Pomiędzy Limanową a Gorlicami. Działania wojenne w Galicji Zachodniej od połowy grudnia 1914 r. do końca kwietnia 1915 r. – cz. 1
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.06205Słowa kluczowe:
I wojna światowa, front wschodni, Galicja, Jasło, Tarnów, Łowczówek, Gorlice, armia austro-węgierska, cesarska armia rosyjskaAbstrakt
In the battle of Jasło and Tarnów at the turn of 1914 and 1915, the victorious Russian troops significantly limited the size of the earlier defeat at Limanowa and Łapanów. The front in Western Galicia stabilized for the next four months, despite the fighting, it did not undergo any major changes. In addition, it became a secondary section, from where both sides moved subsequent troops to the Carpathians. The events described in the text significantly influenced the later victory of the Central Powers in the Battle of Gorlice.Bibliografia
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 4. Armee, Operierendes Armeekommando, Kt. 9, Kt. 11.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 3. Korps, Kt. 265, Tagebuch 11–15.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 7. Korps, Kt. 757, Tagebuch 3.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 9. Korps, Kt. 1104, Tagebuch 3, 4.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 3.ID, Kt. 146, Tagebuch 2 .
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 8.ID, Kt. 470, Tagebuch 4 VIII 1914 – 31 I 1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 26. SchD., Kt. 1494, Operative Akten.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 28.ID, Kt. 1610, Tagebuch 1.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 30.ID, Kt. 1741, Tagebuch I.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 43. SchD, Kt. 2178, Tagebuch 13 XII 1914 – 23 XII 1914.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 60.IBrig, Kt. 754, Tagebuch I, Operative Akten.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 88.LdschBrig, Kt. 988, Tagebuch Nr 3.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 4.IBrig, Kt. 19, Operative Akten.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 96.IBrig, Kt. 1113, Operative Akten.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Akta Operacyjne (NFA), 11. LstTerrBrig, Kt.2028, Geschichte der k.k. 11. Landsturm–Terr.–Brigade.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 11. Korps, Gefechtsbericht über die Kämpfe der mir unterstellten Kräfte zwischen Raba und Dunajec vom 11ten bis einschliesslich 20ten Dezember.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 15.ID, Gefechte am Dunajec Mitte Dezember 1914.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 28.ID, Gefechtsbericht über die Kämpfe bei Lipna–Radocyna am 28 I 1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 19.IBrig, Gefechtsbericht über die Kämpfe vom 2.Mai 1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 14.IR, Gefechtsbericht über der Gefecht bei Gierowa von 18. 19. und 20.Februar 1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 20.IR, Tätigkeit des Nachr. Detachements IR. No. 20 an der Zeit vom 16/2. – 25/2.1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 28.IR, Gefechtsbericht über den Angriff auf Kote 312, am 18./3.1915.
IR, Ereignisse im Dezember 1914.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 98.IR, III. Feldbataillon, Gefechtsbericht für die Zeit vom 6. bis einschliesslich 29. Dezember 1914.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Gefechtsberichte (NFA, GfB) , 97.IR, Das k.u.k. Infanterieregiment 97 Freiherr von Waldstätten im Weltkriege.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Sammlung Balaban (NFA, SB), Kt. 1898, 14. Korps.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Sammlung Balaban (NFA, SB), Kt. 1902, 8.ID.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Sammlung Balaban (NFA, SB), Kt. 1903, 12.ID.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Sammlung Balaban (NFA, SB), Kt. 1909, 51.HITD.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Neue Feldakten – Sammlung Balaban (NFA, SB), Kt. 1915, 4. Armee.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Archive der Truppenkörper (AdT), Kt. 1608, SchR.1 Wien, Regimentsgeschichte.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Archive der Truppenkörper (AdT), Kt. 684, 87.IR, Regimentstagebuch, Beiträge des I.R. 87 zum Schlachtfeldführer von November 1914 bis Ende Mai 1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Archive der Truppenkörper (AdT), Kt. 697, IR.100, Auszüge von Tagebücher.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Archive der Truppenkörper (AdT), Kt. 1673, L.I.R. 5, Tagebuchnotizen v. Dez. 1914 – März 1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Manuskripten – maszynopisy, KA, Ms.-Wk.R/30 1915 Jahr, T. Uriel, Die Operationen der 3. und 4. Armee bei Gorlice–Tarnów v. 2.5. – 3.6.1915.
