Insygnia kanonickie. Aspekt prawno-liturgiczny
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.3645Słowa kluczowe:
kapituła, kanonik, insygnia kanonickie, mucet, komżaAbstrakt
Celem artykułu jest ukazanie zagadnienia oznak kanonickich w aspekcie prawnym i teologicznym w świetle obowiązującego prawa. W jego pierwszej części przedstawiono kwestię kompozycji ubiorów kanonickich. W drugiej części ukazano problematykę krzyża kanonickiego i pierścienia, natomiast część trzecia została poświęcona zagadnieniu używania insygniów kanonickich. Całość artykułu kończą wnioski i bibliografia.
Bibliografia
Źródła
Ceremoniał liturgicznej posługi biskupów odnowiony zgodnie z postanowieniem świętego Soboru Watykańskiego II wydany z upoważnienia papieża Jana Pawła II dostosowany do zwyczajów diecezji polskich. Wydanie wzorcowe, Katowice 2013.
Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Decretum de pastorali Episcoporum munere in Ecclesia Christus Dominus (28 octobris 1965), „Acta Apostolicae Sedis” 58 (1966), s. 673–701, tekst polski: Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 236–258.
Congregaticio pro Episcopis, Direttorio per il ministero pastorale dei vescovi „Apostolorum Successores” (22 febbraio 2004), Città del Vaticano 2004, tekst polski: Kongregacja do spraw Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów „Apostolorum Successores”, Kielce 2005.
Congregatio pro Clericis, Epistula Praesidibus Conferentiarum Episcoporum missa: in mentem revocantur recentiores normae circa vestes chorales Ut Eminentiae (18 martii 1987), „Acta Apostolicae Sedis” 79 (1987), s. 603–604.
Paulus PP. VI, Litterae apostolicae motu proprio datae de usu insignium pontificalium recognoscendo Pontificalia insignia (21 iunii 1968), „Acta Apostolicae Sedis” 60 (1968), s. 374–377.
Pius PP. XII, Motu proprio Valde solliciti (30 Novembris 1952), „Acta Apostolicae Sedis” 44 (1952), s. 849–850.
Sacra Congregatio pro Clericis, Litterae Circulares, De reformatione vestium choralium (30 octobris 1970), „Acta Apostolicae Sedis” 63 (1971), s. 314–315, tekst polski: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, red. W. Kacprzyk, M. Sitarz, Lublin 2006, s. 712–713.
Secretaria Status seu Papalis, Instructio circa vestes, titulos et insignia generis cardinalium, episcoporum et praelatorum ordine minorum Ut sive (31 martii 1969), „Acta Apostolicae Sedis” 61 (1969), s. 334–340, tekst polski: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, red. W. Kacprzyk, M. Sitarz, Lublin 2006, s. 731–736.
Statuty kapituł
Estatuto do cabido da sé de Braga (7 Dezembro 2004), http://www.diocese-braga.pt/media/contents/contents_m9pY91/estatuto_cabido.pdf (3.01.2018).
Estatutos del cabildo catedral de la diócesis de Coria-Cáceres (24 Julio 2001), www.diocesiscoriacaceres.org (3.01.2018).
Estatutos del Cabildo de la Santa Iglesia Catedral Metropolitana de Toledo y Primada de España (1 marzo 2007), www.catedralprimada.es (3.01.2018).
Statut Ełckiej Kapituły Katedralnej (17 listopada 2017), Archiwum Kurii Diecezjalnej w Ełku, Teczka: Statut Ełckiej Kapituły Katedralnej.
Statut Kapituły Katedralnej Warszawsko-Praskiej (1992), w: Pierwszy Synod Diecezji Warszawsko-Praskiej, Warszawa 2000, s. 159–166.
Statut Kapituły Kolegiackiej Bieckiej (27 grudnia 2003), w: Pierwszy Synod Diecezji Rzeszowskiej 2001–2004, Rzeszów 2004, s. 282–285.
Statut Kapituły Kolegiackiej Chełmskiej (11 stycznia 1994), Archiwum Kurii Metropolitalnej w Lublinie, Teczka: Kapituły.
Statut Kapituły Kolegiackiej Łukowskiej (15 czerwca 2012), w: Kapituła Kolegiacka Łukowska. 15 lat istnienia red. B. Błoński, K. Burczak, Łuków 2012, s. 38–43.
Statut Kapituły Kolegiackiej pw. Matki Bożej Różańcowej w Bochni (6 grudnia 2003), „Currenda” 153 (2003) nr 4, s. 521–525.
