Warszawa 2000.

Reykowski J., O czterech poziomach regulacji zachowań agresywnych u człowieka, [w:] Człowiek i agresja. Głosy o nienawiści i przemocy. Ujęcie interdyscyplinarne, red. Ł. Jurasz-Dudzik, Warszawa 2002, s. 279–280.

Rożdżeński R., Pytanie o sens naszej egzystencji, Kraków 1997.

Skazani i byli skazani na rynku pracy – ocena problemu z punktu widzenia organizacji pozarządowych, red. D. Woźniakowska i in., Warszawa 2006, s. 8.

Szałański J., Michalski J., Wskaźniki syndromu agresji u przestępców osadzonych w zakładach karnych i poddanych probacji, [w:] Wina – kara – nadzieja – przemiana: materiały I Krajowego Sympozjum Penitencjarnego, Kalisz 25–27 września 1996, red. J. Szałański, Łódź–Warszawa–Kalisz 1998, s. 163–169.

Szarfenberg R., Pojęcie wykluczenia społecznego, [w:] Przeciw wykluczeniu społecznemu, red. M. Duda, B. Gulla, Kraków 2008, s. 11–12.

Szymanowski T., Polityka karna i penitencjarna w Polsce w okresie przemian prawa karnego (podstawowe problemy w świetle danych empirycznych), Warszawa 2004.

Szymanowski T., Powrót skazanych do społeczeństwa, Warszawa 1989.

Szymczak E., Podkultura przestępcza, [w:] Zagadnienia penitencjarne, red. H. Chmielewska i in., Kalisz 2004, s. 141–145.

Śliwowski J., Kara pozbawienia wolności we współczesnym świecie. Rozważania penitencjarne i penologiczne, Warszawa 1981.

Talec P., Wiara jest wyborem, Warszawa 1984.

Tischner J., Nieszczęsny dar wolności, Kraków 1993.

Tocqueville A. de, O demokracji w Ameryce, przeł. B. Janicka, M. Król, Warszawa 2005.

Tokarczuk I., Moc i wytrwałość, Kraków 1986.

Tomasz z Akwinu, św., O władzy, Poznań 1984 (Dzieła Wybrane).

Tyszkiewicz L., Zakład karny w relacjach i opiniach recydywistów, [w:] Problemy więziennictwa u progu XXI wieku, red. B. Hołyst, S. Redo, Kalisz 1996, s. 239–240.

Wojtyła K., Miłość i odpowiedzialność, Lublin 1982.

Wołowicz M., Charakterystyka młodocianych i młodych więźniów byłych wychowanków zakładów poprawczych, [w:] Problemy więziennictwa u progu XXI wieku, red. B. Hołyst, S. Redo, Kalisz 1996s. 214.

Wydział ds. Pomocy i Integracji Społecznej. Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, Sytuacja osób opuszczających zakłady karne na terenie województwa łódzkiego, Łódź 2012, www.rcpslodz.pl (25.04.2014).

Zuziak W., Znaczenie myśli Józefa Tischnera w rozwoju idei solidarności, [w:] Działanie według wartości. Idea solidarności dzisiaj, red. W. Zuziak, Kraków 2001, s. 33.

Zwoliński A., Z myślą o wykluczonych…, [w:] Przeciw wykluczeniu społecznemu, red. M. Duda, B. Gulla, Kraków 2008, s. 7.

Pobrania

Opublikowane

2014-11-01

Numer

Tom 6 Nr 2 (2014): Wykluczenie społeczne

Dział

Dział tematyczny

Licencja

Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
  • utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
  • nie będą tworzone utwory zależne.