Wykorzystanie akt sprawy małżeńskiej w kanonicznym postępowaniu karnym
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.4157Słowa kluczowe:
tajność, sekret urzędowy, kanoniczny proces karny, kanoniczny proces małżeński, przekazywanie dokumentów sądowychAbstrakt
Artykuł jest odpowiedzią na pytanie, coraz częściej zgłaszane przez praktyków: czy wolno udostępniać akta procesu kanonicznego małżeństwa do kanonicznego procesu karnego w sprawach o wykorzystanie seksualne małoletnich (i z nimi zrównanych) przez niektóre osoby duchowne?
Prawo kościelne dotyczące zgłaszania przestępstw i przekazywania dokumentów do procesów karnych znacznie się rozwinęło w ostatnich latach. W świetle wykładni art. 3–4 i 19 motu proprio papieża Franciszka Vos estis lux mundi (VELM) oraz art. 4 instrukcji O poufności spraw można ustalić, że tajemnica urzędowa nie jest nienaruszalną barierą w realizacji żądań państwowych organów śledczych i sądów. Skoro tajemnica kancelaryjna nie stanowi przeszkody dla przekazania dokumentów z postepowań kościelnych organom państwowym, tym bardziej uzasadnione jest umożliwienie przekazania dokumentów w obrębie wewnętrznych struktur wymiaru sądowego Kościoła.
Niedookreślenie zakresu pojęcia „tajemnicy urzędowej”, przy próbie rozeznania, czy przekazywanie dokumentów pomiędzy kanonicznymi procesami: małżeńskim i karnym jest dozwolone, należy rozstrzygnąć według zasad ogólnych kan.19 KPK. Również praktyka przekazywania dokumentów procesu małżeńskiego pomiędzy trybunałami małżeńskimi jest powszechnie znana i akceptowana, nawet w sytuacjach braku tożsamości osób, choć i w tej materii brak expressis verbis przepisów prawa powszechnego.
Dokonana analiza kanonicznych procesów: małżeńskiego oraz karnego pozwoliła przyjąć autorom stanowisko przychylające się udostępnianiu akt sędziemu prowadzącemu proces karny przeciwko duchownemu oskarżonemu o przestępstwo naruszenia VI Przykazania przeciwko małoletnim i z nimi zrównanym, co jednak musi być poprzedzone staranną analizą zasadności żądania. W celu pogodzenia poszanowania prawa do intymności osób, których dotyczą informacje znajdujące się w aktach i uzasadnionego interesu publicznego rozstrzygnięcia kościelnej sprawy karnej, sędzia może sporządzić odpis części dokumentu (kan. 1546 § 2 KPK).
Bibliografia
Alazraki V., Komunikacja dla wszystkich ludzi, w: Świadomość i oczyszczenie. Ochrona małoletnich w Kościele. Międzynarodowa Konferencja, Watykan 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 145–160.
Bonnet P.A., Can. 1455 Comentario, w: Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, obra dirigida y coordinada por Á. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, vol. 4/1, Pamplona 1995, s. 940–943.
Brzemia-Bonarek A., Dopuszczalność dowodów zdobytych w sposób niegodziwy w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa, Katowice 2007.
Brzemia-Bonarek A., Pomoc sądowa między sądami kościelnymi a państwowymi w celu uzyskania dokumentów niedostępnych dla strony w kanonicznym procesie małżeńskim, w: Sędzia i pasterz. Księga pamiątkowa w 50-lecie pracy ks. Remigiusza Sobańskiego w Sądzie Metropolitalnym w Katowicach, Katowice 2007, s. 41–52.
Cito D., Appunti su questioni penali nell’istruttoria matrimoniale, w: L’istruttoria nel processo di nulità matrimoniale, Libreria Editrice Vaticana 2014, s. 54–69 (Studii Giuridici, 108).
Cito D., Il diritto canonico di fronte ai reali, „Iustitia” 63 (2010) 3, s. 253–263.
Dohnalik J., Procedury kanoniczne w przypadku przestępstw seksualnych duchownych wobec małoletnich, w: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich: aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 131–139.
Dzierzon G., Dyspensa w kanonicznym porządku prawnym. Studium prawno-historyczne, Warszawa 2020.
Francesco, Lettera apostolica in forma di motu proprio Vos estis lux mundi, 7.05.2019, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana” 159 (2019) n. 106, 10.05.2019, s. 10; tekst polski w: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich: aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 46–56.
Ghisoni L., Communio: działać wspólnie, w: Świadomość i oczyszczenie. Ochrona małoletnich w Kościele. Międzynarodowa Konferencja, Watykan 21–24.02.2019, Niepokalanów 2020, s. 97–112.
