O bezpieczeństwo i porządek publiczny. Organizacja struktur terenowych Policji Państwowej w Małopolsce Wschodniej w pierwszych latach niepodległości (1919–1924)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09102Słowa kluczowe:
II Rzeczpospolita, Małopolska Wschodnia, Policja Państwowa, bezpieczeństwoAbstrakt
Regaining independence by Poland was only the beginning of the reconstruction of the state. One of the pressing problems was to create its foundations, including services responsible for public security. For this purpose, in 1919, the State Police was established. Creating its structures was much more difficult than issuing applicable legal acts. The ongoing armed conflicts, the unsolved issue of the borders of the Republic of Poland and other minor factors meant that they were built for several years. This article presents the background of the creation of the structures of the State Police in Eastern Lesser Poland in the years 1919–1924, that is from the issue of the Police Act, to the establishment of structures that survived until the outbreak of World War II. The source basis for the study are legal acts as well as archival materials and scientific studies relating to both general issues and the process of creation itself.
Bibliografia
Źródła niedrukowane
Wojskowe Biuro Historyczne – Centralne Archiwum Wojskowe
sygn. I.371.6.2. Dowództwo Okręgu Korpusu nr VI „Lwów”. Likwidacja Obszaru Etapowego Tarnopol.
Państwowe Archiwum Obwodu Iwanofrankiwskiego w Iwano-Frankiwsku (DAIFO)
sygn. f. 68, op. 2, sp. 2, 4. Komenda Wojewódzka Policji Państwowej w Stanisławowie.
Źródła drukowane
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1924.
Opracowania
Buras D., W służbie wolnej Polski. Organizacja i działalność Policji Państwowej w województwie kieleckim w latach 1919–1939, Toruń 2014.
Franz M., Zadania i działalność policji państwowej na Ziemi Stanisławowskiej w drugiej połowie 1921 roku w świetle materiałów źródłowych Archiwum Państwowego w Iwano-Frankiwsku [w:] W obliczu nowej rzeczywistości. Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w latach 1918–1923, t. 2: Administracja – Kultura, P. Hawryłyszyn, M. Kardas, A.A. Ostanek (red.), Iwano-Frankiwsk 2018, s. 29–37.
Głogowski A., Konna Policja Państwowa, Warszawa 2014.
Głogowski A., Policja Państwowa i inne instytucje bezpieczeństwa na Wileńszczyźnie w latach 1918–1939, Kraków 2015.
Gołasz Z., Gwóźdź K., Na straży porządku publicznego. Policja Województwa Śląskiego w latach 1922–1939, Tarnowskie Góry 2017.
Gwóźdź Z., Broń Policji Państwowej, Warszawa 2017.
Gwóźdź Z., Uzbrojenie i wyposażenie oddziałów zwartych policji w latach 1919–1939, Oświęcim 2013.
Halicki K., Dzieje policji w Gniewie i regionie w latach 1920–2013, Bydgoszcz 2014.
Halicki K., Policja Polityczna w województwie pomorskim w latach 1920–1939, Łódź 2015.
Jeleniewski M.K., Policja Państwowa w Bydgoszczy i jej obraz medialny 1920–1939, Bydgoszcz–Mylof 2012.
Jędrzejewska-Wrona B., Zych T., Z dziejów policji tarnobrzeskiej w 100. rocznicę powstania (1919–2019), Tarnobrzeg 2019.
Kania L., Policja Państwowa w powiecie zawierciańskim 1927–1939. Struktury, działalność, wojenne i powojenne losy funkcjonariuszy, Katowice–Warszawa 2019.
Kobylarz W., Policja Państwowa w Białej Podlaskiej 1918–1939, Biała Podlaska 2019.
Litwiński R., Korpus policji w II Rzeczypospolitej. Służba i życie prywatne, Lublin 2007.
Litwiński R., O kształt policji w II Rzeczypospolitej. Od wzorca samorządowego, do modelu państwowego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 4 (2020), s. 707–708.
Litwiński R., Policja II Rzeczypospolitej – pomiędzy negacją a gloryfikacją. Historiografia i postulaty badawcze. Cz. 1 – stań badań do 1989 roku, „Historyka. Studia Metodologiczne”, 52 (2022), s. 435–452.
