„Dziś ze mną będziesz w raju” (Łk 23, 43) – znaczenie wyrażenia para,deisoj na tle myśli judaistycznej

Autor

  • Dorota Dzieńska Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/tst.3259

Słowa kluczowe:

raj, śmierć, Szeol, zbawienie, Dzień Jahwe, eschatologia powszechna, eschatologia indywidualna, Eliasz

Abstrakt

W Nowym Testamencie, szczególnie w wersji Łukaszowej, raj jest postrzegany jako błogosławiony stan przebywania z Jezusem i w takim aspekcie różni się on od judaistycznej idei raju jako wypełnionej szczęściem poczekalni na mające dopiero nadejść wielkie wydarzenia, w których niebagatelną rolę odegra prorok Eliasz, a które związane są ściśle z wyczekiwanym z utęsknieniem Dniem Jahwe. Nowotestamentalną pełnię szczęścia osiąga się nie inaczej, jak w relacji z bezgranicznie kochającym Bogiem w Osobie Jezusa Chrystusa. Owa relacja jest dla każdego człowieka największym wydarzeniem, bo w nią wpisane jest zbawienie. Czas i miejsce jej nawiązania nie jest determinowane bliżej nieokreśloną przyszłością, czy nawet chwilą śmierci, ale zależy od woli i otwarcia ludzkiego serca.

Biogram autora

  • Dorota Dzieńska - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Mgr lic. Dorota Dzieńska, doktorantka UPJP II w Krakowie, WTST, z zakresu teologii biblijnej. Obszar badawczy: dzieło św. Łukasza oraz Talmud.

Bibliografia

Bauckham R., The Martydrom of Enoch and Elijah: Jewish or Christian?, „Journal of Biblical Literature” 95 (1976) nr 3, s. 447–448.

Bietenhard H., Paradies, w: Teologisches Begriffslexikon zum Neuen Testament, Hrsg. L. Coenen, E. Beyreuther, H. Bietenhard, Wuppertal 1971, s. 997–998.

Bowman J., Eliah and the Pauline Jesus Christ, „Abr-Nahrain” 26 (1988), s. 10–12.

[Czwarta] IV Księga Ezdrasza, przeł. S. Mędala, w: Apokryfy Starego Testamentu, red. R. Rubinkiewicz, Warszawa 2000, s. 387.

Dziadosz D., Tak było na początku… Izrael opowiada swoje dzieje. Literacka i teologiczna analiza wiodących tradycji Księgi Rodzaju, Przemyśl 2011.

Encyklopedia biblijna, red. P. J. Achteimer, Warszawa 1999.

Fausti S., Wspólnota czyta Ewangelię według św. Mateusza, Częstochowa 2007.

Filipiak M., Nauka Biblii o nagrodzie i karze, w: Studio lectionem facere, red. S. Łach. J. Szlaga, Lublin 1980, s. 211–212.

Filipiak M., Oczekiwanie nieśmiertelności w Starym Testamencie, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 25 (1978) z. 1, s. 15–22.

Fitzmyer J. A., The Gospel According to Luke (X–XXIV) (Anchor Bible 28), Doubleday 1985, s. 1510–1511.

Ginzberg L., The Legends of the Jews, vol. 1–4, Philadelphia 2007.

Grassi J., Peace on Earth. Roots and Practices from Luke’s Gospel, Collegeville, Minnesota 2004.

Grelot P., Świat, który ma przyjść, przeł. L. Rutkowska, Warszawa 1979.

Grundmann W., Das Evangelium nach Lukas (Theologischer Handkommentar zum Neuen Testament 3), Berlin 1984.

Homerski J., Życie po śmierci i nadzieja zmartwychwstania w wierze ludu Bożego Starego Testamentu, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 31 (1984) z. 1, s. 5–7.

Jankowski A., Doniosłość Łukaszowej eschatologii indywidualnej, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 28 (1975) z. 4–5, s. 168–182.

Jankowski A., Eschatologia biblijna Nowego Testamentu, Kraków 1987.

