Prepozyci klasztoru kanoników regularnych laterańskich w Suchej Beskidzkiej. Od fundacji do potopu szwedzkiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.03303Słowa kluczowe:
prozopografia kościelna, zakon kanoników regularnych laterańskich, miasto i parafia w Suchej BeskidzkiejAbstrakt
The Order of Regular Lateran Canons in Sucha Beskidzka was founded in 1624 by count Piotr Komorowski and closed in September 1782. The order was not big, however, the place distinguished from other places in the area when it comes to a social, religious and ecclesiastical climate; it was one of main culture-forming and civilization centres. The order’s history has not been elaborated so far; in the monograph of the city which was published in 1998 the place was described very modestly. In the article I dealt with provosts of the order from its foundation to the Swedish Deluge; as the provosts were co-authors of the history of the order. According to monastic statutes, a provost replaced Christ in the monastery, however, for Sucha, Krzeszów and all neighbouring villages he was a parson. The provosts influenced on fate of the order, directions and forms of its activity which in different degrees, though always, influenced on culture of the environment. They formed programmes and tasks, made decisions which in the order, church and in the parish left real traces. Their personalities, talents, intellectual and spiritual culture, and also connections were not without a meaning. Naturally, the collected source material did not permit to answer all questions which were formulated in the phase of constructing the research project. However, in my opinion, this what has been presented is a significant contribution to studies concerning history, culture and prosopography of this order, and also its place and part it played in the direct environment and region.Bibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Klasztoru Kanoników Regularnych Laterańskich w Krakowie (ABC)
Acta Capituli Generalis Conventus Sacratissimi Corporis Christi Casimiriae ad Cracoviam Canonicorum Regularium Sancti Augustini 1628–1777, rkps b. sygn.
Album Canonicorum Regularium Lateranensium Congregationis Cracoviensis Vitam Apostolicam sub Regula Divi Augustini solemniter profitentium, rkps b. sygn.
Cathalogus fratrum defunctorum Canonicorum Regularium Lateranensium Congregationis Lateranensis ab introductione Cracoviam scilicet ab Anno 1405 conscriptus cui accedit cathalogus defunctorum fundatorum et benefactorum eiusdem Congregationis, rkps b. sygn.
Cathalogus sodalium in Albo Archiconfraternitatum Quinque Vulnerum Christi Domini ac Sanctissimi Sacramenti conscriptum A[nno] D[omini] 1551, rkps b. sygn.
Expensa pecuniae thesauri sacrarii Ecclesiae Sacratissimi Corporis Christi 1616–1676, rkps b. sygn.
Inventarium Ecclesiae Filialis in Krzeszów Anno 1752 conscriptum, rkps b. sygn.
Inventarium Ecclesiae Parochialis in Sucha cum compendio Fundationis, Consecrationis et aliorum Anno 1753 conscriptus, rkps b. sygn.
Liber naturom et baptisatorum in parochia Sacratissimi Corporis Christi Casimiriae ad Cracoviam ab anno 1578 ad annum 1616, rkps, sygn. I-A-16.
Liber visitationum Conventuum 1692–1697, rkps b. sygn.
Liber vitae […] sive Album Dominorum Sodalium Confraternitatis.
Memoriale Fratrum et Benefactorum Defunctorum Congregationis Canonicorum Regularium Lateranensium, rkps b. sygn.
Metrica Conventus Corporis Christi in Casimiria, rkps b. sygn.
Protocolon Actorum Confraternitatis Sacramento Sanctissimi et Quinque Plagarum Domini nostri Jesu Christi in Ecclesia Collegiata Canonicorum Regularium, rkps b. sygn.
Summarium Privilegiorum, Iurium et Documentorum quorumvis in Archivio Conventus Canonicorum Regularium Lateranensium ad Aedes Sacratissimi Corporis Christi Casimiriae prope Cracoviam siti reperibilium Anno Domini 1779 conscriptus, rkps b. sygn.
Summulae Capituli Generalia in Canonica S[acrati]S[simi] Corporis Christi Casimiriae ad Cracovia celebrami, rkps b. sygn.
Teka: Kamienice 1584–1667, sygn. B 110.
Teka: Kamienice 1587–1696, sygn. B 111.
Teka: Różne kapitały 1644–1835, sygn. B 104.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMKr)
Acta Episcopalia, t. 35, 38, 43, 46, 57, 99, 101.
Acta Officialia, t. 113, 118, 120, 122, 127, 128, 129, 132, 149.
Liber Ordinandorum, t. 2.
Teka: Parafia Krzeszów, sygn. APA 166.
Teka: Parafia Sucha Beskidzka, sygn. APA 301.