Österreichisches Staatsarchiv – Kriegsarchiv (KA) – Austriackie Archiwum Państwowe – Archiwum Wojenne, Zasób Militärische Nachlässe, 1365 (B), Dobnik, Tagebuch im Feldzug 1914.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2003, Штаб Верховного главнокомандующего (Ставка).
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2631, Реляция о действиях 5-й пехотной дивизии с 19-го апреля и до отхода на р. Сан.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2647, Журнал военных действий 33-го пехотного Елецкого полка 1914 и 1915 г.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2649, Журнал военных действий 35-го пехотного Брянского полка с 1-го сентября 1914 года по 16-е апреля 1915 года.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2745, Журнал военных действий 131 пехотного Тираспольского полка.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2746, Журнал военных действий 132-го пехотного Бендерского полка с 26-го июля 1914 года по 10-е февраля 1915 года.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2746, Журнал военных действий 132-го пехотного Бендерского полка с 26-го июля 1914 года по 10-е февраля 1915 года.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд № 2807, Журнал военных действий 193-го пехотного Свияжского полка с 18 июля 1914 г. по 8 марта 1916 г.
Российский Государственный Военно-Исторический Архив (РГВИА) – Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojenno-Historyczne (dostęp do materiałów przez: gwar.mil.ru), Фонд, № 2743, Журнал военных действий 129-го пехотного Бессарабского полка с 17 на 18 декабря 1914 г.
Centralne Archiwum Wojskowe (CAW), I.120.24.61, I Brygada Legionów Polskich 1914–1917.
Hadtörténelmi Levéltár (HL) – Archiwum Historii Wojskowej, II.185., M. kir. 39. honv. gyaloghadosztály.
Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), Wojskowy Urząd Opieki nad grobami wojennymi Okręgu Korpusu nr V w Krakowie, 29/275/0/-/21.
Горлиская операция: сборник документов мировой империалистической войны на русском фронте (1914–1917 гг.), Москва 1941.
Из истории карпатской операции 1915. Сборник документов, Москва – Санкт-Петербург 2016.
Ajtay E., A volt m. kir. Kassai 5. Honvéd-Huszárezred Története 1868-tól 1918-ig, Budapest 1935.
Bator J., Wojna Galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914–1915, Kraków 2008.
Biró L., Aron Á., Nemesdy E., A volt m. kir. brassói 24. honvéd gyalogezred, népfölkelő gyalogezreö és pótzászlóalj története, Székelyudvarhely 1943.
Błażewicz S., Działania wojenne 1914–1915 na terenie obecnej gminy Skołyszyn [w:] Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w gminie Skołyszyn, M. Wojtuń (red.), Skołyszyn 1996.
Broch R., Hauptmann H., Westgalizische Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914–1915, Wien 1918.
Conrad von Hötzendorf F., Aus meiner Dienstzeit, Fünfter Band, Wien–Leipzig–München 1925.
Czékus Z., Az 1914–18. Évi világháború összefoglaló történelme, Budapest 1930.
Dąbrowski J., Wielka Wojna 1914–1918, cz. 1–2, Kraków 1937.
Deseő L., A m. kir. besztercebányai 16. Honvédgyalogezred Története, Budapest 1941.
Deseő L., Erdélyi ezredek a Világhaborúban, Budapest 1941.
Drogomir J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914–1915 (1918), t. I, Tarnów 1999.
Drogomir J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914–1915 (1918), t. II, Tarnów 2002.
Drogomir J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914–1915 (1918), t. III, Tarnów 2005.
Duda O., Cmentarze I wojny światowej w Galicji Zachodniej, Warszawa 1995.
Dulíček L., Východočeši pod císarským praporem. C. a k. pěší pluk č. 18 v 1. světové válce, Hradec Králové 2015.
Encyklopedja wojskowa, t. 5, O. Laskowski (red.), Warszawa 1935.
Fröhlich H., Geschichte des steirischen K. u. K. Infanterie-Regimentes Nr. 27 für den Zeitraum des Weltkrieges 1914–1918, Graz 1937.
Fučík J., Osmadvacátníci. Spor o českého vojáka I. světové války, Praha 2006.
Hoen M., Geschichte des salzburgisch-oberösterreichischen K.u.k. Infanterie-Regiments Erzherzog Rainer Nr. 59 für den Zeitraum des Weltkrieges 1914–1918, Salzburg 1931.
