Okoliczności śmierci i pogrzebu trzech żon Rudolfa hrabiego von Stillfried Rattonitz
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.11403Słowa kluczowe:
Bukowina Bobrzańska, ceremoniał pogrzebowy, ŻelowiceAbstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia okoliczności śmierci i pogrzebu trzech kolejnych żon hrabiego Rudolfa von Stillfried Rattonitza: Marii z domu von Köckritz, Marii Gabrieli z domu Wallis von Carrighmain i Karoliny z domu von Mettich und Mohr. Najbogatszy materiał źródłowy dotyczy tej ostatniej. Znajdujemy w nim opis jej ostatnich dni, pogrzebu w Berlinie i przenosin prochów do mauzoleum rodowego w Żelowicach.
Bibliografia
Acta Kirchen Sachen, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/7/624.
Akt zgonu nr 39 Rudolfa von Stillfried-Rattonitza, Standesamt Praust, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/35, s. 1.
Ausfertigung des Testaments und der drei Codicille der verstorbenen Gräfin von Mettich, Maria Anna geborenen Freiin von Saurma auf Silbitz und Strachau für die Freiin von Wimmersberg, Caroline geboren Mohr von Ehrenfeld zu Peterwitz, Breslau, 21.06.1836, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/107, s. 10–48.
Bahlcke J., Gehrke R., Die Tagebücher des preussischen Hof- und Staatsbeamten Rudol Graf von Stillfried-Alcántara 1827 bis 1882, Berlin 2024.
Betlej A., Pogrzeby i nagrobek lubartowski Sanguszków z XVIII wieku, w: Wokół Sanguszków. Dzieje — sztuka — kultura. Materiały I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej 29–30 czerwiec 2006, red. J. Skrabski, B. Błudys, Tarnów 2007, s. 179–192.
Brüggemann L., Herrschaft und Tod in der Frühen Neuzeit. Das Sterbe- und Begräbniszeremoniell preußischer Herrscher vom Großen Kurfürsten bis zu Friedrich Wilhelm II. (1688–1797), München 2012.
Butkiewicz M., Najokazalszy pogrzeb na Lubelszczyźnie w okresie staropolskim: „Pompa funebris” Pawła Sanguszki w świetle ówczesnych relacji, „Rocznik Lubelski” 37 (2011), s. 33–46.
Chrościcki J. A., Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974.
Das Kirchlein zum Heiligen Kreuz auf dem Silbitzer Kapellenberge, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/34.
Fideikomiss Stiftung in Silbitz und Strachau bei Nimptsch in Schlesien, Abschrift, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/2/135, s. 6–27.
Harasimowicz J., „Ars moriendi” i „pompa funebris” na Śląsku w dobie reformacji, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 45 (1990) nr 2, s. 185–209.
Kopia testamentu Józefiny von Mohr z domu von Mettich, Znojmo, 1.06.1817, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/107, s. 69–70.
Korbelářová I., Dluhošová R., Die Begräbniskultur an den Höfen der Herzöge von Liegnitz und Brieg in der Frühneuzeit, Troppau 2022.
Korrespondenz über verschiedenen Gegenstände, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/111, s. 13-14.
Kowecka E., Oprawa i ceremonia pogrzebu Jana Klemensa Branickiego w 1777 r., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 40 (1992) nr 4, s. 493–510.
Kościelna A., Nowożytny ceremoniał Gryfitów (1531–1654), w: Pompa funebris książąt z dynastii Gryfitów, red. M. Łopuch, Szczecin 2017, s. 37–69.
Kultura funeralna elit Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku, red. A. Drążkowska, Toruń 2015.
Nestorow R., „Magna pompa et splendido apparatu”. Ceremonia pogrzebowa Adama Mikołaja Sieniawskiego we Lwowie i Brzeżanach w r. 1726, w: Sztuka Kresów Wschodnich, t. 6, red. A. Betlej, P. Krasny, Kraków 2006, s. 225–241.
Odpis aktu chrztu Rudolfa von Stillfried Rattonitza, Jelenia Góra, 7.07.1834, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/35, s. 42.
Odpis aktu chrztu z kościoła św. Mikołaja w Znojmie, Brno, 29.04.1836, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/35, s. 44–46.
Odpis aktu ślubu Rudolfa von Stillfried Rattonitza z Karoliną z domu von Mettich und Mohr,, Wrocław, 26.04.1860, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/35, s. 50.
Odpis aktu ślubu Rudolfa von Stillfried Rattonitza z Marią Gabriellą von Wallis, Berlin, 12.05.1859, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/35, s. 53-55.
Odpis dokumentu utworzenia ordynacji majątkowej w Bukowinie Bobrzańskiej, Głogów, 18.11.1862, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/2/135, s. 48–65.
Odpis testamentu Marii Gabrielli von Stillfried z domu von Wallis, Berlin, 13.03.1858, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/111, s. 9–12.
Pierzak J., „Ciało umarłe większego wymaga opatrzenia” — sekcja zwłok polskich królów i królowych od XVI do XVIII wieku w kontekście przygotowań do ceremonii pogrzebowej w: Śmierć, pogrzeb i upamiętnienie władców w dawnej Polsce, red. H. Rajfura, P. Szwedo, B. Świadek, M. Walczak, P. Węcowski, Warszawa 2020, s. 142–170.
Stillfried R., Gechichtliche Nachrichten vom Geschlechte Stillfried von Rattonitz, t. 1, Berlin 1870.
Słaby A., Śmierć w domu — wokół ceremoniału pogrzebowego w okresie późnego baroku, w: Dom, codzienność i święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studium historyczno-antropologiczne, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Kraków 2018, s. 104–114.
Testament Henryka von Mettich, Niemcza 18.04.1853, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/107, s. 1–9.
Umgefassen Abbildung eines in der Buchwalden Kirche aufgefundenes Grabsteines, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/7/624, s. 2.
Umowa adopcyjna zawarta w Niemczy 24.11.1847, zatwierdzona 29.11.1847 przez Wyższy Sąd Krajowy we Wrocławiu, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/35, s. 47–49.
Von der Krankheit und den letzten Stunden der Gräfin Caroline Stillfried geborenen Gräfin von Mettich, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/34.
Čapsky M., Splendor Silesiae. Rituály, ceremonie a festivity na dvorech slezských knížat, w: Slavnosti, ceremonie a rituály v pozdním středověku, red. M. Nodl, F. Šmahel, Praha 2014, s. 199–267.
Ługowski P., Reformacka „pompa funebris” Benedykta Roszkowskiego, „Rocznik Historii Sztuki” 45 (2020), s. 91–108.
Odpis aktu chrztu Rudolfa Marii Friedricha Olivier von Stillfried Rattonitza, Lipa, 14.04.1846, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, sygn. 82/156/0/1/29, s. 1.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jolanta Szczepańska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
