A unique position of man in nature? Evolutionary sciences and Christian anthropology
DOI:
https://doi.org/10.15633/ss.3517Keywords:
anthropology, human, person, evolutionism, naturalism, Christian philosophy, science-religionAbstract
The article discusses the problem of the christian concept of the human person in theological and philosophical context, and with reference to evolutionary sciences. It was pointed out that the naturalistic evolutionism undermines the most important assumptions (especially thesis proclaiming the unique status of human in nature), which is based on christian anthropology. In this paper it was also an attempt to justify that philosophical reflection can be important in the analysis of problems located between science and religion (among others the issue of the origin, nature and destiny of man). The question about new type of christian philosophy is a challenge in theology, which will be obliged – because of the changing image of the world and man – to modify its foundations, rooted mainly in the Thomistic metaphysics so far. Besides, in the context of issues relating to the meaning of human life it indicates that there is a need to develop such a philosophy, which is based on the achievements of natural science, and would be in dialogue with the contemporary humanities.
References
Améry J., O starzeniu się: Bunt i rezygnacja. Podnieść na siebie rękę: Dyskurs o dobrowolnej śmierci, tłum. B. Baran, Warszawa 2007.
Améry J., Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego, tłum. R. Turczyn, Kraków 2007.
Armstrong K., Historia Boga. 4000 lat dziejów Boga w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie, tłum. B. Cendrowska, Warszawa 1996.
Atran S., Ewolucyjny krajobraz religii, tłum. M. Kolan. Kraków 2013.
Barth G., Ku całościowej wizji osoby ludzkiej. Metodologiczne założenia personalizmu chrześcijańskiego, „Teologia w Polsce” 2/1 (2008), s. 43–53.
Bonhoeffer D., Wybór pism, tłum. A. Morawska, Warszawa 1970.
Boyer P., I człowiek stworzył bogów… Jak powstała religia?, tłum. K. Szeżyńska-Maćkowiak, Poznań 2001.
Bremer J., Czy wolna wola jest wolna? Kompatybilizm na tle badań interdyscyplinarnych, Kraków 2013.
Buss D., Psychologia ewolucyjna, tłum. M. Orski, Gdańsk 2001.
Chodasewicz K., Definiować czy nie? Współczesne kontrowersje na temat potrzeby i sposobu definiowania życia, „Kosmos” 63/4 (2014), s. 501–516.
Cioran E., Upadek w czas, tłum. I. Kania, Warszawa 2008.
Clements T., Nauka kontra religia, tłum. B. Stanosz, Warszawa 2002.
Crick F., Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka w poszukiwaniu duszy, tłum. B. Chacińska-Abrahamowicz, M. Abrahamowicz, Warszawa 1997.
Damasio A., Błąd Kartezjusza, tłum. M. Karpiński, Poznań 1999.
Danel D., Psychologia ewolucyjna – nauka o adaptacjach i ewolucyjnej inercji ludzkiego umysłu, „Kosmos” 58/3–4 (2009), s. 574–576.
Dawkins R., Apetyt na cuda. Przepis na uczonego, tłum. P. J. Szwajcer, Warszawa–Stare Groszki 2016.
Dawkins R., Samolubny gen, tłum. M. Skoneczny, Warszawa 1996.
Dawkins R., Ślepy zegarmistrz, czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany, tłum. A. Hoffman, Warszawa 1994.
Dekret o formacji kapłańskiej „Optatam Totius”.
Dennett D., Odczarowanie. Religia jako zjawisko naturalne, tłum. B. Stanosz, Warszawa 2008.
Drączkowski F., Patrologia, Pelplin–Lublin 2007.
Edwards D., Bóg ewolucji. Teologia trynitarna, tłum. Ł. Kwiatek, Kraków 2016.
Flew A., Theology and Falsification, w: Reason and Responsibility: Readings in Some Basic Problems of Philosophy, eds. J. Feinberg, Belmont 1968, s. 48–49.
Fothergill P. G., Chrześcijanie wobec ewolucji, tłum. T. Górski, Warszawa 1966.
Frankl V. E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa 2009.
Gazzaniga M., The Ethical Brain: The Science of Our Moral Dilemmas, New York–Washington 2005.
Gazzaniga M., The Social Brain: Discovering the Networks of The Mind, New York 1985.
Granat W., Personalizm chrześcijański. Teologia osoby ludzkiej, Poznań 1985.
Guardini R., Koniec czasów nowożytnych. Świat i osoba. Wolność, łaska, los, tłum. Z. Włodkowa, M. Turowicz, J. Bronowicz, Kraków 1969.
Halik T., Teatr dla aniołów. Życie jako religijny eksperyment, tłum. A. Babuchowski, Kraków 2011.
Heller M., Jak możliwa jest „filozofia w nauce”?, „Studia Philosophiae Christianae” 22/1 (1986), s. 7–19.
Heller M., Czy istnieje autentyczna filozofia przyrody?, „Studia Philosophiae Christianae” 23/1 (1987), s. 5–20.
Heller M., Naukowy obraz świata a zadanie teologa, w: Obrazy świata w teologii i w naukach przyrodniczych, red. M. Heller, S. Budzik, S. Wszołek, Tarnów 1996.
Heller M., Nowa fizyka i nowa teologia, Tarnów 1992.
Heller M., Sens życia i sens Wszechświata. Studia z teologii współczesnej, Tarnów 2002.
Heller M., Teologia dzisiaj – detronizowanie królowej? [lectio magistralis ks. prof. Michała Hellera], „Vita Academica” 88/3 (2016).
Heller M., Liana Z., Mączka J., Skoczny W., Nauki przyrodnicze a teologia: konflikt i współistnienie, Tarnów 2001.