Statut Kapituły Kolegiackiej Trójcy Przenajświętszej w Myszyńcu (11 listopada 2003), w: Zarządzenia posynodalne biskupa łomżyńskiego, Łomża 2011, s. 114–119.
Statut Kapituły Kolegiackiej w Opatowie (25 stycznia 1997), w: „Aby byli jedno”. Drugi synod Diecezji Sandomierskiej. Dekrety i instrukcje, Sandomierz 1999, s. 371–380.
Statut Konkatedralnej Kapituły Kolegiackiej w Stalowej Woli (3 maja 1994), w: „Aby byli jedno”. Drugi synod Diecezji Sandomierskiej. Dekrety i instrukcje, Sandomierz 1999, s. 363–370.
Statut Krakowskiej Kapituły Metropolitalnej (8 września 2003) „Notificationes e Curia Metropolitana Cracoviensi” 141 (2003) nr 10–12, s. 245–254.
Statut Łomżyńskiej Kapituły Katedralnej (25 marca 2000), „Łomżyńskie Wiadomości Diecezjalne” 62 (2000) nr 1, s. 96–106.
Statut Lubelskiej Kapituły Archikatedralnej (22 grudnia 2000), Archiwum Kurii Metropolitalnej w Lublinie, Teczka: Kapituły.
Statut Miechowskiej Kapituły Kolegiackiej, w: Zarządzenia posynodalne biskupa kieleckiego (instrukcje, statuty, wzory pism), Kielce 2002, s. 87–92.
Statut Sandomierskiej Kapituły Katedralnej (22 września 1993), w: „Aby byli jedno”. Drugi synod Diecezji Sandomierskiej. Dekrety i instrukcje, Sandomierz 1999, s. 358–362.
Statut Świdnickiej Kapituły Katedralnej (8 maja 2005), „Świdnickie Wiadomości Kościelne” 2 (2005) nr 3, s. 85–93.
Statuten des Bischöflichen Domkapitels Mainz (29 Februar 2000), https://www.downloads.bistummainz.de (4.01.2018).
Statuten des Domkapitels zu Speyer (23 August 1990 in der Fassung vom 19 Mai 2009), www.bistum-speyer.de (4.01.2018).
Statuten des Limburger Domkapitels (21 Januar 2015), https://www.bistumlimburg.de (4.01.2018).
Statuten des Metropolitankapitels Freiburg im Breisgau (4 März 2015), „Amtsblatt der Erzdiözese Freiburg” 34 (2015), s. 209–214.
Statuten des Metropolitankapitels Hamburg (9 Dezember 1997), https://www.mariendomhamburg.de (13.08.2018).
Statuti capitolari del capitolo collegiale della basilica di Sant’Antonino Martire di Piacenza, Abito corale, www.sant-antonino.it (3.01.2018).
Statuti del capitolo cattedrale di Porto-Santa Rufina (1 dicembre 1989), http://www.diocesiportosantarufina.it (3.01.2018).
Statuti del Capitolo della Cattedrale di Catania (13 marzo 1997), http://www.cattedralecatania.it/capitolo.aspx (29.03.2018).
Statuto del Capitolo Cattedrale Chiesa Cattedrale di Patti (16 novembre 2012), www.diocesipatti.it (3.01.2018).
Statuts du chapitre cathédral de l’Église de Fréjus-Toulon (19 mars 2014), http://www.chapitre-frejus-toulon.fr (4.01.2018).
Statuty Kapituły Kolegiackiej w Poznaniu (15 stycznia 2005), w: LXIX Synod Archidiecezji Poznańskiej (2004–2008), t. 1: Dokumenty, t. 2: Statuty, Poznań 2008, s. 477–484.
Statuty Kapituły Kolegiaty Sieradzkiej (28 marca 2013), „Kronika Diecezji Włocławskiej” 96 (2013) nr 10, s. 553–562.
Statuty Kapituły Kolegiaty Uniejowskiej (28 marca 2013), „Kronika Diecezji Włocławskiej” 96 (2013) nr 10, s. 543–552.
Statuty Kapituły Metropolitalnej Warszawskiej (16 stycznia 1999), w: IV Synod Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2003, s. 170–176.
Statuty Myśliborskiej Kapituły Kolegiackiej (1 lipca 2008), „Prezbiterium. Pismo Urzędowe Diecezji Szczecińsko-Kamieńskiej” 36 (2008) nr 9–10, s. 294–305.
