Axiological and pragmatic view of conscience in contemporary Polish
DOI:
https://doi.org/10.15633/ssc.458Keywords:
ethics, collocations, conceptualized, morality, lexical semanticsAbstract
Conscience is an element of the linguistic portrayal of the human person. The manner in which conscience is conceptualized in a language certifies that it is an intellectual judgment, moral imperative, moral reflection, a force to do good and a force restraining from evil. Specific linguistic connections certify what is meant by conscience in contemporary Polish. The contexts of occurrence of conscience allow for distinguishing two orientations, which are not only characteristic of Christian thought. They are: axiological orientation and pragmatic orientation. The first can be found in texts of a legislative nature, the second – points to the sociological and psychological motivations for using the concept in a specific context. This allows for a reconstruction of the image of conscience on the basis of specific mental operations that affect the formation of specific language constructs.References
Bednarek A., O sumieniu – rozważania semantyczne, „Polonica”, 1983, VIII, s. 99–116.
Brożek A., Brożek B., Stelmach J., Fenomen normatywności, Warszawa 2013.
Cegieła A., Moralność w perspektywie słownika i wypowiedzi. Studium z zakresu leksykologii i pragmatyki językowej, Warszawa 2011.
Fleischer M., System polskich symboli kolektywnych. Wyniki badań empirycznych, Wrocław 1996.
Grzegorczykowa R., Jeszcze w sprawie rozumienia dobra i dobroci, [w:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, red. J. Bartmiński, Lublin 2003, s. 261–272.
Grzegorczykowa R., Obraz sumienia w języku polskim na tle porównawczym, [w:] Świat widziany przez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej, Warszawa 2012, s. 66–75.
Grzegorczykowa R., Piotrowska A. E., Świat jest teatrem niekończących się zmagań o ludzką godność. Kształtowanie się pojęcia godności w dziejach polszczyzny, [w:] Humanizm w języku polskim. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku, red. A. Jankowska i in., Warszawa 2011, s. 79–148.
Klemensiewicz Z., Skupienia, czyli syntaktyczne grupy wyrazowe, Kraków 1948.
Kleszczowa K., „Moralny” po staropolsku. Studium leksykalno-aksjologiczne, [w:] Studia historycznojęzykowe, pod red. A. Kowalskiej, O. Wolińskiej, Katowice 2001, s. 93–101 (Prace Językoznawcze, t. 26).
Mała encyklopedia filozofii: pojęcia, problemy, kierunki, szkoły, red. J. Dębowski i in., Bydgoszcz 1996.
Mały słownik etyczny, red. S. Jedynak, Bydgoszcz 1994.
Pajdzińska A., Co oko ciału, to sumienie duszy, „Prace Filologiczne” XLVI (2001), s. 463–470.
Pisarek W., Inauguracja Okrągłego Stołu jako akt medialnej komunikacji politycznej, „Zeszyty Prasoznawcze” nr 4 (1989), s. 29–48.
Pisarek W., Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność, Kraków 2002.
Pisarek W., Słownik wyrazów ważnych na tle innych słowników, „Zeszyty Prasoznawcze” nr 4 (1989), s. 143–152.
Przełęcki M., Etyka godności i etyka miłosierdzia, [w:] tegoż, Intuicje moralne, Warszawa 2005, s. 147–148.
Przybylska R., Dwa semantyczne profile sumienia: potoczny i religijny, [w:] Sprachliche Säkularisierung (Westslawisch-Deutsch), red. A. Nagórko, Hilderheim–Zürich–New York 2011, s. 303–323.
Puzynina J., Język wartości, Warszawa 1992.
Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, red. M. Czyżewski i in., Kraków 1997.
Słownik katolickiej nauki społecznej, www.kns.gower.pl/slownik/wstep.htm (30.04.2013).
Słownik psychologii, red. I. Kurcz, K. Skarżyńska, Warszawa 2005.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Stawrowski Z., Niemoralna demokracja, Kraków 2008.
Wojtak M., Świat wartości nakreślony w rachunku sumienia, [w:] Człowiek wobec wyzwań współczesności.
Upadek wartości czy walka o wartości, red. J. Mazur i in., Lublin 2007, s. 104–115.
Ziółkowski M., Pragmatyzacja świadomości społeczeństwa polskiego, „Kultura i Społeczeństwo” nr 4 (1994), s. 11–28.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2013 Monika Kaczor
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
