„Dziwny to zaiste kraj” – sycylijskimi ścieżkami polskich podróżników przełomu XIX i XX w.
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09407Słowa kluczowe:
podróżopisarstwo, antyk, Sycylia, reportaż, podróżAbstrakt
Since the romantic jurney novelist devoted to Italy, having an tremendous interest from literary historians and cultural scholars side, already have untold studies number, therefore this text concerns Polish travel prose from the later period: the end of the nineteenth century and the beginning of the next. The monographic approach to the topic would significantly exceed the size of the article, so I limited the analysis to three selected texts: Sicily. Sketches from a Journey (1896) by Michał Lityński, Letters from Sicily by Stanisław Bełza (1900), Zofia Sokołowska On the Ends of Italy (1901). An image of an island full of contrasts emerges from them – delightful with the sun of the south, exotic vegetation, attracting connoisseurs of art, lovers of ancient ruins, but whose times of glory are irrevocably gone.
Bibliografia
I. Źródła
[Anonim], Stanisław Bełza. „Listy z Sycylii”. Obraz podróży, „Mucha”, 17 (1900), s. 6.
Bartsch H., Listy z podróży po Grecyi i Sycylii pisane do Michała B…, Warszawa 1875.
Beatus H., Sycylia, Segesta i Selinunte: studium archeologiczno-artystyczne, Warszawa 1911.
Beckford W., A Tour through Sicily and Malta, in a Series of Letters…in two volumens, London 1773.
Bełza S., Listy z Sycylii, Warszawa 1900.
Błotniste wybuchy Etny, „Wędrowiec”, 6 (1879), nr 115, s. 161–162.
Borch M.J., Listy o Sycylii i Malcie, A. Szatyńska-Siemion, I.Z. Siemion (oprac.), Warszawa 2015.
Dobieszewski Z., Przewodnik do klimatycznego leczenia obejmujący stacje klimatyczne Włoch, Sycylji, Korsyki, Hiszpanji, Portugalji, Egiptu, Algerji, Francji, Szwajcarji, Tyrolu, Styrji, Bawarji, Górnej Austrji, Szląska, Węgier i Galicji; ich topografię, meteorologję, własności klimatyczne i zastosowanie lecznicze…, Warszawa 1878.
e.g., Obrazy Sycylii. Messyna, „Wędrowiec”, 10 (1867), nr 218, s. 145–149; nr 219, s. 163–166.
e.g., Rozbójnictwo w Sycylii, „Słowo”, 14 (1895), nr 186, s. 2.
Goethe J.W., Podróż włoska, tłum. H. Krzeczkowski, Warszawa 1980, s. 249.
Krasiński Z., Dziennik sycylijski [w:] idem, Dzieła literackie, t. 3, P. Hertz (oprac.), Warszawa 1973, s. 94–116.
Lityński M., Cztery tygodnie we Włoszech. Przewodnik podróży, Lwów 1906.
Lityński M., Sycylia. Szkice z podróży, Lwów 1896.
Niemcewicz J.U., Dzieła poetyczne wierszem i prozą, t. 3, J.N. Bobrowicz (red.), Lipsk 1838.
Odyniec A.E., Listy z podróży, t. 2, M. Toporski (oprac.), Warszawa 1961.
Ostatni wybuch Etny, „Wędrowiec”, 7 (1866), nr 186, s. 58–59; nr 190, s. 142–143.
Smorczewski A., Włochy tegoczesne (Rzym, Neapol, Sycylia), Warszawa 1895.
Sokołowska Z., Na krańcach Italii, Warszawa 1900.
Tunel pod Cieśniną Mesyńską, „Słowo”, 5 (1886), nr 165, s. 3.
Wiszniewski M., Podróż do Włoch, Sycylii i Malty, H. Barycz (oprac.), Warszawa 1982.
Witkowski S., Wrażenia Południa (Grecya – Sycylia – Hiszpania – z Marokko), Warszawa–Lwów 1914.
II. Literatura
Brahmer M., Włochy w literaturze francuskiej okresu romantycznego, O. Płaszczewska (red.), Kraków 2015.
Budrewicz T., Kodeks Polaka w podróży [w:] Podróż i literatura 1864–1914, E. Ihnatowicz (red.), Warszawa 2008, s. 548–562.
Burkot S., Podróżopisarstwo romantyczne, Warszawa 1998.
Cichocka E., Sycylijskie peregrynacje i inspiracje polskich artystów od XVI do XXI wieku [w:] Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców, t. 2, M. Gazy, K. Kubacka (red.), Łódź 2014, s. 191–197.
Gierowski J.A., Historia Włoch, Wrocław 2003.
Iwaszkiewicz J., Książka o Sycylii, Warszawa 2000.
Kamionka-Straszakowa J., Podróż [w:] Słownik literatury XIX wieku, J. Bachórz, A. Kowalczykowa (red.), Wrocław 1991, s. 698–303.
Kowalczuk U., Europejczyk w podróży – casus Kazimierza Chłędowskiego [w:] Europejczyk w podróży 1850–1939, E. Ihnatowicz, S. Ciara (red.), Warszawa 2010, s. 403–421.
Kowalczuk U., Podróż jako wzór ukryty. Reguły porządkowania wiedzy o przeszłości w pisarstwie Kazimierza Chłędowskiego [w:] Podróż i literatura 1864–1914, E. Ihnatowicz (red.), Warszawa 2008, s. 163–174.
Kowalczyk M.E., „Na papierze z Etny”. Wizerunek Sycylii w listach z podróży Michała Jana Borcha [w:] Polak we Włoszech, Włoch w Polsce. Sztuka i historia, M. Wrześniak, A. Bedner (red.), Warszawa 2015, s. 121–130.
Kowalczyk M.E., Obraz Sycylii i Sycylijczyków w polskim piśmiennictwie geograficznym XVIII wieku, „Przegląd Nauk Historycznych”, 3 (2004), nr 1(5), s. 39–60.
Kowalczyk M.E., Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku, Toruń 2005.
Królikiewicz G., Terytorium ruin. Ruina jako obraz i temat romantyczny, Kraków 1993.
Leszczyc K., Joanna i Giovanina. Wspomnienie z Palermo, „Gazeta Polska”, 143 (1874).
Lyszczyna J., Konstantego Gaszyńskiego listy z podróży do Włoszech [w:] Wokół reportażu podróżniczego, E. Malinowska, D. Rott (red.), Katowice 2004, s. 107–114.
Matard-Bonucci M.A., Historia mafii, Warszawa 2001.
Niewiara A., Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI–XIX, Katowice 2000.
Nowicka E., Świat człowieka – świat kultury, Warszawa 2012.
Płaszczewska O., Wizja Włoch w polskiej i francuskiej literaturze okresu romantyzmu (1800–1850), Kraków 2003.
Rzepiński S., Z Aten do Sycylii. Wspomnienia z podróży, Kraków 1898.
Sadlik M., Światy Stanisława Bełzy [w:] T. Budrewicz, M. Sadlik, Od Galicji po Amerykę. Literackim tropem XIX-wiecznych podróży, Kraków 2018, s. 194–229.
Samborska-Kukuć D., Helena Beatus – nie tylko muza sakralna, „Teksty Drugie”, 53 (2019), nr 5, s. 339–360.
Wernic H., Słówko o Sycylii, „Przyjaciel Dzieci”, 16 (1895), s. 182–183.
Zaremba W., Z podróży do Włoch. Trzy odczyty, „Wędrowiec”, 14 (1876), nr 314.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
