Dylematy uzależnienia – impulsywność i radzenie sobie ze stresem u mężczyzn uczestniczących w terapii uzależnień

Autor

  • Dariusz Krok Uniwersytet Opolski
  • Ilona Gałążewska Uniwersytet Opolski

DOI:

https://doi.org/10.15633/ssc.2008

Słowa kluczowe:

uzależnienie, impulsywność, radzenie sobie ze stresem

Abstrakt

Dotychczasowe badania nad osobami uzależnionymi koncentrowały się głównie na aspekcie reaktywnego radzenia sobie, natomiast proaktywne podejście było zignorowane. Aspekt impulsywności również okazuje się mało zbadany ze względu na różnorodność zastosowanych perspektyw badawczych. W związku z powyższym celem niniejszego artykułu było zbadanie różnic w zakresie impulsywności oraz reaktywnego i proaktywnego radzenia sobie wśród mężczyzn uzależnionych oraz bez uzależnienia. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza skupia się na przeglądzie teorii i badań z dziedziny uzależnień, impulsywności i radzenia sobie ze stresem. W drugiej części przedstawiono metodologię badań, a w trzeciej – wyniki i ich dyskusję. W celu zweryfikowania hipotez przeprowadzono badania na grupie 160 mężczyzn. W grupie eksperymentalnej było 80 uzależnionych mężczyzn, podczas gdy grupa kontrolna składała się z tej samej liczby mężczyzn bez uzależnienia. Zostały zastosowane trzy narzędzia badawcze: kwestionariusz impulsywności IVE, kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych CISS i kwestionariusz reakcji na codziennie wydarzenia PCI. W celu przeprowadzenia analizy statystycznej użyto pakietu STATISTICA. Analiza wyników wykazała istnienie znaczących różnic między grupami badanych mężczyzn. Mężczyźni uzależnieni charakteryzowali się wyższą impulsywnością, wykorzystaniem ucieczkowej strategii radzenia sobie oraz proaktywnych strategii związanych z poszukiwaniem wsparcia instrumentalnego i emocjonalnego, a także radzenia sobie skoncentrowanego na unikaniu. Mężczyźni bez uzależnienia w porównaniu z mężczyznami z grupy eksperymentalnej częściej stosowali proaktywne i refleksyjne radzenie sobie, strategiczne planowanie oraz prewencyjne radzenie sobie.

Bibliografia

Alcorn J. L. i in., Aggression, impulsivity, and psychopathic traits in combined antisocial personality disorder and substance use disorder, „The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences” 25 (2013) nr 3, s. 229–232.

American Psychiatric Association, Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 4th ed., Washington 2000.

Berridge V., History and its contribution to understanding addiction and society, „Addiction” 110 (2015), s. 23–26.

Bętkowska­‑Korpała B. i in., Profile osobowości w modelu Wielkiej Piątki u osób uzależnionych od alkoholu rozpoczynających leczenie, „Alkoholizm i Narkomania” 25 (2012) nr 2, s. 111–165.

Ciccocioppo R., The role of serotonin in craving: from basic research to human studies, „Alcohol and Alcoholism” 34 (1999), s. 244–253.

Dermody S. S., Cheong J., Manuck S., An evaluation of the stress–negative affect model in explaining alcohol use: The role of components of negative affect and coping style, „Substance Use and Misuse” 48 (2013) nr 4, s. 297–308.

Dzięgielewska J., Terelak J., Strategie radzenia sobie ze stresem a skuteczność terapii uzależnień alkoholików, „Seminare” 29 (2011), s. 105–122.

Eysenck S. B., Eysenck H. J., Impulsiveness and venturesomeness: their position in a dimensional system of personality description, „Psychological Reports” 43 (1987) nr 3, s. 1247–1255.

Gorka A. X., LaBar K. S., Hariri A. R., Variability in emotional responsiveness and coping style during active avoidance as a window onto psychological vulnerability to stress, „Physiology and Behavior” 158 (2016), s. 90–99.

Jaworowska A., Kwestionariusz impulsywności (IVE). Podręcznik do skal osobowości Eysencka, Warszawa 2011.

Kocka A., Gagnon J., Definition of impulsivity and related terms following traumatic brain injury: a review of the different concepts and measures used to assess impulsivity, disinhibition and other related concepts, „Behavioral Sciences” 4 (2014) nr 4, s. 352–370.

