Purytanizm a islamizm. O pewnych aspektach „protestantyzacji” islamu
DOI:
https://doi.org/10.15633/ochc.1000Słowa kluczowe:
Islam, islamizm, purytanizm, protestantyzm, protestantyzacjaAbstrakt
The transformations within modern Islam are more and more often compared to the situation prevailing in Christianity during the Reformation. However, it seems necessary to substantiate the comparison of a Muslim to a Puritan. It may be assumed that both a 17ᵗʰ century Puritan and a modern Muslim may have been regarded as people facing modernity. It is the reaction to modernity, although it takes different forms (ranging from fundamentalism to secularism) that may constitute the grounds for making comparisons. Puritanism as a lifestyle characterized by maintaining Puritan virtues draws parallel to Islamism, which is also treated as a lifestyle understood in terms of return and renewal. Puritans strongly stressed contact with God which was nonmatrixed by clergy or sacraments and the necessity to constantly fight one’s weakness and sin (not in terms of saving merits, however, as such do not exist in Calvinist theology). They were constantly concerned with the religious state of their own souls, hence constant introspection – examining your own self, an obsessive (as some put it) fear of depravity. It can safely be called “Puritan jihad” in its most noble meaning given to the spiritual struggle by the Prophet and the first Muslims.
Bibliografia
Benard C., Civil Democratic Islam. Partners, Recources, and Strategies, Santa Monica 2003.
Bremer F. J., The Puritan Experiment. New England Society from Bradford to Edwards, Lebanon 1995.
Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989.
Gołębiowski M., Leksykon kultury amerykańskiej, Warszawa 1996.
Majewska A., Muzułmański protestantyzm, czyli ruch koraniczny w islamie, „Bliski Wschód” 2 (2005), 138–155.
An-Na’im A. A., The Islamic Counter-Reformation, „New Perspectives Quarterly” 19 (2002).
Hill C., Society and Puritanism in Pre-Revolutionary England, London 2003.
Kozyr-Kowalski S., Weberowska socjologia religii a teoria społeczeństwa jako całości, [w:] M. Weber, Szkice z socjologii religii, tłum. J. Prokopiuk, H. Wandowski, Warszawa 1984.
Liedel K., Fundamentalizm islamski w kontekście bezpieczeństwa międzynarodowego, [w:] Fundamentalizm i kultury, pod. red. M. Szulakiewicza i Z. Karpusa, Toruń 2005.
A Model of Christian Charity, [w:] The Journal of John Winthrop 1630–1649, ed. by R. S. Dunn, L. Yeandle, Cambridge 1996.
Motak D., Nowoczesność i fundamentalizm. Ruchy antymodernistyczne w chrześcijaństwie, Kraków 2002.
Nowa encyklopedia PWN, t. 2, Warszawa 1995.
Pawłowski A., Czym jest współczesny fundamentalizm?, [w:] Fundamentalizm współczesny, pr. zb. pod red. A. Pawłowskiego, Zielona Góra 1994.
Pipes D., Islam and Islamism. Faith and Ideology, „National Interest” Spring 2000.
The Puritans. A Sourcebook of Their Writings, eds P. Miller, T. H. Jonson, New York 1963.
The Puritan Tradition in America, 1620–1730, ed. A. T. Vaughan, Hanover 1997.
Rahman F., Islam and Modernity, [w:] Liberal Islam. A Soucebook, ed. by C. Kurzman, New York 1998, s. 304–318.
Rutman D. B., Winthrop’s Boston. A Portrait of a Puritan Town, 1630–1649, Chapel Hill 1965.
Stawiński P., Wybrane aspekty soteriologii amerykańskich purytanów, [w:] Problem zbawienia w religiach i kulturach, pod red. J. Drabiny, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica” 31 (1998), s. 169–182.
Stawiński P., Uwagi o fundamentalizmie islamskim i jego funkcjonowaniu w świadomości Zachodu, „Biuletyn Instytutu Filozoficzno-Historycznego WSP w Częstochowie” 12 (1998) nr 3, s. 58–66.
Stawiński P., Purytanie, „Słowo i Myśl” 42–43 (2000), s. 10–11, 23–24.
Stawiński P., John Winthrop i jego „Wzór chrześcijańskiego miłosierdzia” [1630], [w:] Doskonałość. Zbawienie. Rodzina. Z badań nad protestantyzmem, Kraków 2005, s. 59–67.
Tawney R. H., Religia a powstanie kapitalizmu, tłum. O. Wojtasiewicz, Warszawa 1963.
Utvik, B. O., ‘A pervasive seriousness invaded the country…’ Islamism – Cromwell’s Ghost In the Middle East, [w:] Between National Histories and Global History, eds S. Tonnesson, J. Koponen, N. Steensgaard, T. Svensson, Helsinki 1997.
Utvik B.O., The Modernizing Force of Islam, [w:] Modernizing Islam. Religion in the Public Sphere in the Europe and Middle East, eds J. L. Esposito, F. Burgat, New Brunswick 2003, s. 43–67.
Vikør K.S., Fundamentalisme, islamisme eller politisk islam?, http://www.smi.uib.no/no/Islamisme.html.
Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tłum. J. Miziński, Lublin 1994.
Weyer R. van de , The Shared Well. A Concise Guide to Relations between Islam and the West, Washington 2002.
Zieliński T.J., Purytanizm. Zarys dziejów, ideologii i obyczajów anglosaskiego ruchu reformacyjnego, „Rocznik Teologiczny ChAT” 37 (1995) z. 2.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
