Zbawczy wymiar teokalii w Koranie a ikonoklazm islamu
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.957Słowa kluczowe:
ikonoklazm muzułmański, islam, Koran, teokalia, zbawienieAbstrakt
Bóg jako podmiot zbawiający ujawnia się w Koranie poprzez swoje imiona. W imionach Boga konkretyzuje się Jego piękno. Tajemnica Boga objawiona w Koranie zgodnie z wiarą islamu może być rozumiana w kategoriach teokalii (ﺃﻷﺳْﻤَﺎﺀُ ﺍﻠﺤُﺴْﻨﻰ ʼal-ʼasmāʼu l-ḥusnà). Bóg jest poznawany i dotykalny przez człowieka w konkretnych imionach. Zgodnie z nauką islamu Koran został objawiony prorokowi Muḥammadowi w języku arabskim. On usłyszał pierwsze z tych objawień w jaskini Hira przez głos, który mu nakazał: „Głos! w imię twego Pana, który stworzył! […] Głos! Twój Pan jest najszlachetniejszy!” (S. XCVI, 1–5). Zbawienie w Koranie jest uważane za pragnienie oglądania oblicza Bożego (S. II, 272; VI, 52; XIII, 22; XVIII, 28; XXX, 38.39; XCII, 20). Wszyscy zbawieni ludzie upadną na swoje oblicza przed obliczem majestatu Bożego i będą głosić chwałę oblicza Boskiego (S. II, 255). Różaniec muzułmański (ﺳُﺒْﺤَﺔ subḥatun; ﻣِﺴْﺒَﺤَﺔ misbaḥatun; ﺗﺴْﺒِﻴﺢٌ tasbīḥun) jest tu, na ziemi, konkretyzacją ontycznego piękna Boga. Wskazując na piękne imiona Boga, muzułmanin dotyka oblicza Bożego (ﻭَﺟْﻪُ ﷲِ wağhu l-lāhi) – widzi obraz Boga. Różaniec muzułmański występuje w formie zastępczej w odniesieniu do obrazu. Islam jest religią anikoniczną, ponieważ Koran nie zawiera bezpośredniego zakazu tworzenia wizerunków Boga i istot ludzkich. Koran zakazuje tworzenia bożków, idoli (S. XXI, 52 nn; XXXIV, 13). Twórca islamu wykluczył myśl o „wizerunkach Boga” (ﺻُﻮَﺭُ ﷲِ ṣuwaru l-lāhi), ponieważ taki sposób wyobrażania Boga w niebiosach byłby Jego tworzeniem przez ludzki byt. Bóg jest całkowicie suwerenny. Mówienie o Bogu jako „kształtowanym” lub „oglądanym” (ﻣَﻨْﻈﻮﺭٌ manẕūrun) byłoby sugestią, że jest On „tworzony” (ﻣُﺼَﻮﱠﺭٌ muṣawwarun) przez ludzkie wyobrażenie. Jest to zgodne z wyznawaniem absolutnego monoteizmu. Określenie a-ikoniczny (anikoniczny) w odniesieniu do islamu jest bliższe prawdy niż termin ikonoklazm islamu.
Bibliografia
Abdalati H., Spojrzenie w islam, przeł. B. Kopański, b.m.w. 1993.
Abu Qurrah T., A treatise on the veneration of the holy icons (Eastern Christian Texts In Translation), prep. S. H. Griffith, Louvain 1997.
Abū Al-Qāsim Al-Qušayrī, Ar-Risāla al-Qušayriyya, czyli Traktat o sufizmie, przeł. J. Nosowski, Warszawa 1997.
Burckhardt T., Art of Islam: language and meaning, Bloomington 2009.
Danecki J., Kultura i sztuka islamu, Warszawa 2003.
Gaudefroy-Demmombynes M., Narodziny islamu, przeł. H. Olędzka, Warszawa 1988.
Grabar O., The formation of Islamic art, New Haven 1973.
Ibn Kathīr, Tafsir Ibn Kathir abridget by a group of scholars under the supervision of Sheykh Safiur-Rahman Al-Mubarakpuri, t. 1–10, Riyāḍ–Ğiddah– ̕Al-Ħubar–Šarğah–Lahore–Lindon–Houston–New York 2003.
Kitab S., Dekalog żydowsko-chrześcijański w oczach islamu, Toruń 2002.
Klauza K., Teokalia – piękno Boga, Lublin 2008.
Kościelniak K., Tradycja muzułmańska na tle akulturacji chrześcijańsko-islamskiej od VII do X wieku. Geneza, historia i znaczenie zapożyczeń nowotestamentalnych w hadisach, Kraków 2001.
Mozzati L., Islamic art: architecture, painting, calligraphy, ceramics, glass, carpet, New York 2010.
Nosowski J., Teologia Koranu. Wykład systematyczny, Warszawa 1976.
Pedica S., Il Volto Santo nei documenti della Chiesa, Torino 1960.
Safadi Y. H., Islamic calligraphy with 200 illustrations, London 1978.
Schafer E., The rosary in islam, „The Muslim World” Vol. 21 (October 1931) Issue IV, s. 329–343.
Vasiliev A. A., The iconoclastic edict of the Caliph Yazid II, A. D. 721, „Dumbarton Oaks Papers” Vol. 9–10 (1956), s. 23–47.
Vasiliev A. A., Bizancjum i islam, [w:] Bizancjum. Wstęp do cywilizacji wschodniorzymskiej, opr. N. H. Baynes, H. S. L. B. Mose, przeł. E. Zwolski, Warszawa 1964.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Marek Micherdziński

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.