Georg Eisenlohr (1881–1951). Starosta w Münsingen i wicegubernator w Krakowie
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.30102Słowa kluczowe:
dr Georg Eisenlohr, Generalne Gubernatorstwo, administracja niemiecka w okupowanej PolsceAbstrakt
Artykuł analizuje historię dr. Georga Eisenlohra (1881–1951). Ukazuje ścieżkę kariery niemieckiego urzędnika, od lokalnego starosty w Münsingen do wicegubernatora w okupowanym przez Niemców Generalnym Gubernatorstwie. Zwolniony przez von Burgsdorffa z tego stanowiska przeniesiony został na starostę do Przemyśla, a potem wyjechał do Rzeszy. Po wojnie był internowany i wydany Polsce w 1947 roku. Został skazany przez Okręgowy Sąd w Krakowie na pięć lat więzienia, zmarł w 1951 roku. Historia Georga Eisenlohra ukazuje uwikłanie urzędnika niższego szczebla w aparat terroru w Generalnym Gubernatorstwie, co więcej – jest to postać mało znana w polskiej historiografii.
Bibliografia
Archiwalia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, 502/1408 i 502/1409, Akta w sprawie przeciwko: Georg Eisenlohr.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Biuro Udostępniania, 2535/876, Mikrofilm zawiera akta personalne, wyroki w sprawach karnych członków polskiego ruchu oporu, akt oskarżenia, wyroki, uzasadnienia wyroków. Pismo w sprawie utworzenia
Gefangenelager dla Polaków – jeńców wojennych i cywilnych, Akta personalne Georga Eisenlohra, k. 121–172.
Bundesarchiv Berlin, dawne NS-Archiv VBS 1036 (R 102), Nr. 1094.
Bundesarchiv Koblenz, B 305/5069, Georg Eisenlohr (ohne Titel).
Hauptstaatsarchiv Stuttgart, M 430/3 Bü 2323, Die militärische Personalakte Eisenlohrs.
Kreisarchiv Reutlingen, M 26 Nr. 48, Personalakte von Georg Eisenlohr.
Staatsarchiv Ludwigsburg, Sammlungsgut der US-Militärreg. zur Doku. der NS-Belastung von im Kreis Ludwigsburg ansässigen Pers. PL 502/19 Bü 220.
Staatsarchiv Sigmaringen, Wü 65/27 T 1-1-3 Nr. 1905; Wü 13 T 2 Nr. 1401/96.
Stadtarchiv Reutlingen, Familienregister Reutlingen, Bd. 19, Sammelakten Sterbebuch 1951.
Universitätsarchiv Tübingen, 258/3823, Studium und Referendariat G. Eisenlohra.
Opracowania
Beschreibung des Oberamts Münsingen, Königliches Statistisches Landesamt, Stuttgart 1912.
Bräu R., Die Plünderung Polens. Die Reichsfinanzverwaltung in den Jahren der Besatzung (1939–1945), Berlin–Boston 2022 (Das Reichsfinanzministerium im Nationalsozialismus, 4).
Das 2. württ. Feldartillerie-Reg. Nr. 29 „Prinzregent Luitpold von Bayern“ im Weltkrieg 1914–1918, bearb. von H. Gerok, Stuttgart 1921 (Die württembergischen Regimenter im Weltkrieg, 19).
Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939–1945, Hrsg. W. Präg, W. Jacobmeyer, Stuttgart 1975 (Quellen und Darstellungen zur Zeitgeschichte, 20).
Deigendesch R., Der Krieg rückt näher. Münsingen und die Region vor dem Kriegsende, w: Das Ende des Zweiten Weltkrieges und die Besatzungszeit in Münsingen und in den Stadtteilen, Schriftenreihe Stadtarchiv Münsingen, Bd. 4, Münsingen 1995, s. 12–25.
Deigendesch R., Reutlingen in den Weimarer Jahren: Krisenmanagement der jungen Demokratie am Beispiel von Wohnungspolitik und kommunalem Bauen 1919–1929, „Reutlinger Geschichtsblätter Neue Folge” 57 (2018), s. 26–64.
Die Amtsvorsteher der Oberämter, Bezirksämter und Landratsämter in Baden-Württemberg 1810 bis 1972, Hrsg. W. Angerbauer, Stuttgart 1996.
Die badischen und württembergischen Landesministerien in der Zeit des Nationalsozialismus, Hrsg. F. Engehausen, S. Paletschek, W. Pyta, Teilband 2, Stuttgart 2019 (Veröffentlichungen der Kommission für geschichtliche Landeskunde, Reihe B, 220).