Kostowski W., Neurofizjologiczne mechanizmy uzależnień: znaczenie zachowań impulsywnych, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii” 2 (2005), s. 93–102.

Krupa A., Bargiel­‑Matusiewicz K., Hofman G., Związek wsparcia społecznego ze stosowaniem strategii radzenia sobie ze stresem w grupie osób uzależnionych od środków psychoaktywnych, „Alkoholizm i Narkomania” 1–2 (2005), s. 57–69.

Makara­‑Studzińska M., Wybrane zagadnienia z problematyki uzależnień od środków psychoaktywnych, w: Uzależnienie od narkotyków od teorii do praktyki terapeutycznej, red. A. Kurzeja, Warszawa 2012, s. 13–30.

Mellibruda J., Psycho­‑bio­‑społeczna koncepcja uzależnienia od alkoholu, „Alkoholizm i Nar­komania” 3 (1997) nr 28, s. 277–307.

Mikołajczyk M., Korelaty osobowościowe używania substancji psychoaktywnych przez studentów, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 88 (2007) nr 3, s. 301–313.

Mroziak B., Woronowicz B., Wójtowicz S., Zmiany poczucia koherencji i stylu radzenia sobie ze stresem po podstawowym programie psychoterapii osób uzależnionych od alkoholu, „Alkoholizm i Narkomania” 35 (1999) nr 2, s. 225–236.

Nower L., Derevensky J. L., Gupta R., The relationship of impulsivity, sensation seeking, coping, and substance use in youth gamblers, „Psychology of Addictive Behaviors” 18 (2004) nr 1, s. 49–55.

Olczak S., Alkohol a stres, „Terapia Uzależnienia i Współuzależniania” 6 (2000), s. 1–4.

Pasikowski T. i in., The proactive coping inventory – Polish adaptation, „Polish Psychological Bulletin” 33 (2002), s. 41–46.

Peeters M. i in., Automatic processes in at‐risk adolescents: the role of alcohol‐approach tendencies and response inhibition in drinking behavior, „Addiction” 107 (2012) nr 11, s. 1939–1946.

Pombo S. i in., Alexithymia and alcohol dependence: Do different subtypes manifest different emotion regulations?, „Addiction Research and Theory” 23 (2015) nr 3, s. 187–195 (dx.doi.org/10.

/16066359.2014.949697).

Rawa A. A., Obraz systemu rodzinnego w percepcji członków rodzin z problemami narkomanii, w: Psychopatologia i psychoprofilaktyka, red. A. Margasiński, B. Zajęcka, Kraków 2000, s. 59–75.

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Białymstoku, Obserwatorium Integracji Spo­łecznej, Problematyka uzależnień wśród dzieci i młodzieży – skala zjawiska w województwie podlaskim, http://www.rops–bialystok.pl/wwwois/wp­‑content/uploads/2013/03/4.-RAPORT_Uzaleznienia-22.08.2011.pdf (14.12.2015).

Saunders B. T., Robinson T. E., A cocaine cue acts as an incentive stimulus in some but not others: implications for addiction, „Biological Psychiatry” 67 (2010) nr 8, s. 730–736.

Sher K. J. i in., Osobowość a alkoholizm: teorie, metody i procesy etiologiczne, w: Picie alkoholu w świetle teorii psychologicznych, red. K. E. Leonard, H. T. Blane, Warszawa 2003, s. 77–132.

Strelau J. i in., Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS. Podręcznik do polskiej normalizacji, Warszawa 2009.

Thoma P., Friedmann C., Suchan B., Empathy and social problem solving in alcohol dependence, mood disorders and selected personality disorders, „Neuroscience and Biobehavioral Reviews” 37 (2013) nr 3, s. 448–470.

Tielemans N. S. i in., Proactive coping poststroke: psychometric properties of the Utrecht Proactive Coping Competence Scale, „Archives of Physical Medicine and Rehabilitation” 95 (2014) nr 4, s. 670–675.

Xin Z. i in., Comparing emotional clarity, emotion experience, and emotion regulation in male heroin addicts with and without withdrawal syndrome, „Heroin Addiction And Related Clinical Problems” 16 (2014) nr 3, s. 35–40.

Pobrania

Opublikowane

2017-05-01

Numer

Dział

Rozprawy, opracowania