Para obrazów retabulum ołtarzowego ze scenami legend o św. Mikołaju w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie

Autor

  • Paulina Chełmecka Muzeum Narodowe w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/fhc.2236

Słowa kluczowe:

poliptyk, tryptyk, Św. Mikołaj z Bari, malarstwo tablicowe, Warsztat Mistrza Tryptyku z Klimkówki, cuda św. Mikołaja, Ocalenie rozbitków, Biczowanie figury św. Mikołaja

Abstrakt

W kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie znajduje się para skrzydeł retabulum ołtarzowego przedstawiających wątki hagiograficzne związane ze św. Mikołajem z Bari. Do zbiorów trafiły z miejscowości Rzepiennik Biskupi, położonej w okolicach Krosna. Stanowią przykład późnogotyckiego malarstwa tablicowego powstającego w prowincjonalnych warsztatach małopolskich w pierwszej połowie XVI wieku.

Sceny Ocalenie rozbitków na tonącym statku oraz Biczowanie posągu św. Mikołaja ukazane na owych skrzydłach, odnoszą się do cudotwórczej działalności św. Mikołaja. Ich pierwowzorem był zapewne tekst Złotej Legendy Jakuba de Voragine, cieszący się od XIII wieku wielką popularnością i stanowiący źródło częstych inspiracji ikonograficznych.

Obrazy, pochodzące najprawdopodobniej z nieistniejącego retabulum św. Mikołaja, pod względem stylowym przyporządkować można kręgowi Warsztatu Mistrza Tryptyku z Klimkówki, którego działalność związana jest z Krosnem i okolicami. Twórcą łączonym z tą pracownią jest malarz Andrzej działający w Krośnie w pierwszej połowie XVI wieku. Jego dorobek charakteryzują wpływy między innymi malarstwa i grafiki południowoniemieckiej, z którymi najprawdopodobniej zetknął się w środowisku krakowskim.

Bibliografia

B. Dąbrówna, Warsztat malarza cechowego w Polsce, w: Studia renesansowe, red. M. Walicki, t. IV, Warszawa—Wrocław—Kraków 1964, s. 331—377.

J. Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1420—1470, Warszawa 1988.

J. Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500—1540, Kraków 1995.

M. Goetel-Kopfowa, Michał Lancz z Kitzingen a krakowska grafika książkowa, „Rozprawy i Sprawozdania MNK" 1955, s. 36—58.

K. Künstle, Ikonographie der christlichen Kunst, Freiburg im Breisgau 1926.

F. Leśniak, Rzemieślnicy i kupcy w Krośnie, XVI — pierwsza połowa XVII wieku, Kraków 1999.

P. Łopatkiewicz, Malarstwo w Krośnie w pierwszej połowie XVI wieku, Krosno 2007.

K. Meisen, Nikolauskult und Nikolausbrauch im Abendlande: eine kultgeographisch-volkskundliche Untersuchung, Düsseldorf 1931.

W. Mezger, Sankt Nikolaus: zwischen Kult und Klamauk, Ostfildern 1993.

M. Ołdakowska, Mikołaj jako Imago Dei i Vir Dei. Prezentacja wizerunku świętego na wybranych przykładach, „Zeszyty Naukowe KUL" 51 (2008) nr 2, s. 57—73.

L. Réau, Iconographie de l'art chrétien, vol. 3, Paris 1958.

M. Walczak, Alter Christus, studia nad obrazowaniem świętości w sztuce średniowiecznej na przykładzie św. Tomasza Becketa, Kraków 2001.

B. Wyrozumska, Czy Jan Olbracht wygnał Żydów z Krakowa?, „Rocznik Krakowski" 59 (1993), s. 5—11.

Pobrania

Opublikowane

2017-10-30

Numer

Tom 23 Nr 2 (2017)

Dział

Commentationes et dissertationes

Licencja

Prawa autorskie (c) 2018 Paulina Chełmecka

Creative Commons License

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.

Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).