Kapavík R., Zajetí 28. pěšího pluku u Stebníku 3. 4. 1915 [w:] Karpatský Front 1914/1915, M. Čaplovič, M. Drobňák, V. Szabó, R. Turik (red.), Bratislava 2016.
Kiesewetter O. v., Mit den Siebzehner im Weltkrieg, [b.m.] 1934.
Klimecki M., Łowczówek 1914, Warszawa 1993.
Lein R., Pflichterfüllung oder Hochverrat? Die tschechischen Soldaten Österreich – Ungarns im Ersten Weltkrieg, Wien 2011.
Mikulski M.J., Wkład Twierdzy Kraków w zwycięstwo pod Gorlicami [w:] J. Centek, S. Kułacz, K. Ruszała, Studia z perspektywy stulecia. Bitwa pod Gorlicami, Gorlice 2015.
Nowak J.T., Szlak bojowy Legionów Polskich, Kraków 2014.
Nowakowski T., Między Gorlicami a Bardejovem. „Gorąca” zima i wiosna 1915 r., „Poligon” 2015, nr 5.
Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914–1918, Bd. 1–2, E. Glaise von Horstenau (red.), Wien 1931.
Pierwsza wojna światowa w Karpatach, T. Olszański (red.), Warszawa 1985.
Reiter Ch.E., Der Fall des k.u.k. Infanterieregiments 36. Zur Desertionsproblematik der Tschechen an der Ostfront in den Kriegsjahren 1914/15, Wien 2012 [dysertacja doktorska w zbiorach KA].
Sichelstiel A., Geschichte des k.k. Schützenregimentes Wien Nr.24, Herausgegeben vom Kameradschaftsbunde des ehem. Schützenregimentes Nr. 24, Wien 1928.
Strohschneider H., Das Schützenregiment Graz Nr. 3 und der steirische Landsturm im Weltkrieg 1914–1918, Graz 1931.
Szczepanik W., Bitwa pod Łowczówkiem w opracowaniach austriackich [w:] Łowczówek 1914. Bitwa Legionów Polskich na drodze do niepodległości, E. Juśko, M. Małozięć (red.), Warszawa 2014.
Veltzé A., Die Geschichte des Weltkrieges II. Band, Wien 1920.
Vogelsang L., Das steirische Infanterieregiment Nr. 47 im Weltkrieg, Graz 1932.
Wisshaupt E., Die 52. Landwehr-Infanteriebrigade (Landwehrinfanterieregimenter 9 und 10) im Weltkriege 1914–1918, Reichenberg i.B. 1928.
Wisshaupt E., Die Tiroler Kaiserjäger im Weltkriege 1914–1918, Bd. 1, Wien 1935.
Woźny T., Bitwa pod Limanową i Łapanowem oraz jej strategiczne znaczenie [w:] W służbie Rzeczypospolitej. Dzieje wojen i wojskowości w badaniach regionalnych, R. Kowalski (red.), Nowy Targ 2016.
Woźny T., Operácie 3. rakusko-uhorskej armády v priebehu bitky pod Gorliciami (2. – 8. mája 1915) [w:] Karpatský Front 1914/1915, M. Čaplovič, M. Drobňák, V. Szabó, R. Turik (red.), Bratislava 2016.
Woźny T., Walki armii austro-węgierskiej nad dolnym Dunajcem w okresie od grudnia 1914 do maja 1915 r., „Czarno-Żółty Sztandar” 2014, nr 1 (1).
Woźny T., Zapomniane skrzydło bitwy gorlickiej. Działania c.k. X Korpusu pod Małastowem, Ropicą Ruską i Bartnem [w:] Materiały z konferencji naukowej Znaki Pamięci VI – Ziemia gorlicka w ogniu wielkiej wojny, K. Ruszała (red.), Gorlice 2014.
Иванов К.В., Лесюков С.Г., Боевая Памятка 168-го Пѣхотнaго Миргородскaго Полка съ 16 Iюлия 1914 года по 11 сентября 1915 года, Москва 1917.
Кручинин А.М., Российский полк с финским именем. Очерки истории Оровайского полка (1811–1920), Екатеринбург 2000.
Незнамов А., Стратегический очерк войны 1914–1918 гг., Часть 3, Москва 1922.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Tomasz Woźny
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
