Erich Kästner jako świadek i ofiara Trzeciej Rzeszy w kontekście współczesnych badań literackich

Agata Mirecka

doi:10.15633/tes.11310

Autor

Agata Mirecka Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie https://orcid.org/0000-0001-8744-3282

DOI:

https://doi.org/10.15633/tes.11310

Słowa kluczowe:

cenzura, emigracja wewnętrzna, Erich Kästner, Trzecia Rzesza

Abstrakt

Artykuł podejmuje temat biografii i twórczości Ericha Kästnera w świetle jego decyzji o pozostaniu w nazistowskich Niemczech. Kwestią istotną jest pytanie, jak doświadczenia dyktatury, cenzury i represji wpłynęły na jego literacką strategię i zachowanie. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj problem moralnej odpowiedzialności pisarza w czasach reżimu. W artykule przedstawione są również wybrane współczesne interpretacje jego postawy w czasie Trzeciej Rzeszy w kontekście badań literaturoznawczych.

Bibliografia

Enderle L., Erich Kästner in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten, Reinbek bei Hamburg 1966.

Grothues S., Thomas Mann und Erich Kästner: E(rnst) versus, U(nterhaltung), Exilliteratur versus Literatur, unter Schreibverbot in der „inneren Emigration”, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica” 11 (2015), 2015 s. 109–120.

Hanuschek S., Keiner blickt dir hinter das Gesicht. Das Leben Erich Kästners, München–Wien 1999.

Hütter V., Erich Kästner i jego przyjaciele na całe życie, https://www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/lit/25886055.html (30.04.2025).

Kästner E., Der kleine Grenzverkehr, Zürich 1938.

Kästner E., Ganz rechts zu singen, https://www.deutschelyrik.de/ganz-rechts-zu-singen-1930.html (22.04.2025).

Kästner E., Notabene 45. Ein Tagebuch, Zürich 1961.

Kästner E., Werke, Bd. 1: Gedichte, Frankfurt am Main 1999.

Kästner Handbuch: Leben — Werk — Wirkung, Hrsg. S. Neuhaus, Stuttgart 2023.

Laganovska K., Subjective history in the wartime diary „Notabene 45” by Erich Kästner, „Forum for World Literature Studies” 16 (2024) no. 4, https://fwls.org/Download/Archives/1166.html (28.04.2025).

Lehmkuhl T., Der doppelte Erich. Kästner im Dritten Reich, Berlin 2024.

Mielke R., Kästner Erich, w: Killy Literaturlexikon. Autoren und Werke des deutschsprachigen Kulturraumes, Hrsg. W. Kühlmann, Bd. 6, Berlin 2009, https://www-1degruyterbrill-1com-1008710cp095a.erf.sbb.spk-berlin.de/database/VDBO/entry/vdbo.killy.3073/html (28.04.2025).

Rottschäfer N., Ich bin neugierig, wann es möglich sein wird, den Leuten ein Bild vom wirklichen Verlauf zu geben. Erich Kästners Blaues Buch, w: Weltkriegstagebücher. Von Bachmann bis Zweig, Hrsg. G. Wimmer, Wien–Köln 2023.

Rudawski B., 90 lat temu w Niemczech płonęły książki, Instytut Zachodni, https://www.iz.poznan.pl/publikacje/serwis/90-lat-temu-w-niemczech-plonely-ksiazki?utm_source=chatgpt.com (29.04.2025).

Trommler F., Targeting the reader, entering history: a new epitaph for the inner emigration, w: Flight of fantasy: new perspectives on inner emigration in German literature 1931–1945, eds. N. H. Donahue, D. Kirchner, New York 2003.

„Wut aufs Militär, auf die Rüstung, auf die Schwerindustrie”. 23. Februar 1969: Der Schriftsteller Erich Kästner im Deutschlandfunk, https://www.deutschlandfunk.de/wut-aufs-militaer-auf-die-ruestung-auf-die-schwerindustrie-100.html (30.04.2025).

Zum 50. Todestag von Erich Kästner. Warum wurden Erich Kästners Bücher 1933 verbrannt? https://www.mdr.de/geschichte/zeitgeschichte-gegenwart/politik-gesellschaft/erich-kaestner-autor-buecherverbrennung-biografie-leben-dresden-100.html (17.04.2025).