Modlitewnik Nawojki. Studium źródłoznawcze

Autor

  • Patryk Szatan Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.15633/acr.961

Słowa kluczowe:

Modlitewnik Nawojki, liber precum, religijność średniowiecza

Abstrakt

Celem artykułu jest przeprowadzenie podstawowego studium źródłoznawczego, tj. ustalenie czasu, okoliczności oraz miejsca powstania, autorstwa i środowiska, z którego wyrósł Modlitewnik Nawojki – jeden z najstarszych pomników języka polskiego. Modlitewnik zawiera modlitwy adresowane do Maryi, z motywami eucharystycznymi oraz na różne okazje. Źródła tych modlitw można szukać w innych rozpowszechnionych, późnośredniowiecznych libri precum: Hortulus animae oraz Antidotarius animae. To spostrzeżenie nie pozwala łączyć Modlitewnika z jakimś środowiskiem. Prezentowane w historiografii odnośnie do tego domniemania są nieuzasadnione. Na podstawie niniejszego studium oraz badań Franciszka Krčeka i Aleksandra Brücknera dotyczących krytyki tekstu, a także analiz przedstawionych przez językoznawców, którzy datowali język Modlitewnika na koniec XV wieku, autor twierdzi, że Modlitewnik Nawojki jest kopią starszego rękopisu powstałego w końcu XV wieku. Rękopis Modlitewnika Nawojki został sporządzony w pierwszej połowie XVI stulecia i przypuszczalnie był używany przez szlachtę. Został on przygotowany przez zawodowego pisarza. Prawdopodobnie Modlitewnik Nawojki lub pierwotny manuskrypt powstał w Małopolsce. Jest on oceniany jako wyrafinowany literacko.

Bibliografia

Bernacki L., Pierwsza książka polska. Studium bibliograficzne, Lwów 1918.

Borkowska U., Królewskie modlitewniki. Studium z kultury religijnej epoki Jagiellonów (XV i początek XVI wieku), Lublin 1999.

Brückner A., Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, t. 3: Legendy i modlitewniki, Warszawa 1904.

Danysz A., Das Gebetbuch der heiligen Hedwig, „Archiv für slavische Philologie” 5 (1881), s. 402–424.

Krček F., Modlitewnik Nawojki. Studyum językowe, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny” seria II, 23 (1894), s. 186–267.

Książeczka do nabożeństwa, na którey się modliła Ś. Jadwiga, z rodu królów polskich, podług pierwszego rękopismu, wraz z załączeniem naśladowania oryginału, wyd. J. Motty, Poznań 1823.Mańkowski L., Zu der Frage nach den Quellen des „Hedwigsbüchleins”, „Archiv für slavische Philologie” 10 (1887), s. 8–26.

Salicetus Nicolaus, Liber meditationum ac orationum deuotarum qui antidotarius animae dicitur, Strassburg 1490 (Johann Grüninger), Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf, ink. Th. I. 649, za: http://digital.ub.uniduesseldorf.de/ihd/content/pageview/2847354 (31.05.2013).

Szatan P., Modlitewnik Nawojki. Próba rekonstrukcji rękopisu, „Studia Claromontana” 30 (2012), s. 279–304.

Zawitkowska W., Modlitewnik Nawojki (Kilka uwag o cennym zabytku piśmiennictwa polskiego i jego autorce. Na marginesie badań nad dziejami rodziny Koniecpolskich w wiekach średnich), „Kresy Południowo-Wschodnie. Rocznik Regionalnego Ośrodka Kultury, Edukacji i Oświaty w Przemyślu” 1 (2003) z. 1, s. 19–30.

Pobrania

Opublikowane

2015-06-15

Numer

Dział

Teologia