Działalność misjonarska europejskich kościołów protestanckich na terenach wschodnich prowincji osmańskich w pierwszej połowie XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.15633/ochc.999Słowa kluczowe:
Chrześcijaństwo, protestantyzm, islam, misje, Bliski Wschód, Imperium Osmańskie, XIX wiekAbstrakt
From the beginning of the 19ᵗʰ century a significant restoration of the idea of the Christian mission among Protestant Churches can be observed. The visible result of such a revival being the missionary activity undertaken in different countries, also Turkey. The most active organizations included: Church Missionary Society launched on 14ᵗʰ April 1799. Missioners of the C. M. S. mostly worked in the regions under British rule (including the Near East). London Jews Society (the common name for the London Society for Promoting Christianity among the Jews) established in 1809, which originally played a significant role in the evangelization of the Jews in Palestine. The development of the Protestant mission in the Near East was based on the following factors: increasing the role of British colonialism and the collapse of the Ottoman Turkey regime, strengthening relations with Muslim civilization and the continuation of the European idea of a “Focus on the Orient”. Furthermore, the development of Protestant missions was connected with the name Cleardo Naudi (1780–1837) of British Malta. He encouraged the representatives of CMS to begin their work in the Near East. The coordinator of such an activity became William Jowett, whose main idea was to support the Christian minority in the Near East mostly by delivering religious publications to the territory. Apart from this, the evangelization among Jewish and Muslim communities had been planned. There were also ideas of the evangelization of the region by using the Christian minority from the Near East. This task was implemented by Baselermissionsgesellschaft (A Protestant Missionary Society from Basel). Knowing the culture and the language, the Christian minority from the Near East was the best candidate for developing Christianity in the Muslim world. In one of his first reports, Christian Researches in the Mediterranean from 1815 to 1820, W. Jowett emphasized the need to build educational centers and charity societies. As the result of such Protestant missions in the Near East, Christianity in this region became more active, but on the other hand new conflicts and divisions emerged – e.g. after 1850, when the Protestant churches fell under the influence of millets.
Bibliografia
Anstein H., Graf Felician Zaremba. Basler Missionar im Kaukasus, Basel 1940.
Baldwin S. L., Foreign Missions of the Protestant Church, New York 1900.
Brandenburg H., Felizian Zaremba: ein Evaneliumsbote des Ostens, Stuttgart 1955.
Cassar P. , John Hookham Frere in Malta (1821–1846). A Link with our Social and Cultural Past, „Melita Historica” 9 (1984), s. 49–73.
Charles-Roux F., Thiers et Méhmét Ali, Paris 1951.
Crivelli C., Protestanti e Cristiani orientai, Roma 1944.
Fahmy K., All the Pasha’s Men: Mehmed Ali, His Army and the making of modern Egypt, Cairo 2002.
Foester F., Mission in der Stille. Die Gewaltlose Missionskonzeption Christian Friedrich Spittlers für Jerusalem und Äthiopien, [w:] Mission und Gewalt. Der Umgang christlicher Missionen mit Gewalt und Ausbreitung des Christentums in Afrika und Asien in der Zeit von 1792 bis 1918/19, hrsg. von U. van der Heyden, J. Becher, H. Stoeker, Stuttgart 2000 (Missionsgeschichtliches Archiv, 6).
Gidney T., The History of the London Society for Promoting Christianity among the Jews from 1809 to 1908, London 1908.
Hajjar J., L’Europe et les destinées du Proche-Orient (1815–1848), Paris 1970.
Holsten W. , Israel und Palestina im Missionsgednaken des 19 Jahrhunderts, „Evangelische Theologie“ 14 (1954).
Hornus J. M., Les missions anglicanes en Proche-Orient avant la création de l’ évêché anglican, „Proche-Orient Chrétien” 12 (1962), s. 255-269.
