Wolontariat jako forma zatrudnienia przez parafie na przykładzie muzyka kościelnego

Autor

  • Aleksandra Nieczarowska Uniwersytet Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/acan.3924

Słowa kluczowe:

wolontariat, parafia, działalność pożytku publicznego, organista

Abstrakt

Niniejszy artykuł podejmuje próbę zmierzenia się z prawną oceną praktyki zatrudniania przez parafie rzymskokatolickie w Polsce wolontariuszy na stanowisku muzyka kościelnego (organisty). Formalnie tego typu umowy zakładają oczywistą fikcję sprowadzającą się do nierzeczywistego stwierdzenia, iż „pełnoetatowy” organista w kościele parafialnym jako wolontariusz nie otrzymuje wynagrodzenia od parafii ani od osób trzecich. Co istotne, umowa o wolontariat pozwala parafii na znaczne ograniczenie pracowniczych kosztów stałych związanych z odprowadzaniem podatku dochodowego lub składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne, wobec czego z punktu widzenia parafii wydaje się być dosyć atrakcyjną formą współpracy. Przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określają, że podmiotem korzystającym z pracy wolontariuszy może być parafia rzymskokatolicka, przy czym warunkiem koniecznym jest posiadanie przez parafię statutu przewidującego jako jeden z celów również działalność pożytku publicznego. Z punktu widzenia prawa kanonicznego oraz świeckiego powstanie parafii nie jest uzależnione od posiadania statutu regulującego funkcjonowanie tej kościelnej osoby prawnej. W tradycji Kościoła katolickiego w Polsce, co do zasady, nie praktykuje się wydawania statutów dla parafii (według stanu na dzień 5 lutego 2019 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym zarejestrowana jest tylko jedna parafia rzymskokatolicka jako organizacja pożytku publicznego), w związku z czym okoliczność ta stanowi przesłankę przesądzającą o braku możliwości zatrudniania wolontariuszy. Wobec powyższego, aby parafia mogła korzystać z pracy wolontariuszy, konieczne jest uchwalenie statutu przewidującego obok działalności duszpasterskiej również działalność pożytku publicznego. Jednakże wykluczenie przeszkody natury podmiotowej związanej ze statusem parafii jako podmiotu mogącego korzystać z pracy wolontariuszy nie eliminuje przeszkód związanych z istotą wolontariatu sprowadzającą się do nieodpłatnej pracy wolontariusza. Wobec powyższego zatrudnianie przez parafie wolontariuszy do wykonywania regularnej pracy w kościele parafialnym na stanowisku organisty należy uznać jako sprzeczne z przepisami powszechnie obowiązującego prawa krajowego oraz normami prawa kanonicznego.

Bibliografia

Blicharz J., Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Ustawa o spółdzielniach socjalnych. Komentarz (online), Lex 2012.

Chrapkowski A., Krzywda J., Instytuty życia konsekrowanego, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 2/2: Księga II: Lud Boży. Część III: Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego, red. J. Krukowski, Poznań 2006, s. 7–144.

Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus (25.01.1983), „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983), pars 2, s. 1–324, tekst polski: Kodeks prawa kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski, Poznań 1984.

Domaszk A., Dobra doczesne Kościoła, Warszawa 2016.

Izdebski H., Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Warszawa 2003, http://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/download/files/pozytek/komentarz_do_ustawy_o_dzialanosci_pozytku.pdf (19.01.2019).

Kaleta P., Prawne aspekty zarządzania dobrami kościelnymi, Lublin 2017.

Kaleta P., Statuty parafii, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 29 (2016), s. 71–89.

Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej (14.10.2017), zatwierdzona na 377. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski w Lublinie, https://episkopat.pl/instrukcja-konferencji-episkopatu-polski-o-muzyce-koscielnej/ (9.01.2019).

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie w dniu 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318).

Kościelna Komisja Konkordatowa, Rządowa Komisja Konkordatowa, Instrukcja dotycząca sposobu powiadamiania organów państwowych o uzyskaniu osobowości prawnej przez instytucje kościelne terytorialne i personalne (art. 4 ust. 2 Konkordatu) oraz powiadamiania o powoływaniu i odwoływaniu osoby sprawującej funkcję organu osoby prawnej, Warszawa 2014, https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2016/04/instrukcja_powiadamianie_organow_panstwowych_o_uzys_kaniu_osobowosci_prawnej_przez_instytucje_koscielne_z.pdf (19.01.2019).

Kroczek P., Parafia w optyce katolickiej i luterańskiej. Studium teologiczno-

-prawne, Kraków 2017.

Krukowski J., Święci szafarze, czyli duchowni, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 2/1: Księga II: Lud Boży. Część I: Wierni chrześcijanie. Część II: Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. J. Krukowski, Warszawa 2005, s. 54–174.

Olejniczak A., Zakres wymogów formalnoprawnych współpracy z wolontariuszami, w: Standardy i procedury w organizacjach pozarządowych. Dokumentacja stanowiąca narzędzie skutecznej i zgodnej z prawem działalności, red. A. Olejniczak, R. Barański, (online) Legalis 2013.

Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2000.

Pawluk T., Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II, t. 2: Lud Boży, jego nauczanie i uświęcanie, Olsztyn 2010.

Pawluk T., Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II, t. 4: Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 2009.

Płonka-Bielenin K., Charakter prawny podmiotowości non-profit, „Administracja” 4 (2010), s. 45–70.

Regulamin organistów archidiecezji krakowskiej (23.06.2011), https://diecezja.pl/wp-content/uploads/2018/01/Regulamin-Organistow-AK.pdf (19.01.2019).

Regulamin Parafialny uchwalony przez Radę Synodalną Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP w dniu 18 lutego 2000 r. (t.j. z dnia 24 czerwca 2015 r.), https://bik.luteranie.pl/files/Prawo/2015-06-24RegulaminParafialnytekstjednolityBIK.pdf (19.01.2019).

Sobański R., Normy ogólne, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 1: Księga I: Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003, s. 43–93.

Sobczyk A., Art. 22, w: Kodeks pracy. Komentarz, wyd. 4, Legalis 2018.

Staszczyk P., Art. 3, w: Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Warszawa 2014.

Statut Organizacji Pożytku Publicznego Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem św. Jadwigi Królowej w Bojanie (15.06.2004), https://bojano.diecezja.gda.pl/bip (20.01.2019).

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz.1740).

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320).

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1347).

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1057).

Wąsowski K., Czy w parafii potrzebne są umowy z wolontariuszami?, „Kwartalnik Prawny Proboszcza” 2 (2017), s. 15–18.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. I PK 123/09, OSNP 2011/11-12/152.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2009 r., sygn. I PK 108/09, Lex nr 564760.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2017 r., sygn. I PK 358/16, Lex nr 2433081.

Żołędowska M., Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Praktyczny komentarz, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 2011, https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/download/files/Prawo/ustawa/komentarz_ustawa_MZ.pdf (19.01.2019).

Pobrania

Opublikowane

2021-05-31

Numer

Dział

Artykuły