Wizytacje: AV 33, AVCap 45.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Wilnie (VAKA)
Liber Canonicorum Regularium Conventus Vilnensis in Antocollo ad Ecclesiam S[ancti] Petri sub Ad[modu]m R[everen]do D[omi]no Benedicto Szamotulski Praeposito conscriptus Anno D[omi]ni 1668, rkps, sygn. F.1 ep. 5b 8.
Archiwum Parafii Farnej w Kraśniku (APK)
Metrica Baptisatorum Ecclesiae Collegiatae Conventualis Parochialis Crasnicensis Canonicorum Regularium S[ancti] Augustini ab Anno Domini MDCXXIX, rkps sygn. U-1629-1670.
Archiwum Parafii w Suchej Beskidzkiej (APSB)
Liber natorum Krzesoviensis 1623–1647.
Metrica Baptisatorum Ecclesiae Krzeszoviensis ab anno 1644 ultima Juliiad annum 1670, sygn. 18.
Metrica matrimonium contrahentium in Ecclesia Suchensi Tituli Visitationis Beatissimae Mariae Virginis Hebronensis cure Canonicorum Regularium Lateranensium commissae A[admodum] R[everendo] D[omino] Jacobo Kierski pro tunc Praeposito Conventus eorundem Canonicorum ibidem existentis de novo reformata atque per R[everendum] D[ominum] Venceslaum Szelegański Canonicum Regularem concionatorem eiusdem loci scripta Anno Domini 1638 die 12 Januarii, rkps, sygn. 1,
Archiwum Parafii Farnej w Wolbromiu (APW)
Inscriptio puerorum in Ecclesia Parochiali tituli S[antae] Catherinae in Wolbram per Religiosos ac Venerabiles Patres eiusdem Ecclesiae Canonicos Regulares baptisatorum, rkps b. sygn.
Prothocolon actorum Confraternitatis Sanctae Annae in Wolvram 1644 Anno, rkps b. sygn.
Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK)
Rkps sygn. K 888.
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie (BCz)
Goliński Marcin, Zbiór królów i książąt polskich, rkps w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie, rkps sygn. 1320/III.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie (BJ)
Ranatowicz S., Casimiriae civitatis, urbi Cracoviensis confrontatae, origo. In eaque ecclesiarum erectiones et religiosorum fundationes, nec non series, vitae, res gestae praepositorum Conventus Canonicorum Regularium Lateranensium S[ancti] Augustini ad Ecclesiam Sacratissimi Corporis Christi, descriptae a Stephano Ranothowicz, rkps BJ sygn. 3742/III, k. 148v.
Biblioteka Narodowa w Wilnie (LNMMB)
Kronika Antokolska, t. 1, mpis sygn. f. 130–2259, k. 203v.
Źródła drukowane
Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. 3: 1551–1606, A. Chmiel (ed.), Kraków 1904.
Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. 4: 1607–1642, J. Zathey, H. Barycz (ed.), Kraków 1950.
Komoniecki A., Chronografia albo dziejopis żywiecki, wyd. S. Grodzicki, I. Dwornicka, Żywiec 2005.
Księgi egzaminów do święceń w diecezji krakowskiej z lat 1573–1614, oprac. Z. Pietrzyk, Kraków 1991.
Muczkowski J., Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in universitate studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849, Cracoviae 1849.
Regula Beatissimi Patris Aurelii Augustini Hippoonensis Episcopi De communi vita Clericorum. Huic adiecta Collectio D[omini] Petri Claretae, Canonici Regularis de Domo Rudnicensi, super Statuta Canonicorum Regularium ac modus vestiendi atque profitendi in eodem Ordine Canonico ex Capitulis Statutoroum secundo et IIII nec non Bulla S[anctissimi] D[omoni] N[ostri] Pii P[apae] P[ontificis] Quinti. In usum Canonicorum Regularium Cracoviensis Conventus Ecclesiae SS Corporis Christi in Kazimieria, K. Łoniewski (ed.), Kraków 1618.
Vita b[eati Stanislai] […] recognita a F. Szembek [w:] Acta Sanctorum, Maii I (1680), s. 776–781.
Opracowania
Bieniarzówna J., Marcin Kłoczyński [hasło w:] PSB, t. 13, s. 54.
Gorczyński M.A., Schema de Canonicis Regularibus Lateranensisbus Congregationis Cracoviensis [w:] Joanne de Nigra Valle Genealogia Sacri et Apostolici Ordinis Canonicorum Regularium, Kraków 1707.
Gorczyński M.A., Żywy wzór apostolskiej doskonałości, Kraków 1702.
Heumann S., Wiadomość o kościele parafialnym w Suchej i o parafii suskiej na podstawie aktów, wizyt kanonicznych i innych źródeł, Kraków 1899.
Jakubowski Z., Łoniewski Krzysztof [hasło w:] EK, t. 11, k. 502.