Josenhans J., Zur Erinnerung an Dr. Felician Zaremba, geboren den 15. März 1794 in Zaroy, Gouvernement Grodno, Kreis Nowogrodek in Littauen, Russland, gestorben den 31. Mai 1874 in Basel, beerdigt den 3. Juni 1874 ebendaselbst (Rede gehalten von J. Josenhans, Missionsinspektor), Basel 1874.
Jowett W., Christian Researches in the Mediterranean from MDCCCXV to MDCCCXX in Furtherance of the Objects of he Church Missionary Society, with an Appendix containing the Journal of Rev. James Connor, chiefly in Syria and Palestine, London 1822.
Katterfeld A., Felician on Zaremba ein Christuszeuge im Kaukasus, Stuttgart 1939.
Kawerau P., Amerika und die orientalischen Christen. Ursprung und Anfang der Amerikanischen Mission unter den Nationalkirchen Asiens, Berlin 1958.
Kieser H. L., Muslim Heterodoxy and Protestant Utopia. The interactions between Alevis and Missionaries in Ottoman Anatolia, „Die Welt des Islam” 41 (2001), s. 89–111.
Kieser H. L., Mission as Factor of Change in Turkey (nineteenth to first half of twentieth century), „Islam and Christian-Muslim Relations” 13 (2002), s. 391–410.
Kurzer Abriss der britischen Missionsgesellschaften nach der Zeitordnung ihrer Entshehunge, „Magazin für die neueste Geschichte der protestantischen Missions- und Bibelgesellschaften. Eine Zeitschrift für Freunde des Christentums und der Menscheit” 1 (1816), s. 157–183.
Lederhose K. F., Leben und Wirken des Missionars Dr. Felician von Zaremba, Basel 1882.
Malta und das nordliche Afrika, „Magazin für Neueste Geschichte der protestantischen Missions- und Bibelgesellschaft” 2 (1817), s. 559–565.
Overton J. , The English Church in the Nineteenth Century (1800–1833), London 1893.
Padwick C. E., Confessor of the Faith, London 1922.
Raheb M., Das reformatorische Erbe unter den Palästinensern, Gütersloh 1990 (Die Lutherische Kirche. Geschichte und Gestalten, 11).
Rehm W., Griechentum und Goethezeit, Bern 1936.
Richter J., A History of Protestant missions in the Near East, New York 1970.
Rzepka M., Językowe i kulturowe aspekty przekładu Biblii na języki irańskie (perski, kurdyjski), Kraków 2008 (mps w Bibliotece Jagiellońskiej).
Said E. W., Orientalizm, przekł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005.
Salibi K., Khoury Y. K., The Missionary Herald. Reports from Ottoman Syria 1819–1870, t. 1, Amman 1995.
Schlatter W., Geschichte der Basler Mission 1815–1915, t. 1, Basel 1916.
Schlicht A., Frankreich und die syrischen Christen 1771–1861. Minoritäten und europäischer Imperialismus im Vorderen Orient, Berlin 1981 (Islamkundliche Untersuchungen, 61).
Schölch A., Britain in Palestine, 1838–1882. The Roots of the Balfour Policy, „Journal of Palestine Studies” 22 (1992), s. 39–56.
Schwarz H., Theology in a Global Context. The Last Two Hundred Years, Grand Rapids-Cambridge 2005.
Smith G., Henry Martyn, Saint and Scholar. First Modern Missionary to the Mohammedans 1781–1812, London 1892.
Steiner P., Ein russischer Edelmann als Missionar, Basel 1894.
Stock E., The History of the Church Missionary Society, t. 1–3, London 1899.
Tibawi A. L., British interests in Palestine (1800–1900). A Study of Religious and Educational Enterprise, London 1961.
Vander Werff L. L., Christian Mission to Muslims, South Pasadena 1977.
Von eben demselben an Herr Josias Bratt – Valetta auf Malta Sept. 3 1814, „Magazin für Neueste Geschichte der protestantischen Missions- und Bibelgesellschaft“ 2 (1817), s. 565–567.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
