Wybrane problemy społeczne rodzin w oglądzie Jerzego Popiełuszki – diagnoza, ocena, próba rozwiązań. Studium socjologiczne
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.2025Słowa kluczowe:
problemy społeczne, socjalizm, Jerzy PopiełuszkoAbstrakt
Problemy społeczne są definiowane między innymi poprzez rezonans społeczny, jaki wzbudzają w społeczeństwie, lub też wskazanie ich przez charyzmatyczne jednostki. W latach 80. XX wieku taką jednostką był ks. Jerzy Popiełuszko. Jego kazania uświadamiały istnienie określonych problemów, z którymi winna zmierzyć się ówczesna władza. Część tych problemów dotyczyła rodzin. Można je podzielić na trzy kategorie: łamanie zasad etycznych, problemy polityczno-gospodarcze, problemy społeczne. W tekście dokonano analizy przemówień Jerzego Popiełuszki, wskazując problemy, które wyróżniał w kategorii: łamanie systemu aksjologicznego. Problemy te wynikały z nieposzanowania godności osoby ludzkiej, niesprawiedliwości, braku wolności i zakłamania.Bibliografia
Źródła
Popiełuszko J., Duchowy testament. Rozważania z Bydgoszczy (19 października 1984 roku), [w:] M. Kindziuk, Świadek prawdy. Życie i śmierć księdza Jerzego Popiełuszki, Częstochowa 2010, s. 413–418.
Popiełuszko J., Kazanie z 13 sierpnia 1984 roku, [w:] Siedem nieznanych kazań Księdza Jerzego Popiełuszki. Słowa pisane przed śmiercią, red. A. Kasica, A. Stec, Kraków 2010, s. 9–18.
Popiełuszko J., Kazanie z 16 września 1984 roku, [w:] Siedem nieznanych kazań Księdza Jerzego Popiełuszki. Słowa pisane przed śmiercią, red. A. Kasica, A. Stec, Kraków 2010, s. 33–40.
Popiełuszko J., Kazanie z 23 września 1984 roku, [w:] Siedem nieznanych kazań Księdza Jerzego Popiełuszki. Słowa pisane przed śmiercią, red. A. Kasica, A. Stec, Kraków 2010, s. 41–46.
Popiełuszko J., Kazanie z 24 kwietnia 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 83–88.
Popiełuszko J., Kazanie z 25 grudnia 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 127–132.
Popiełuszko J., Kazanie z 25 kwietnia 1982 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 39–42.
Popiełuszko J., Kazanie z 25 marca 1984 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 145–148.
Popiełuszko J., Kazanie z 25 września 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 105–112.
Popiełuszko J., Kazanie z 26 czerwca 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 93–98.
Popiełuszko J., Kazanie z 26 lutego 1984 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 139–144.
Popiełuszko J., Kazanie z 26 września 1982 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 53–46.
Popiełuszko J., Kazanie z 27 czerwca 1982 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 45–48.
Popiełuszko J., Kazanie z 27 listopada 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 121–126.
Popiełuszko J., Kazanie z 27 maja 1984 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 149–154.
Popiełuszko J., Kazanie z 27 marca 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 79–82.
Popiełuszko J., Kazanie z 28 sierpnia 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 99–104.
Popiełuszko J., Kazanie z 29 maja 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 89–92.
Popiełuszko J., Kazanie z 29 sierpnia 1982 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 45–52.
Popiełuszko J., Kazanie z 29 stycznia 1984 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 133–138.
Popiełuszko J., Kazanie z 30 października 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 113–120.
Popiełuszko J., Kazanie z 30 stycznia 1983 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 76–72.
Popiełuszko J., Kazanie z 31 października 1982 roku, [w:] Kazania 1982–1984, oprac. J. Sochoń, Warszawa 1992, s. 57–60.
Literatura
Brzechczyn K., Ksiądz Jerzy Popiełuszko i pastor Martin Luther King. Porównanie filozofii zaangażowania społecznego, „Myśl Protestancka” 2 (1998), s. 24–38.
Czaczkowska E. K., Wiśnicki T., Ksiądz Jerzy Popiełuszko, Warszawa 2008.
Dylus A., Etos gospodarczy w Polsce, „Przegląd Powszechny” 6 (1993), s. 407–415.
Frysztacki K., Problemy społeczne, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 3, Warszawa 2000, s. 205–208.
Frysztacki K., Socjologia problemów społecznych, Warszawa 2009 (Wykłady z socjologii, 7).
Kaźmierczak-Kałużna I., Ubóstwo jako problem społeczny. Kwestie terminologiczne i ustalenia empiryczne, „Kultura i Społeczeństwo” 1 (2012), s. 147–157.
Kąkolewski K., Popiełuszko. Będziesz ukrzyżowany, Poznań 2010.