Litwiński R., Policja II Rzeczypospolitej – pomiędzy negacją a gloryfikacją. Historiografia i postulaty badawcze. Cz. 2 – stań badań od 1990 roku, „Historyka. Studia Metodologiczne”, 52 (2022), s. 453–506.
Litwiński R., Policja Państwowa w województwie lubelskim w latach 1919–1939, Lublin 2001.
Łaszczewski A., Płocka policja okresu międzywojennego, Sierpc 2015.
Marszałek P.K., Prawo Policji Państwowej w II Rzeczypospolitej 1915–1945. Wybór źródeł, Toruń 2009.
Mączyński M., Policja Państwowa w II Rzeczypospolitej. Organizacyjno‑prawne podstawy funkcjonowania, Kraków 1997.
Mikitin J., Policja Górnego Śląska 1920–1922, Katowice 2021.
Mikitin J., Grześkowiak G., Policja województwa śląskiego 1922–1939, Warszawa 2008.
Misiuk A., Policja Państwowa 1919–1939. Powstanie, organizacja, kierunki działania, Warszawa 1996.
Ostanek A.A., Udział formacji zwartych Policji Państwowej w akcji represyjnej w Małopolsce Wschodniej w 1930 roku w świetle „Sprawozdania Komendanta Wojewódzkiego Policji Państwowej we Lwowie z akcji przeciwsabotażowej na terenie powiatu bóbreckiego, brzeżańskiego, podhajeckiego, rohatyńskiego i tarnopolskiego, przeprowadzonej w dniach 21–29 września 1930 roku przez oddziały policji”, „Rocznik Kresowy”, 2 (2016), s. 157–185.
Ostanek A.A., Wydarzenia 1930 roku w Małopolsce Wschodniej a bezpieczeństwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 2017.
Paleolog S., Policja kobieca w Polsce (1925–1939), Warszawa 2020.
Pepłoński A., Policja Państwowa w systemie organów bezpieczeństwa Drugiej Rzeczypospolitej, Szczytno 1991.
Pietrzakiewicz A., Policja Państwowa regionu krośnieńskiego okręgu lwowskiego, Krosno 2019.
Prochwicz J., Policja Państwowa w ochronie granicy wschodniej 1923–1926 [w:] 225 lat policji w Polsce, t. 1: Geneza i ewolucja policji, P. Majer, M. Seroka (red.), Olsztyn 2017, s. 113–132.
Razyhrayev O., Policja Państwowa a życie społeczno‑polityczne Wołynia (1921–1939) [w:] Historia i dziedzictwo regionów w Europie Środkowo
‑Wschodniej w XIX i XX w., M. Stolarczyk, A. Kawalec, J. Kuzicki (red.), Rzeszów 2011, s. 394–409.
Razyhrayev O., Policja Państwowa w województwie wołyńskim w okresie międzywojennym, Warszawa 2019.
Razyhrayev O., Udział Policji Państwowej województwa wołyńskiego w ochronie granicy wschodniej w latach 1921–1924, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 1 (2010), s. 211–231.
Sprengel B., Policja Państwowa a organy władzy publicznej w polityce ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce w latach 1918–1939, Toruń 2011.
Sprengel B., Policja Państwowa a przestępczość w powiecie włocławskim w latach 1919–1939, Włocławek 2006.
Sprengel B., Policja Państwowa w Toruniu (1920–1939), Toruń 2009.
Sprengel B., Posterunek ostatniej szansy. Policja Państwowa i przestępczość w Chełmży w latach 1920–1939, Toruń 2007.
Śleszyński W., Bezpieczeństwo wewnętrzne w polityce państwa polskiego na ziemiach północno‑wschodnich II Rzeczypospolitej, Warszawa 2007.
Śleszyński W., Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934–1939, Białystok 2003.
Śleszyński W., Rola i zadania organów Policji Państwowej na ziemiach północno‑wschodnich II Rzeczypospolitej (1920–1939), „Studia Podlaskie” 15 (2005), s. 7–33.
Śleszyński W., Struktura organów terenowych i podległość służbowa Policji Państwowej na kresach północno‑wschodnich II Rzeczypospolitej, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, 19 (2006), s. 119–129.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