Frei N., Vergangenheitspolitik. Die Anfänge der Bundesrepublik und die NS-Vergangenheit, München 1997.
Haar I., Bevölkerungspolitik im Generalgouvernement: Nationalitäten-, Juden- und Siedlungspolitik im Spannungsfeld regionaler und zentraler Initiativen, w: Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung 1939–1945, Hrsg. J. A. Młynarczyk, Osnabrück 2009 (Einzelveröffentlichungen des Deutschen Historischen Instituts in Warschau, 20).
Korkuć M., Die kämpfende Republik. Polen 1939–1945, Kraków 2019.
Madajczyk C., Allgemeine Richtlinien der deutschen Besatzungspolitik in Polen, w: Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung 1939–1945, Hrsg. J. A. Młynarczyk, Osnabrück 2009 (Einzelveröffentlichungen des Deutschen Historischen Instituts in Warschau, 20).
Markiewicz P., The Ukrainian Central Committee, 1940–1945. A Case of Collaboration in Nazi-Occupied Poland, dysertacja Uniwersytet Jagielloński Kraków 2018, Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego (dostępne online).
Maußhardt P., Es gibt zwei Leben vor dem Tode, „Tageszeitung” 29.09.1995.
Młynarczyk J. A., Zwischen Kooperation und Verrat. Zum Problem der Kollaboration im Generalgouvernement 1939–1945, w: Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung 1939–1945, Hrsg. J. A. Młynarczyk, Götingen 2009 (Einzelveröffentlichungen des Deutschen Historischen Instituts in Warschau, 20).
Musiał B., Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement. Eine Fallstudie zum Distrikt Lublin 1939–1944, Wiesbaden 1999.
Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung 1939–1945, Hrsg. J. A. Młynarczyk, Götingen 2009 (Einzelveröffentlichungen des Deutschen Historischen Instituts in Warschau, 20).
Polen: Generalgouvernement, August 1941–1945, bearb. von K.-D. Friedrich, Monachium 2014 (Die Verfolgung und Ermordung der europäischen Juden durch das nationalsozialistische Deutschland 1933–1945, 9).
Pospieszalski M., Nazistowskie „prawo” okupacyjne w Polsce. Wybrane dokumenty, cz. 2: Generalgouvernement, Poznań 2019.
Potocki A., Master of Lancut. The memoirs of count Alfred Potocki, London 1959.
Potocki J. R., Rola Alfreda Potockiego w pomocy społeczności łańcuckiej 1939–1944, https://www.zamek-lancut.pl/en/content/history/PDF/alfredpotocki_eng.pdf (3.01.2021).
Roth M., Herrenmenschen. Die deutschen Kreishauptleute im besetzten Polen – Karrierewege, Herrschaftspraxis und Nachgeschichte, Göttingen 2009.
Ruck M., Kollaboration – Loyalität – Resistenz, w: Formen des Widerstandes im Südwesten 1933 bis 1945, Hrsg. T. Schnabel, Stuttgart 1994.
Sandkühler T., Das Fußvolk der „Endlösung”. Nichtdeutsche Täter und die europäische Dimension des Völkermordes, Darmstadt 2020.
Schnabel T., Württemberg zwischen Weimar und Bonn 1928–1945/46, Stuttgart 1986.
Schwaneberg S., Die wirtschaftliche Ausbeutung des Generalgouvernements durch das Deutsche Reich (1939–1945), w: Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung, Hrsg. J. A. Młynarczyk, Göttingen 2009 (Einzelveröffentlichungen des Deutschen Historischen Instituts in Warschau, 20).
Seidel R., Deutsche Besatzungspolitik in Polen. Der Distrikt Radom 1939–1945, Paderborn 2006.
Waßner M., Die Bildung des Heeresgutsbezirks Münsingen und die Räumung von Gruorn, w: Vom Nutzwald zum Truppenübungsplatz: Das Münsinger Hart, Hrsg. L. Sönke, Leinfelden 2002, s. 99–124 (Schriften zur südwestdeutschen Landeskunde, 23).
Wenzel M., Ausbeutung vor der Vernichtung, die Arbeitslager für Juden im Distrikt Krakau des Generalgouvernements 1939–1944, Berlin 2017.
Zabierowski S., Rzeszowskie pod okupacją hitlerowską, Warszawa 1975.
Zeppenfeld L., Die „Aktion Reinhardt”, https://www.dhm.de/lemo/kapitel/der-zweite-weltkrieg/voelkermord/aktion-reinhardt.html (3.01.2021).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