Greszata M., Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad procesowych w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa, Lublin 2008.
Grocholewski Z., Zasady inspirujące Księgę VII „De Processibus” KPK z 1983 r., „Ius Matrimoniale” 10 (1999) nr 4, s. 153–179.
Joannus Paulus II, Allocutio ad Romanae Rotae auditores, officiales et advocatos coram admissos, 26.01.1989, „Acta Apostolicae Sedis” 81 (1989), s. 922–927.
Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007.
Kroczek P., Funkcje klauzul generalnych na przykładzie kodeksu prawa kanonicznego z 1983 roku, „Annales Canonici” 12 (2016), s. 79–89, DOI: 10.15633/acan.182.
Leszczyński G., Prawo wiernego do sprawiedliwego procesu, „Prawo Kanoniczne” 55 (2021) nr 4, s. 159–174.
Majer P., The lifting of ‘pontifical secrecy’ and the relationship between the state and Church systems of justice in the subject matter of sex offences against minors, „Acta Iuris Stetinensis” 29 (2020) nr 1, s. 101–126.
Majer P., Ochrona prywatności w kanonicznym porządku prawnym, w: Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. P. Majer, Kraków 2002, s. 67–98.
Martens K., Le secret dans la religion catholique, „Revue de droit canonique” 52/2 (2002), s. 259–274.
Montini G.P., La Chiesa tra l’impegno per la trasparenza e la tutala del segreto. Alcune conclusioni al termine della giornata di studio, „Periodica” 107 (2018), s. 537–543.
Montini G.P., De iudicio contentioso ordinario. De processibus matrimonialibus, I, Pars statica. Ad usum Auditorum, Romae 2014.
New Commentary of the Code of Canon Law, eds. J.P. Bean, J.A. Corriden, T.J. Green, New York 2001.
Nowicka U., Nowakowski B., Zdrada małżeńska a rozwód w orzecznictwie sądów polskich, Kraków 2018.
Penitencjaria Apostolska, Nota o ważności forum wewnętrznego i nienaruszalności pieczęci sakramentalnej, 29.06.2019, w: Nota Penitencjarii Apostolskiej o ważności forum wewnętrznego i nienaruszalności pieczęci sakramentalnej, Niepokalanów 2019, s. 3–12.
Pius PP. XII Allocutiones ad Praelatos Auditores ceterosque Officiales et Administros Tribunalis S. Romanae Rotae necnon eiusdem Tribunalis Advocatos Et Procuratores, 1.10.1942, „Acta Apostolicae Sedis” 34 (1942), s. 338–343.
Saint-Louis E., Le secret d’office du juge ecclésiastique: Application du canon 1455 du CIC/83 par rapport au bien commun, Ottava 2017.
Segreteria di Stato, Rescriptum ex audientia Ss.mi. Istruzione sulla riservatezza delle cause, 6.12.2019 r., „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana” 159 (2019) nr 288, 18.12.2019, s. 5, tekst polski: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich: aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 57–58.
Skonieczny P., Koncepcja teoretycznoprawna ochrony dobrego imienia w kan. 220 Kodeksu Prawa Kanonicznego Jana Pawła II, „Annales Canonici”4 (2008), s. 271–285.
Skonieczny P., Pojęcie dobrego imienia („bona fama”) w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Jana Pawła II na podstawie kan. 220. Część pierwsza, „Prawo Kanoniczne” 52 (2009) nr 1–2, s. 59–84.
Skonieczny P., La tutela della buona fama del chierico accusato degli abusi sessuali su minori: un modo di procedere nel caso concreto in base al can. 220 CIC/83, „Angelicum” 4 (2010), s. 923–942.
Sobański R., Kościół jako podmiot prawa, Warszawa 1983.
Sobański R., Prawda jako entelechia procesu o nieważność małżeństwa w świetle przemówień Piusa XII do Roty Rzymskiej, „Ius Matrimoniale” 19 (2008) nr 13, s. 29–41.
Stawniak H., Prawo do obrony w procesie kanonicznym (refleksje na kanwie przemówienia Jana Pawła II do Roty Rzymskiej w dniu 26.01.1989 roku), „Prawo Kanoniczne” 33 (1990) nr 1–2, s. 141–152.
Visioli M., L’istruzione sulla riservatezza delle cause. Considerazioni a margine del Rescriptum ex audientia Ss.mi del 6 dicembre 2019, „Ius Ecclesiae” 32 (2020) n. 2, s. 721–740.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1996.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