Statuty Szczecińskiej Kapituły Katedralnej (1 lipca 2008), „Prezbiterium. Pismo Urzędowe Diecezji Szczecińsko-Kamieńskiej” 36 (2008) nr 7–8, s. 205–216.
Statuty Włocławskiej Kapituły Bazyliki Katedralnej (28 marca 2013), „Kronika Diecezji Włocławskiej” 96 (2013) nr 10, s. 533–543.
Literatura
Bonet Muixi M., Reforma en los hábitos cardenalicios y prelaticios, „Revista Española de Derecho Canónico” 8 (1953), s. 237–251.
Carrasco Terriza M., Insignias, w: Diccionario General de Derecho Canónico, obra dirigida y coordinada por J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, vol. 4, Pamplona 2012, s. 619–626.
Czerwik S., Symbolika szat liturgicznych. Wymowa kolorów, „Anamnesis” 2 (1997/1998), s. 62–77.
Dyduch J., Posoborowa odnowa Kapituły Metropolitalnej w Krakowie, „Analecta Cracoviensia” 37 (2005), s. 497–508.
Gałązka W., Kapituła Kolegiacka w Opatowie w latach 1562–1983, Sandomierz 1997.
Gigilewicz E., Pierścień, w: Encyklopedia katolicka, t. 18, red. E. Gigilewicz, Lublin 2009, k. 518–521.
Greniuk F., Uproszczenie obrzędów i insygniów pontyfikalnych, „Collectanea Theologica” 39 (1969), s. 85–89.
Grzywacz J., Insygnia, w: Encyklopedia katolicka, t. 7, red. J. Duchniewski, Lublin 1997, k. 330.
Haulotte E., Symbolique du vêtement selon la Bible, Paris 1966 (Théologie, 65).
Konieczny M., Sutanna, w: Encyklopedia katolicka, t. 18, red. E. Gigilewicz, Lublin 2009, k. 1233–1234.
Krakowiak C., Mantolet, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, red. E. Gigilewicz, Lublin 2006, k. 1188–1189.
Krakowiak C., Mucet, w: Encyklopedia katolicka, t. 13, red. E. Gigilewicz, Lublin 2009, k. 467.
Krasiński A., Prawo kanoniczne krótko zebrane, Wilno 1861.
Krukowski J., Komentarz do kan. 503–510, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. 2. Ks. II (1). Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 395–403.
Loza F., Comentario a los cán. 503–510, w: Comentario exegético al Código de Derecho Canónico, obra coordinada y dirigida por A. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, t. 2/2, Pamplona 19962, s. 1171–1190.
McCloud H. J., Clerical dress and insignia of the Roman Catholic Church, Madison 1948.
Nadolski B., Biret, w: Leksykon liturgii, red. B. Nadolski, Poznań 2006, s. 162.
Nadolski B., Komża, w: Leksykon liturgii, red. B. Nadolski, Poznań 2006, s. 670.
Nadolski B., Pierścień w liturgii, w: Leksykon liturgii, red. B. Nadolski, Poznań 2006, s. 1178–1179.
Nadolski B., Rokieta, w: Leksykon liturgii, red. B. Nadolski, Poznań 2006, s. 1315.
Nowowiejski A., Wykład liturgii Kościoła katolickiego, t. 2, Warszawa 1902.
Pałka P., Dystynktorium, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, red. R. Łukaszyk, Lublin 1983, k. 453–454.
Passicos J., Le chapitre cathédrale en France, 1983–1999. Quelles perspectives d’avenir?, „L’année canonique” 42 (2000), s. 21–36.
Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 2: Lud Boży jego nauczanie i uświęcanie, Olsztyn 1986, s. 246–250.
Piccolo Paci S., Storia delle vesti liturgiche. Forma, immagine e funzione, Milano 2008.
Rotter L., Ubiór czy kostium? Znaczenie i funkcja strojów zakonnych, Kraków 2015.
Sarzi Sartori G., La cattedrale e il suo Capitolo: prospettiva canonistica, „Annali di studi religiosi’ 4 (2003), s. 245–259.
Stępień M., Kapituła Katedralna w diecezji augustowskiej, czyli sejneńskiej (1818–1925), „Prawo Kanoniczne” 52 (2009) nr 1–2, s. 321–351.
Sztafrowski E., Prawo kanoniczne w okresie odnowy soborowej. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 1, Warszawa 1976.
Urresti T., „Canoncorum insygnia” (can. 506 § 2), „Revista Española de Derecho Canónico” 41 (1985), s. 475–484.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
