Axiological and pragmatic view of conscience in contemporary Polish
DOI:
https://doi.org/10.15633/ssc.458Keywords:
ethics, collocations, conceptualized, morality, lexical semanticsAbstract
Conscience is an element of the linguistic portrayal of the human person. The manner in which conscience is conceptualized in a language certifies that it is an intellectual judgment, moral imperative, moral reflection, a force to do good and a force restraining from evil. Specific linguistic connections certify what is meant by conscience in contemporary Polish. The contexts of occurrence of conscience allow for distinguishing two orientations, which are not only characteristic of Christian thought. They are: axiological orientation and pragmatic orientation. The first can be found in texts of a legislative nature, the second – points to the sociological and psychological motivations for using the concept in a specific context. This allows for a reconstruction of the image of conscience on the basis of specific mental operations that affect the formation of specific language constructs.References
Bednarek A., O sumieniu – rozważania semantyczne, „Polonica”, 1983, VIII, s. 99–116.
Brożek A., Brożek B., Stelmach J., Fenomen normatywności, Warszawa 2013.
Cegieła A., Moralność w perspektywie słownika i wypowiedzi. Studium z zakresu leksykologii i pragmatyki językowej, Warszawa 2011.
Fleischer M., System polskich symboli kolektywnych. Wyniki badań empirycznych, Wrocław 1996.
Grzegorczykowa R., Jeszcze w sprawie rozumienia dobra i dobroci, [w:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, red. J. Bartmiński, Lublin 2003, s. 261–272.
Grzegorczykowa R., Obraz sumienia w języku polskim na tle porównawczym, [w:] Świat widziany przez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej, Warszawa 2012, s. 66–75.
Grzegorczykowa R., Piotrowska A. E., Świat jest teatrem niekończących się zmagań o ludzką godność. Kształtowanie się pojęcia godności w dziejach polszczyzny, [w:] Humanizm w języku polskim. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku, red. A. Jankowska i in., Warszawa 2011, s. 79–148.
Klemensiewicz Z., Skupienia, czyli syntaktyczne grupy wyrazowe, Kraków 1948.
Kleszczowa K., „Moralny” po staropolsku. Studium leksykalno-aksjologiczne, [w:] Studia historycznojęzykowe, pod red. A. Kowalskiej, O. Wolińskiej, Katowice 2001, s. 93–101 (Prace Językoznawcze, t. 26).
Mała encyklopedia filozofii: pojęcia, problemy, kierunki, szkoły, red. J. Dębowski i in., Bydgoszcz 1996.
Mały słownik etyczny, red. S. Jedynak, Bydgoszcz 1994.
Pajdzińska A., Co oko ciału, to sumienie duszy, „Prace Filologiczne” XLVI (2001), s. 463–470.
Pisarek W., Inauguracja Okrągłego Stołu jako akt medialnej komunikacji politycznej, „Zeszyty Prasoznawcze” nr 4 (1989), s. 29–48.
Pisarek W., Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność, Kraków 2002.
Pisarek W., Słownik wyrazów ważnych na tle innych słowników, „Zeszyty Prasoznawcze” nr 4 (1989), s. 143–152.
Przełęcki M., Etyka godności i etyka miłosierdzia, [w:] tegoż, Intuicje moralne, Warszawa 2005, s. 147–148.
Przybylska R., Dwa semantyczne profile sumienia: potoczny i religijny, [w:] Sprachliche Säkularisierung (Westslawisch-Deutsch), red. A. Nagórko, Hilderheim–Zürich–New York 2011, s. 303–323.
Puzynina J., Język wartości, Warszawa 1992.
Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, red. M. Czyżewski i in., Kraków 1997.
Słownik katolickiej nauki społecznej, www.kns.gower.pl/slownik/wstep.htm (30.04.2013).
Słownik psychologii, red. I. Kurcz, K. Skarżyńska, Warszawa 2005.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Stawrowski Z., Niemoralna demokracja, Kraków 2008.
Wojtak M., Świat wartości nakreślony w rachunku sumienia, [w:] Człowiek wobec wyzwań współczesności.
Upadek wartości czy walka o wartości, red. J. Mazur i in., Lublin 2007, s. 104–115.
Ziółkowski M., Pragmatyzacja świadomości społeczeństwa polskiego, „Kultura i Społeczeństwo” nr 4 (1994), s. 11–28.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2013 Monika Kaczor
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions, and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
