Historia Eucharystii w pierwszych wiekach chrześcijaństwa w świetle wybranych źródeł (II–IV w.)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.01405Słowa kluczowe:
Didache, Apologia św. Justyna, Tradycja apostolska św. Hipolita Rzymskiego, Akta męczenników, Konstytucje apostolskieAbstrakt
The author presents in his article the Eucharist in early centuries of the Church in the light of the most important sources available today. He shows that it is a reality very rich in the theological, liturgical and pastoral aspects. The author analyzes and presents the most important documents such as the Didache. Science of the Twelve Apostles (I/II), Apology of St. Justin Martyr (150), Apostolic Tradition of St. Hippolytus of Rome (215), Records of Martyrs. The martyrs of the Sunday Eucharist in Abitene (304) and Apostolic Constitutions with the so called “klementynian” mass (380), which division into the mass of the catechumens (currently liturgy of the word) and the mass of the faithful (now the liturgy of the Eucharist) survived to the new Roman Missal (1970) edited by the Second Vatican Council (1962–1965). Analyzed by the author of this article the most important source of the Eucharistic of the early centuries of the Church (II–IV c), confirms the teaching of pope St. John Paul II (1978–2005), that “the Eucharist, understood as Christ’s saving presence in the community of the faithful and its spiritual food, is the most precious possession which the Church has on the roads of history” (John Paul II, encyclical “Ecclesia de Eucharistia”.
Bibliografia
Acta SS. Saturnini, Dativi et aliorum plurimorum martyrum in Africa, 7, 9, 10 [w:] Patrologia Latina, 8, J.B. Migne (ed.), Paris 1844, s. 707, 709–710.
Didache. Nauka Dwunastu Apostołów [w:] Pierwsi świadkowie. Pisma Ojców Apostolskich, tłum. A. Świderkówna, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1998, s. 25–44.
Jungmann J.A., Textus Ecclesiae antiquae [w:] Prex eucharistica. Textus e variis liturgiis antiquioribus selecti, A. Hänggi, I. Pahl (eds.), Fribourg 1968, s. 66–95.
Konstytucje apostolskie [w:] Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii. Prawo kanoniczne świętych Apostołów. Kary świętych Apostołów dla upadłych. Euchologion Serapiona, tłum. S. Kalinkowski, A. Caba, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, s. XIII–XVIII, 215–250.
Michalski M., Antologia literatury patrystycznej, t. 1, Warszawa 1975.
Pierwsi apologeci greccy. Kwadratus, Arystydes z Aten, Aryston z Pelli, Justyn Męczennik, Tacjan Syryjczyk, Milcjades, Apolinary z Hierapolis, Teofil z Antiochii, Hermiasz, tłum. L. Misiarczyk, oprac. J. Naumowicz, Kraków 2004, s. 254–256.
Benedykt XVI, Ojcowie Kościoła od Klemensa Rzymskiego do Augustyna, Poznań 2008.
Brinktrine J., Msza święta, tłum. L. Tatara, Warszawa 1957.
Cichy S., Eucharystia w „Didache” [w:] Euntes docete. XXV lat Instytutu Liturgicznego na Wydziale Teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, S. Koperek i in. (red.), Kraków 1993.
Czerwik S., Liturgia – działanie Boskie i ludzkie, „Anamnesis” 2001, nr 25, s. 91–111.
Czerwik S., Liturgia Eucharystii – zagadnienia wybrane [w:] Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego, J. Kudasiewicz (red.), Warszawa 1981, s. 233–370. Czerwik S., Liturgia w wykładach seminaryjnych, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 1982, t. 35.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Ecclesia in Europa” o Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele jako źródło nadziei dla Europy (28 VI 2003), nr 7.
Jan Paweł II, Encyklika „Ecclesia de Eucharistia” o Eucharystii w życiu Kościoła (17 IV 2003), nr 9.
Jan Paweł II, List apostolski „Dies Domini” (31 V 1998).
Jan Paweł II, Przesłanie z okazji 50. rocznicy powstania Papieskiego Komitetu Nauk Historycznych, „L’Osservatore Romano” 2004, nr 6, s. 7–8.
Janicki J.J., Obrzędy liturgii Mszy świętej [w:] Mysterium Christi, t. 3, Msza święta, W.J. Świerzawski (red.), Zawichost–Kraków–Sandomierz 2012, s. 263–305.
Janicki J.J., Służba Boża w pierwszych wiekach Kościoła. Wybrane zagadnienia, Kraków 2011.
Janicki J.J., Wykłady historii liturgii w seminariach duchownych według odnowionego „Ratio studiorum”, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 2001, t. 54, s. 103–114.
Jungmann J.A., Missarum sollemnia, Wien 1962.
Koperek S., Rys historyczny rozwoju liturgii mszalnej [w:] Mysterium Christi, t. 3, Msza święta, W.J. Świerzawski (red.), Zawichost–Kraków–Sandomierz 2012, s. 37–78.
Mokrzycki B., Droga chrześcijańskiego wtajemniczenia, Warszawa 1983, s. 407–479.
Mszał rzymski dla diecezji polskich, Poznań 1986.
Mszał rzymski, z dodaniem nabożeństw nieszpornych, oprac. G. Lefebvre, tłum. mnisi opactwa w Tyńcu, Tyniec–Bruges 1958.
Nadolski B., Liturgika, t. 1, Liturgika fundamentalna, Poznań 1989.
Nadolski B., Liturgika, t. 4, Eucharystia, Poznań 1992. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, Rzym 2002, Poznań.
Pius XII, Encyklika o liturgii (Mediator Dei) z dnia 20 listopada 1947, tłum. J. Wierusz Kowalski, Kielce 1948.
Ratzinger J./Benedykt XVI, Święto wiary. O teologii mszy świętej, tłum. J. Merecki, Kraków 2006.
Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej (4 XII 1963), nr 21.
Szymusiak J.M., Starowieyski M., Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, Poznań 1971, s. 194–197.
Świerzawski W., Misterium Eucharystii i mistyka eucharystyczna [w:] Mysterium Christi, t. 3, Msza święta, W.J. Świerzawski (red.), Zawichost–Kraków–Sandomierz 2012, s. 121–160.
To czyńcie na moją pamiątkę. Eucharystia w dokumentach Kościoła, oprac. J. Miazek, Warszawa 1987.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Jan Józef Janicki
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
