Wyrazy pobożności eliańskiej karmelitów w dobie nowożytnej

Autor

  • Szymon Sułecki Archiwum i Biblioteka oo. Karmelitów na Piasku

DOI:

https://doi.org/10.15633/fhc.1737

Słowa kluczowe:

karmelici, prorok Eliasz, prorok Elizeusz, pobożność

Abstrakt

Prorok Eliasz w tradycji karmelitańskiej uchodzi za duchowego założyciela zakonu. Od początków sformalizowania zakonu karmelitów w XIII wieku jest on dla nich przewodnikiem duchowym. Pobożność zakonna skierowana ku Eliaszowi zintensyfikowała się w XVII wieku na skutek karmelitańskich prac historiograficznych, a także ich krytyki przez bollandystów. Wyrazem eliańskiej tradycji były elementy habitu i herbu zakonnego, ikonografia, przybieranie imion zakonnych, piśmiennictwo oraz liturgia.

Bibliografia

Rękopisy

Antiphonale der Karmeliten, Kraków[?], 1468, BKKr, Sign. Perg. 15.

Antiphonale der Karmeliten, Prag 1397, BKKr, Sign. Perg. 12.

Der Siegel auf der Urkunde der Klostergemeinschaft der Karmeliten in Lublin vom 1 XII 1759, Generalarchiv der Karmeliten, Rom Sign. II Polonia Conventus 8, Lublin 1648–1759.

Karmelitanisches Graduale, 17 Jh., BKKr, Perg. Sign. 5.

Kopialbuch des Karmelitenklosters in Kraków auf Piasek, AKKr Sign. 645.

Buch der Novizen, AKKr Sign. 128.

Źródła drukowane

Constitutiones Fratrum Ordinis Carmelitarum, Venezia [Io. Emer. de Spira pro] Lucant. Giunta, 29 IV 1499.

Corpus Constitutionum Ordinis Fratrum Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo, vol. 1: 1281–1456, a cura di R. L. Tinambunan, E. Boaga, Roma 2011.

Bonae Spei Franciscus, Historico-theologicum Carmeli Armamentarium, typ. Marcelli Parys, Antverpiae 1669–1677.

Gregor der Große, Predigt zur Himmelfahrt des Herrn, Hom. 29.5, Patrologia Latina, accurante J. P. Migne, t. 58, 1216C.

Kallenberg P., Fontes Liturgiae Carmelitanae, Investigatio in decreta, codices et proprium sanctorum, Roma 1962.

Papenbroeck D., The Bollandist Dossier on St. Alberti of Jerusalem, ed. and transl. by P. Mullins, Roma 2015.

Ribot F., The ten books on the way of life and great deeds of the Carmelites, ed. and transl. by R. Copsey, Faversham 2007, S. xi.

Starodruki

Alegre de Casanate M. A., Paradisus carmelitici decoris, in quo archetypicae religionis magni patris Heliae prophetae origo ac trophaei monstrantur […], Lugduni, Lugduni, sumptibus J. et P. Prost, 1639.

Daniel a Virgine Maria, Speculum Carmelitanum sive Historia Eliani Ordinis Fratrum Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo in qua a S. Propheta Elia origo, per filios prophetarum propagatio, per essenos, eremitas et monachos diffusio et continuata successio ex vetustis fideque dignis auctoribus exponuntur […], vol. 1, typis Michaelis Knobbari, Antverpiae 1680.

Lezana I. Bap., Annales Sacri Prophetici, et Eliani Ordinis Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmeli, vol. 1–4, Typ. Mascardi, Roma 1645–1656.

Opracowania

Ackermann J., Stories of Elijah and Medieval Carmelite Identity, “History of Religions” 35 (1995), S. 124–147.

Boaga E., Celebrating the Saint of Carmel, Roma 2010.

Boyce J., Carmelite Liturgy and Spiritual Identity. The Choir Books of Krakow, Turnhout 2008.

Detloff A., Zespół osiemnastowiecznych ołtarzy bocznych w kościele Karmelitów na Piasku w Krakowie: próba określenia stanu pierwotnego i kwestia autorstwa, „Rocznik Krakowski” 69 (2003), S. 123–138.

Elia Propheta. Culto liturgico, [in:] Dizionario Carmelitano, diretto da E. Boaga, L. Borriello, Roma 2008, S. 323–324.

Gil Cz., Historia Karmelu Terezjańskiego, Kraków 2002.

Kolak W., Marecki J., Leksykon godeł zakonnych, Łódź 1994.

Kolak W., Najstarsze zachowane inwentarze klasztoru karmelitów na Piasku, „Krakowski Rocznik Archiwalny” 3 (1997), S. 85–98.

Kopera F., Lepszy L., Iluminowane rękopisy księgozbiorów OO. Dominikanów i OO. Karmelitów w Krakowie, Kraków 1926.

Marecki J., Wpływ sztuki karmelitańskiej na kształtowanie życia religijnego w Polsce, [in:] Cztery wieki Karmelitów Bosych w Polsce 1605–2005, Hrsg. A. Ruszała, Kraków 2005, S. 303–316.

McMahon P., Pater et Dux: Elijah in Medieval Mythology, [in:] Master of the Sacred Page. Essays and Articles in Honor of Roland E. Murphy, ed. K. Egan, C. Morrison, Washington 1997.

Midili G., Liturgia il Rito proprio Carmelitano, [in:] Dizionario Carmelitano, diretto da E. Boaga, L. Borriello, Roma 2008, S. 525–528.

Niklas T., Graficzny wizerunek św. Eliasza ze zbiorów ojców karmelitów na Piasku w Krakowie, „Sztuka i Kultura” 1 (2013), S. 87–100.

O’Donnell Ch., Maria nel Carmelo, [in:] Dizionario Carmelitano, diretto da E. Boaga, L. Borriello, Roma 2008, S. 539–546.

Pencakowski P., Dekoracja malarska biblioteki klasztoru oo. karmelitów na Piasku w Krakowie. Historia powstania – geneza artystyczna – program, „Rocznik Krakowski” 69 (2003), S. 103–121.

Róg R., Karmelici. Duch. Historia. Kultura, Kraków 1997.

Smet J., The Carmelites. A History of the brothers of our Lady of Mount Carmel, vol. 1, Roma 1975.

Sułecki S., Virgo Purissima – kult Niepokalanej w Zakonie Karmelitów [in:] Maria Immaculata. 150. rocznica ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP, Hrsg. J. Marecki, L. Rotter, Kraków 2004, S. 69–82.

Zawada M., Spadkobiercy ognistych rydwanów, Kraków 1998.

Pobrania

Opublikowane

2016-07-30

Numer

Tom 21 (2015)

Dział

Commentationes et dissertationes

Licencja

Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).