Jeremias J., Die Gleichnisse Jesu, Göttingen 1977.

Jeremias J., para,deisoj, w: Theological Dictionary of the New Testament, ed. G. Kittel, Grand Rapids 1995, s. 763–766.

Johnson L. T., The Gospel of Luke, ed. D. J. Harrington (Sacra Pagina Series 3), Collegville, Minnesota 1991, s. 378–379.

Johnston P. S., Cienie Szeolu. Śmierć i zaświaty w biblijnej tradycji żydowskiej, przeł. P. Sajdek, Kraków 2010.

Kubik A., Terminologia soteriologiczna w Starym Testamencie (Jahwe – Zbawca), „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 18 (1965) z. 6, s. 327.

Kucharski J., Spocząć ze swymi przodkami. Grzebanie zmarłych w biblijnym Izraelu, Lublin 1998.

Kühschelm R., Nowy Testament, w: Przełom czasów z perspektywy Starego i Nowego Testamentu, red. K. Koenen, R. Kühschelm, przeł. J. Zychowicz, Kraków 2001.

Łabuda P., Dziś ze Mną będziesz w Raju (Łk 23,43), „Słowo Krzyża. Rocznik poświęcony teologii Krzyża oraz duchowości i historii pasjonistów” 4 (2010), s. 244–257.

Łabuda P., Śmierć i życie po śmierci wg Ewangelii św. Łukasza, Tarnów 2012.

Machabeuszy Czwarta, w: Septuaginta, przeł. R. Popowski, Warszawa 2013.

Mikołajczak M., Obietnica zbawienia dana łotrowi (Łk 23,40–43), „Scriptura Sacra” 4 (2000) z. 4, s. 51–62.

Murphy F. A., Revelation („The Apokalypse of Saint John the Divine”), w: Theological Interpretation of the New Testament, ed. K. J. Vanhoozer, Michigan 2008, s. 245n.

Odzimek A., Łukaszowy kerygmat o Jezusie Męczenniku, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 33 (1980) z. 2, s. 68–79.

Paciorek A., Obyczajowość życia wspólnotowego, w: Życie społeczne w Biblii, red. G. Witaszek, Lublin 1997, s. 291–334.

Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej, przeł. R. Rubinkiewicz, Kielce 2002.

Parchem M., Wprowadzenie do apokaliptyki, w: Pisma apokaliptyczne i Testamenty, red. M. Parchem, Kraków-Mogilany 2010, s. 21–114.

Pirke de Rabbi Eliezer. The Chapters of Rabbi Eliezer the Great according to the Text of the Manuscript belonging to Abraham Epstein of Vienna, tr. G. Friedlander, New York 1981.

Schneider G., Das Evangelium nach Lukas. Kapitel 11–24 (Ökumenischer Taschenbuchkommentar zum Neuen Testament 3/1–2), Gütersloh–Würzburg 1977.

Schweizer E., Das Evangelium nach Lukas, Göttingen 2000.

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1968.

Stachowiak L., Idea życia po śmierci w Starym Testamencie, w: Studio lectionem facere, red. S. Łach, J. Szlaga, Lublin 1978, s. 217–220.

Szmulewicz H., Eschatologiczny wymiar głębokiej wspólnoty losu świata materialnego i człowieka, w: Początek świata – Biblia a nauka, red. M. Heller, M. Drożdż, Tarnów 1998, s. 181.

Św. Augustyn, Komentarz słowny do Księgi Rodzaju, w: Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, red. E. Stanula, Warszawa 1980, s. 83–112.

Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 9: Cel ostateczny czyli szczęście oraz Uczynki ludzkie (1– 2, 1– 21), przeł. F. W. Bednarski, Londyn 1963.

Wenham G. J., Genesis, w: Theological Interpretation of the Old Testament, ed. K. J. Venhoozer, London 2008, s. 29–41. Ziółkowski M., Śmierć i sąd, Sandomierz 2015.

Pobrania

Opublikowane

2019-03-30

Numer

Tom 37 Nr 1-2 (2018)

Dział

Artykuły

Licencja

Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).