Kindziuk M., Świadek prawdy. Życie i śmierć księdza Jerzego Popiełuszki, Częstochowa 2010.
Kuczewski J., Kuczewska J., Conflict and „Solidarność” 1980/1981, Warsaw 2010.
Kurzyło J., Rozumienie idei miłości Ojczyzny w wypowiedziach Sługi Bożego księdza Jerzego Popiełuszki, [w:] „Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne” 10 (2009), s. 229–237.
Linz J. J., Totalitarian and authoritarian regimes, [w:] Handbook of political science, eds. F. I. Greenstein, N. W. Polsby, Reading 1975, s. 175–411.
Łopato J., Ubóstwo w Polsce – skala, dynamika, struktura, [w:] Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Perspektywa poznawcza, red. R. Szerfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss, Warszawa 2010, s. 60–72.
Makowski G., Korupcja jako problem społeczny, Warszawa 2008 (Obyczaje. Prawo i polityka. Życie codzienne).
Marody M., Mechanizmy przekształcające ład społeczny, [w:] Meandry instytucjonalizacji. Dostosowanie Polski do Unii Europejskiej, red. M. Marody, J. Wilkin, Kraków 2002, s. 164–165.
Matysiak-Błaszczyk A., Słupska K., Wybrane problemy społeczne środowisk wiejskich (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji młodego pokolenia wsi), „Studia Edukacyjne” 25 (2013), s. 171–193.
Michel P., Polityka i religia. Wielka przemiana, przeł. B. Czarnowska, Kraków 2000.
Miś L., Problemy społeczne. Teoria, metodologia, badania, Kraków 2007.
Miś L., Pytanie o cud. Problemy społeczne i praca socjalna, Kraków 2012 (Zeszyty Pracy Socjalnej. Uniwersytet Jagielloński, 17).
Modrzewski J., Studia i szkice socjopedagogiczne. Aktualia, Poznań–Kalisz 2011.
Nissen M. A., Social workers and the sociological sense of social problems. Balancing objectivism, subjectivism, and social construction, „Qualitative Sociology Review” 2015, nr 2, s. 216–231.
Nitecki P., Kościół na progu postkomunizmu, „Ethos” 2/3 (1992), s. 61–67.
Nitecki P., Prorok wolności, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TH/THO/popieluszko.html (27.07.2016).
P. Nitecki, Zło dobrem zwyciężał. Religijno-moralny sens nauczania społecznego Księdza Jerzego Popiełuszki, Warszawa 1986, s. 26–27.
P. Nitecki, Znak zwycięstwa. Ksiądz Jerzy Popiełuszko (1947–1984), Warszawa 2002, s. 62.
Pospiszyl I., Patologie społeczne, Warszawa 2010.
Smuniewski C., Kościół w myśli błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki, „Warszawskie Studia Teologiczne” 23 (2010), s. 213–230.
Sochoń J., Jestem gotowy na wszystko. Wywiad z księdzem Jerzym Popiełuszko, [w:] Zapiski. Listy i wywiady ks. Jerzy Popiełuszko 1967–1984, oprac. G. Bartoszewski, Warszawa 2009, s. 107–112.
Sochoń J., Solidarność księdza Jerzego Popiełuszki, „Warszawskie Studia Teologiczne” 19 (2006), s. 289–302.
Staniszkis J., Ontologia socjalizmu, Kraków–Nowy Sącz 2006 (Biblioteka Myśli Politycznej, 53).
Staniszkis J., Postkomunizm. Próba opisu, Gdańsk 2001.
Staniszkis J., Samoograniczająca się rewolucja, przeł. M. Szopski, Gdańsk 2010 (Idea Solidarności).
Sztumski J., Problem społeczny jako przedmiot badań socjologii, „Studia Socjologiczne” 3 (1977), s. 215–224.
Sztumski J., Problem społeczny, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 4, Warszawa 2005, s. 906–907.
Tułowiecki D., Aktywność seniorów jako sposób na przełamywanie wykluczenia społecznego w opisach prasy regionalnej, „Studia nad Rodziną” 2013, nr 33, s. 379–407.
Tułowiecki D., Bez Boga, Kościoła i zasad? Studium socjologiczne nad religijnością młodzieży, Kraków 2012.
Tułowiecki D., Recepcja „Centesimus annus” w nauczaniu społecznym papieży: Benedykta XVI i Franciszka, [w:] Polityka społeczna wobec „rzeczy nowych”. 25-lecie encykliki „Centesimus annus” św. Jana Pawła II, red. J. Mazur, Kraków 2016, s. 367–383.
Tułowiecki D., Społeczna myśl katolicka, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 18, red. E. Giglewicz, Lublin 2013, k. 700–701.
Tyrmand L., Cywilizacja komunizmu, Kraków 2013.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
