Kontemplacja — charakterystyka pojęcia w pismach polskich mistyków
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.27203Abstrakt
Celem artykułu jest charakterystyka pojęcia kontemplacji, jaką proponują polscy mistycy żyjący między XIV a XX wiekiem. Materiałem badawczym jest Antologia mistyki polskiej pod redakcją Mariana Zawady OCD, której pierwszy tom obejmuje teksty mężczyzn, a drugi — kobiet. Z materiału wyekscerpowano wszystkie fragmenty zawierające analizowane pojęcie w celu określenia kontekstów, w jakich polscy mistycy używają tego słowa. Badanie skupiło się na zdaniach mających formę definicji. Zostało ono wzbogacone odniesieniami do definicji kontemplacji istniejącej w obecnej Encyklopedii katolickiej, jak i do tej, która znajduje się w słownikach języka polskiego. Badanie ukazało bogactwo treści teologicznych i piękno języka zawarte w tekstach polskich mistyków. Przekaz zapisany przez osoby doświadczające kontemplacji znacznie poszerza bowiem wiedzę czerpaną jedynie ze słowników. Badanie ukazało także ogromne oczytanie i obycie polskich mistyków — ich refleksje nie odbiegają od tekstów wielkich teologów i mistyków innych krajów i jak najbardziej zasługują na włączenie ich do współcześnie pisanych prac teologicznych.
Bibliografia
Antologia mistyki polskiej, t. 1, red. M. Zawada M. OCD, Kraków 2008.
Antologia mistyki polskiej, t. 2, red. M. Zawada M. OCD, Kraków 2008.
Encyklopedia katolicka, t. 9, red. B. Migut, Lublin 2002.
Gogola J. W. OCD, Teologia komunii z Bogiem, Kraków 2001.
Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
Leksykon mistyki, tłum. B. Widła, red. P. Dinzelbacher, Warszawa 2002.
Linde B. S., Słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa 1808.
Masłowska E., Wędrówka dusz w zaświaty — szerokim gościńcem i po bezdrożach (Schematy wyobrażeniowe w kulturze ludowej), w: Droga w języku i w kulturze, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin 2011, s. 117–128.
Migdał J., Piotrowska-Wojaczyk A., O słownictwie religijnym w słownikach języka polskiego (przeobrażenia warsztatu leksykograficznego od połowy XX wieku), w: Język doświadczenia religijnego, t. 4, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2012, s. 229–247.
Orygenes, Komentarz do Pieśni nad pieśniami. Homilie o Pieśni nad pieśniami, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1994.
Piotrowska-Wojaczyk A., Opis leksykograficzny słownictwa religijnego na przykładzie wybranych haseł, w: Język. Religia. Tożsamość, t. 3, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2009, s. 29–37.
Rutkowska I., Gramatyka a granice wyrażalności w pismach mistyków Kościoła katolickiego, „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego” 6 (2020), s. 39–52.
Rutkowska I., Język mistyków językiem miłości, w: Wychowanie to dzieło miłości. Ogólnopolskie Nauczycielskie Warsztaty w Drodze, Zielona Góra–Jasna Góra, 31.07–13.08.2009, red. M. Kaczor, D. Świdkiewicz, Zielona Góra 2009, s. 190–199.
Rutkowska I., Językowa konceptualizacja duszy jako wędrowca w pismach mistyków i mistyczek Kościoła katolickiego, w: Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej, t. 4: Dusza w doczesności — dusza w nieskończoności, red. E. Masłowska, D. Pazio-Wlazłowska, Warszawa 2022, s. 497–515.
Rutkowska I., Mistyk i słowo — formy wyrażania niewyrażalnego, w: Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2006–2007, red. M. Hawrysz, Zielona Góra 2009, s. 215–228.
Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927, https://szukajwslownikach.uw.edu.pl/slownik-warszawski/ (30.11.2022).
Słownik języka polskiego, t. 3, red. W. Doroszewski, Warszawa 1964.
Słownik języka polskiego, oprac. A. Zdanowicz, M. B. Szyszka, J. Filipowicz, W. Tomaszewicz, F. Czepieliński, W. Korotyński, B. Trentowski, Wilno 1861.
Słownik polszczyzny XVI wieku, red. S. Bąk, M. R. Mayenowa, F. Pepłowski, Wrocław–Warszawa 1966.
Stabińska J. OSB, Oblicza kontemplacji, Kraków 1990.
Tabakowska E., Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków 2001.
Taranczewski P., Mistyka nadwiślańska, „Znak” (2010) nr 661, s. 15–30.
Tischner Ł., Mistyka i duchy wieszczów, „Znak” (2010) nr 661, s. 10–14.
Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 2, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Urbański S., Zatopieni w Bogu. Mistycy polscy, Warszawa 1999.
Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Warszawa 2007.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
