Modlitewnik Nawojki. Studium źródłoznawcze
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.961Słowa kluczowe:
Modlitewnik Nawojki, liber precum, religijność średniowieczaAbstrakt
Celem artykułu jest przeprowadzenie podstawowego studium źródłoznawczego, tj. ustalenie czasu, okoliczności oraz miejsca powstania, autorstwa i środowiska, z którego wyrósł Modlitewnik Nawojki – jeden z najstarszych pomników języka polskiego. Modlitewnik zawiera modlitwy adresowane do Maryi, z motywami eucharystycznymi oraz na różne okazje. Źródła tych modlitw można szukać w innych rozpowszechnionych, późnośredniowiecznych libri precum: Hortulus animae oraz Antidotarius animae. To spostrzeżenie nie pozwala łączyć Modlitewnika z jakimś środowiskiem. Prezentowane w historiografii odnośnie do tego domniemania są nieuzasadnione. Na podstawie niniejszego studium oraz badań Franciszka Krčeka i Aleksandra Brücknera dotyczących krytyki tekstu, a także analiz przedstawionych przez językoznawców, którzy datowali język Modlitewnika na koniec XV wieku, autor twierdzi, że Modlitewnik Nawojki jest kopią starszego rękopisu powstałego w końcu XV wieku. Rękopis Modlitewnika Nawojki został sporządzony w pierwszej połowie XVI stulecia i przypuszczalnie był używany przez szlachtę. Został on przygotowany przez zawodowego pisarza. Prawdopodobnie Modlitewnik Nawojki lub pierwotny manuskrypt powstał w Małopolsce. Jest on oceniany jako wyrafinowany literacko.
Bibliografia
Bernacki L., Pierwsza książka polska. Studium bibliograficzne, Lwów 1918.
Borkowska U., Królewskie modlitewniki. Studium z kultury religijnej epoki Jagiellonów (XV i początek XVI wieku), Lublin 1999.
Brückner A., Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, t. 3: Legendy i modlitewniki, Warszawa 1904.
Danysz A., Das Gebetbuch der heiligen Hedwig, „Archiv für slavische Philologie” 5 (1881), s. 402–424.
Krček F., Modlitewnik Nawojki. Studyum językowe, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny” seria II, 23 (1894), s. 186–267.
Książeczka do nabożeństwa, na którey się modliła Ś. Jadwiga, z rodu królów polskich, podług pierwszego rękopismu, wraz z załączeniem naśladowania oryginału, wyd. J. Motty, Poznań 1823.Mańkowski L., Zu der Frage nach den Quellen des „Hedwigsbüchleins”, „Archiv für slavische Philologie” 10 (1887), s. 8–26.
Salicetus Nicolaus, Liber meditationum ac orationum deuotarum qui antidotarius animae dicitur, Strassburg 1490 (Johann Grüninger), Universitäts- und Landesbibliothek Düsseldorf, ink. Th. I. 649, za: http://digital.ub.uniduesseldorf.de/ihd/content/pageview/2847354 (31.05.2013).
Szatan P., Modlitewnik Nawojki. Próba rekonstrukcji rękopisu, „Studia Claromontana” 30 (2012), s. 279–304.
Zawitkowska W., Modlitewnik Nawojki (Kilka uwag o cennym zabytku piśmiennictwa polskiego i jego autorce. Na marginesie badań nad dziejami rodziny Koniecpolskich w wiekach średnich), „Kresy Południowo-Wschodnie. Rocznik Regionalnego Ośrodka Kultury, Edukacji i Oświaty w Przemyślu” 1 (2003) z. 1, s. 19–30.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Patryk Szatan
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