Jakubowski Z., Łoniewski Krzysztof [hasło w:] PSB, t. 18, s. 391–392.
Jakubowski Z., Zakon Kanoników Regularnych św. Augustyna w Polsce, Rzym 1973.
Kawończyk E., Księgozbiór Kanoników Regularnych Laterańskich w Suchej Beskidzkiej, Kraków 1990 [mpis pracy magisterskiej w ABC].
Krasnowolski B., Zabytki i wartości kulturowe [w:] Sucha Beskidzka, J. Hampel, F. Kiryk (red.), Kraków 1998.
Leśniakiewicz M., Panowie suskiego zamku, Wadowice [b.d.].
Leśniakiewicz M., Woźniak B., Parafia w Suchej Beskidzkiej, Wadowice 2008.
Łatak K., Dowodzenie dawnego cudu w procesie kanonizacji na przykładzie świętego Stanisława Kazimierczyka [w:] Świętość kanonizowana. Sprawy dawne, S.T. Praśkiewicz (red.), Kraków 2011.
Łatak K., Klasztor kraśnicki od fundacji w 1468 roku do reformy w pierwszej ćwierci XVII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2017, nr 108, s. 153–191.
Łatak K., Kongregacja krakowska kanoników regularnych laterańskich na przestrzeni dziejów, Kraków 2002.
Łatak K., Ksiądz Stefan Ranatowicz CRL (1617–1694). Barokowy kronikarz i pisarz klasztorny, Kraków 2010.
Łatak K., Notaty historyczne ks. Krzysztofa Łoniewskiego CRL (1576–1656) na temat początków kościoła i klasztoru Bożego Ciała Kanoników Regularnych Laterańskich na Kazimierzu w Krakowie [w:] Klasztor Bożego Ciała Kanoników Regularnych Laterańskich w Krakowie w okresie przedtrydenckim. Ludzie – Wydarzenia – Budowle – Kultura, K. Łatak (red.), Łomianki 2012.
Łatak K., Poczet rządców opactwa Bożego Ciała Kanoników Regularnych Laterańskich w Krakowie, Kraków 2005.
Łatak K., Prepozyci prepozytury kraśnickiej kanoników regularnych laterańskich od fundacji do reformy w 1628 roku, „Saeculum Christianum” 2017, t. 24, s. 139–161.
Łatak K., Pęgier M., Kronika Stefana Ranatowicza. Studium historyczno-źródłoznawcze, Łomianki 2017.
Łoniewski K., Żywot, sprawy i cudowne Boskie wstawienie pobożnego kapłana B[łogosławionego] Stanisława Kazimierczyka, Kraków 1617.
Noga Z., W okresie przedrozbiorowym [w:] Sucha Beskidzka, J. Hampel, F. Kiryk (red.), Kraków 1998.
Ozorowski E., Łoniewski Krzysztof [hasło w:] SPTK, t. 2, s. 374–375.
Pennotto G., Generalis totius Sacri Ordinis Clericorum Canonicorum historia tripartita, Roma 1624.
Pęgier M., Żywoty świętych polskich w relacji Kroniki księdza Stefana Ranatowicza CRL (1617–1694), „Echa Przeszłości” 2004, nr 14, s. 59–60.
Polacy na studiach w Ingolsztadzie, wyd. P. Czapiewski, Poznań 1914.
Przyboś A., Komorowski Piotr [hasło w:] PSB, t. 13, 1968, s. 430.
Ranatowicz S., Jasna pochodnia życia apostolskiego. Żywot świątobliwy B[łogosławionego] Stanisława Kazimierczyka naprzód w sławnej Akademiey Krakowskiey profesora i S[więtej] Th[eologii] Bakałarza potym Canonicorum Regularium S[ancti] Augustini u Bożego Ciała na Kazimierzu przy Krakowie zakonnika, Kraków 1660.
Ryłko S., Droga do kanonizacji bł. Stanisława Sołtysa zwanego Kazimierczykiem, Kraków 1997.
Ryłko S., Stanisław Sołtys zwany Kazimierczykiem. Jego życie i kult, Kraków 2010.
Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786–1985, t. 3, oprac. A. Nowak, Tarnów 2009.
Sucha Beskidzka, J. Hampel, F. Kiryk (red.), Kraków 1998.
Szczepaniak J., Spis prepozytów i plebanów diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków 2008.
Urban W., Losy wychowanków Akademii Krakowskiej w XV/XVII w. [w:] I. Kaniewska, R. Żelewski, W. Urban, Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego w dobie renesansu, K. Lepszy (red.), Kraków 1964.
Zarys dziejów parafii i kościołów w Suchej Beskidzkiej, S. Bogacz (red.), Sucha Beskidzka 2008.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Kazimierz Łatak
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
