Realizacja fonemu /l/ u osób polskojęzycznych. Analiza wybranych wyników badań
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.08403Słowa kluczowe:
realizacja fonemu /l/, głoska boczna, zaburzenia artykulacji, wady wymowy, nienormatywne cechy fonetyczneAbstrakt
The author presents selected results of research on phoneme production /l/ by Polish-speaking people aged 3–40. She presents the linguistic foundations of empirical research, including articulation phonetics. The author also shows the analyses of the place of articulation of the sound [l] as the basic one during the normative realization of the phoneme /l/. According to the structure of studies adopted in empirical research, the work deals with the methodology of the research. It characterizes the research group and presents the results of research on phoneme /l/ implementation using qualitative and quantitative analyzes. The prepared study is a reconnaissance of issues related to the implementation of the phoneme /l/ by the population of Polish-speaking people.
Bibliografia
Benni T., Fonetyka opisowa języka polskiego, Wrocław 1964.
Dłuska M., Fonetyka polska. Artykulacje głosek polskich, Warszawa–Kraków 1983.
Encyklopedia języka polskiego, S. Urbańczyk (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Jassem W., Illustration of the IPA: Polish, „Journal of the International Phonetic Association” 2003, no. 33 (1), s. 103–107.
Jassem W., Podstawy fonetyki akustycznej, Warszawa 1973.
Konopska L., Wady wymowy u osób z wadami zgryzu, Szczecin 2006.
Krajna E., Bryndal M., 100-wyrazowy test artykulacyjny. Analiza słuchowa nagrań i próba normalizacji testu, „Audiofonologia” 1999, nr 14, s. 137–174.
Ladefoged P., Maddieson I., The Sounds of the World’s Languages, Oxford 2008.
Laskowski R., Spółgłoski płynne [w:] Encyklopedia języka polskiego, S. Urbańczyk (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Lorenc A., Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej, Warszawa 2016.
Majewska-Tworek A., Rozwój sprawności artykulacyjnej dziecka w wieku przedszkolnym. Dialogowy test artykulacji. Podręcznik, Lublin 2001.
Malicka I., Dysfunkcje oddychania i połykania jako przyczyny zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym [niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ Danuty Pluty-Wojciechowskiej, Uniwersytet Śląski, Katowice 2019].
Ostapiuk B., Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii, Szczecin 2013.
Ostapiuk B., Dźwiękowe realizacje polskiego fonemu /l/ w badaniu logopedycznym [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń realizacji fonemów, D. Pluta-Wojciechowska, A. Płonka (red.), Katowice 2015, s. 15–40.
Ostapiuk B., Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja, terminów i klasyfikacji, „Audiofonologia” 1997, nr 10, s. 117–136.
Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2012.
Pluta-Wojciechowska D., Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań, Katowice 2019.
Pluta-Wojciechowska D., Podstawy patofonetyki mowy rozszczepowej. Dyslokacje, Bytom 2010.
Pluta-Wojciechowska D., Recenzja książki Anity Lorenc pt. Wymowa normatywna polskich samogłosek nosowych i spółgłoski bocznej, „Logopedia” 2016, nr 45, s. 378–386.
Ramanarayanan V., Tilsen S., Proctor M., Töger J., Goldstein L., Nayak K., Narayanan S., Analysis of speech production real-time MRI, „Computer Speech & Language” 2018, no. 52, s. 1–22.
Rocławski B., Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk 2010.
Rybka P., Międzynarodowy alfabet fonetyczny w slawistyce, Katowice 2015.
Sambor B., Wymowa młodych aktorów. Analiza wyników badań realizacji fonemów spółgłoskowych, Katowice 2021.
Szpyra-Kozłowska J., Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin 2002.
Trochymiuk A., Święciński R., Symbole podstawowej transkrypcji Międzynarodowego Towarzystwa Fonetycznego (IPA) i jej rozszerzenia (ExtIPA), „Audiofonologia” 2004, nr 25, s. 97–114.
Wierzchowska B., Wymowa polska, Warszawa 1965.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