Heller M., Życiński J., Epistemologiczne aspekty związków filozofii z nauką, w: Filozofować w kontekście nauki, red. M. Heller, A. Michalik, J. Życiński, Kraków 1987, s. 9–15.
Hermiasz, Satyra na filozofów pogańskich, w: Pierwsi apologeci greccy, tłum. L. Misiarczyk, Kraków 2004.
Jan Paweł II, Fides et ratio.
Jestem nihilistą, bo wciąż wierzę w prawdę. Z Rayem Brassierem rozmawia Marcin Rychter, „Kronos” 16/1 (2011).
Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, tłum. P. Szymczak, Poznań 2011.
Kelly J. N. D., Początki doktryny chrześcijańskiej, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1988.
Konarzewski M., Ewolucja natury ludzkiej, „Archeus” 7 (2006).
Kuczyński T., Człowiek – twór przyrody czy coś więcej?, Płock 2015.
Kuhn T., Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka, Warszawa 2001.
Marek-Bieniasz A., Richarda Dawkinsa geocentryczna interpretacja ewolucji i jej zasadność. Analiza krytyczna, Częstochowa 2008.
Mayr E., To jest biologia. Nauka o świecie ożywionym, tłum. J. Szacki, Warszawa 2002.
McGrath A., Nauka i religia, tłum. M. Chojnacki, Kraków 2009.
Mikucki K., Tomizm w Polsce po II wojnie światowej, Kraków 2015.
Minois G., Kościół i nauka. Dzieje pewnego nieporozumienia. Od Augustyna do Galileusza, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1995.
Minois G., Kościół i nauka. Dzieje pewnego nieporozumienia. Od Galileusza do Jana Pawła II, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1996.
Monod J., Przypadek i konieczność. Esej o filozofii biologii współczesnej, tłum. J. Bukowski, Warszawa 1979.
Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie, red. H. Hahn, O. Neurath, R. Carnap, tłum. A. Koterski, w: Naukowa koncepcja świata. Koło Wiedeńskie, red. L. Brogowski, Gdańsk 2010.
Paul J., Mowa wypowiedziana przez umarłego Chrystusa ze szczytu kosmicznego gmachu o tym, że nie ma Boga, „Kronos” 16/1 (2011).
Pawlicki S., Studyja nad darwinizmem, Kraków 1875.
Pedersen O., Konflikt czy symbioza? Z dziejów relacji między nauką a teologią, tłum. W. Skoczny, Tarnów 1997.
Pinker S., Tabula rasa. Spory o naturę ludzką, tłum. A. Nowak, Gdańsk 2012.
Pius XII, Encyklika „Humani Generis”.
Rusecki M., Istota i geneza religii, Lublin–Sandomierz 1997.
Seweryniak H., Teologia fundamentalna, t. 1, Warszawa 2010.
Słomka M., Ewolucjonizm chrześcijański. O pochodzeniu człowieka, Lublin 2004.
Snow C.P., Dwie kultury, tłum. T. Baszniak, Warszawa 1999.
Stewart-Williams S., Darwin, Bóg i sens życia, tłum. P. J. Szwajcer, Stare Groszki 2014.
Szary S., Człowiek – podmiot dramatu. Antropologiczne aspekty filozofii dramatu Józefa Tischnera, Kęty 2005.
Śnieżyński K., Metafizyka w teologii. Metafizyczne instrumentarium w myśli teologicznej Dietricha Bonhoeffera, Karla Rahnera, Eberharda Jüngela, Poznań 2008.
Teologia nauki, red. J. Mączka, P. Urbańczyk, Kraków 2015.
Thomson J. A., Dlaczego wierzymy w boga(-ów). Krótki przewodnik po nauce o wierze, tłum. D. Jamrozowicz, Nysa 2013.
Tischner J., Filozofia dramatu, Kraków 2006.
Tischner J., Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego, „Znak” 187/1 (1970).
Vagaggini C., Teologia. Pluralizm teologiczny, tłum. J. Partyka, Kraków 2005.
Warzeszak J., Człowiek w obliczu Boga i pośród stworzenia, Warszawa 2005.
Weiner J., Hipotezy o powstaniu i wczesnej ewolucji życia, „Kosmos” 58/3–4 (2009), s. 501–528.
Wencel K. T., Traktat o człowieku, w: Dogmatyka, t. 5, Warszawa 2007, s. 15–174.
Wilson D. S., Darwin’s Cathedral: Evolution, Religion, and the Nature of Society, Chicago 2002.
Wilson E. O., O naturze ludzkiej, tłum. B. Szacka, Warszawa 1988.
Wilson E. O., Konsiliencja. Jedność wiedzy, tłum. J. Mikos, Poznań 2011.
Wojciechowski T., Wybrane zagadnienia z filozoficznej antropologii, Kraków 1985.
Wright R., Moralne zwierzę. Dlaczego jesteśmy tacy, a nie inni. Psychologia ewolucyjna a życie codzienne, tłum. H. Jankowska, Warszawa 2003.
Zaborski W., Darwinizm wobec rozumu i nauki, Kraków 1886.
Życiński J., Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin 2002.
Życiński J., Bóg i stworzenie. Zarys teorii ewolucji, Lublin 2011.
Życiński J., Granice racjonalności. Eseje z filozofii nauki, Warszawa 1993.
Życiński J., W poszukiwaniu teologii nauki, w: Nauka–religia–dzieje: II Seminarium Interdyscyplinarne w Castel Gandolfo, 6–9 września 1982 roku, red. J. A. Janik, P. Lenartowicz, Kraków 1984, s. 80–85.
Życiński J., Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Lublin 2009.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
