„Rozeznawanie duchów” (διάκρισις) według św. Doroteusza z Gazy (505–560/580)

Autor

  • Dariusz Kasprzak Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/ps.3726

Słowa kluczowe:

διάκρισις, duchowe ojcostwo, Dorotheus Gaza

Abstrakt

Opis ojcostwa duchowego z jego naczelną władzą „rozeznawania duchów”, jaki znajdujemy w tekstach św. Doroteusza z monasteru Thawatha pod Gazą, nie prowadził do absolutyzowania tej ascetycznej władzy. Przewodnictwo duchowe ojca nie znosiło odpowiedzialności indywidualnego ucznia. Duchowa władza rozeznawania reprezentowana przez ojca duchowego winna dopomóc uczniowi we właściwym kształtowaniu sumienia i wspomagać go w samym procesie rozpoznawania tego, co się Bogu podoba. Rady ojca duchowego, jakie następowały po „ujawnianiu myśli” przez ucznia, miały pomóc temu uczniowi w stanowczym odrzuceniu złych myśli. Poprzez stopniowe wyrzekanie się własnej woli, oparte na duchowym posłuszeństwie ojcu duchowemu jako przewodnikowi w wierze, mnisi z Thawatha stopniowo wyrywali się spod władzy namiętności. Znamienne są również warunki postulowane przez Doroteusza jako konieczne dla samego rozeznawania: łagodność i pokora, odrzucenie postawy samousprawiedliwienia się i przyjęcie skruchy oraz ustawiczna walka z namiętnościami. Postawy te winny się kształtować nie tylko u mnichów, ale i u każdego, kto „przez najpokorniejsze życie stara się jednoczyć z Bogiem”.

Biogram autora

  • Dariusz Kasprzak - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Dariusz Kasprzak OFMCap (ORCID ID: 0000-0003-0137-3514) – ur. 1966 roku w Krakowie, patrolog, prof. dr hab. teologii, prof. nadzw. UPJPII. Prowadzi wykłady z patrologii na Wydziale Teologicznym UPJPII w Krakowie, w krakowskim seminarium kapucynów i salezjanów, a z duchowości patrystycznej w Karmelitańskim Instytucie Duchowości w Krakowie. Z ważniejszych publikacji należy wymienić: Il pensiero sociale di Paolino da Nola (Kraków 2003), Duszpasterze V wieku. Studium porównawcze myśli pasterskiej św. Piotra Chryzologa i Salwiana z Marsylii (Kraków 2008; tłum. ang. 2017), The studies regarding monasticism and voluntary poverty in the patristic Church (Kraków 2017), Kształtowanie się nauki o niebie w teologii patrystycznej I–III wieku (Kraków 2017).

Bibliografia

Abba Pojmen, Apoftegmaty, tłum. M. Borkowska, Kraków 1994, s. 365–411 (ŹM 4).

Barsanufiusz i Jan, Listy, tłum. E. Dąbrowska, Kraków 2013 (ŹM 69).

Borkowska M., Życie, działalność i duchowość św. Doroteusza z Gazy, w: Św. Doroteusz z Gazy, Nauki ascetyczne, tłum. M. Borkowska, Warszawa, s. 5–11 (PSP 27).

Colombás G.M.B., Discernimento degli spiriti (diacrisis), w: Dizionario degli Istituti di Perfezione, vol. 3, ed. G. Rocca, Roma 1976, s. 705–706.

Doroteusz z Gazy, ed. kryt. Oeuvres spirituelles, ed. L. Regnault, J. De Préville, Paris 1963 (SCh 92); przekład polski: Pisma ascetyczne, tłum. M. Borkowska, Kraków 2010 (ŹM 51).

Ewagriusz z Pontu, O ośmiu duchach zła, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. L. Nieściór, Kraków 1998, s. 375–403 (ŹM 18).

Ewagriusz z Pontu, O praktyce [ascetycznej], w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. E. Kędziorek, Kraków 1998, s. 203–230 (ŹM 18).

Ewagriusz z Pontu, O różnych rodzajach złych myśli, w: Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. L. Nieściór, Kraków 1998, s. 329–372 (ŹM 18).

Guillaumont A., „Serce” u starożytnych greckich pisarzy ascetycznych, w: A. Guillaumont, U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 2, przekł. S. Wirpszanka, Kraków 2006, s. 83–99 (ŹM 38).

Guillaumont A., Wizje mistyczne w chrześcijańskim monastycyzmie wschodnim, w: A. Guillaumont, U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 1, przekł. S. Wirpszanka, Kraków 2006, s. 189–204 (ŹM 37).

Harmless W., Chrześcijanie pustyni. Wprowadzenie do literatury wczesnego monastycyzmu, przekł. M. Höffner, Kraków 2009.

Hausherr I., Spiritual Direction in the Early Christian East, Kalamazoo 2010.

Hevelone–Harper J.L., Uczniowie pustyni. Mnisi, świeccy i prymat ducha w Gazie VI wieku, tłum. E. Dąbrowska, Kraków 2010 (ŹM 52).

Jurando M.R., Rozeznawanie duchowe. Teologia. Historia. Praktyka, tłum. K. Homa, Kraków 2002.

Kasprzak D., Ojcostwo duchowe w myśli patrystycznej – zarys zagadnienia, „Polonia Sacra” 20 (2016) nr 3 (44), s. 101–122.

Kasprzak D., „Rozeznawanie duchów” (διάκρισις) w czasie monastycyzmu patrystycznego, w: M. Gilski, Sz. Drzyżdżyk, Rozeznanie, przeszłość, teraźniejszość, Kraków 2018, s. 47–65.

Lienhard J.T., On “Discernment of Spirits” in the Eearly Church, „Theological Studies” 41 (1980) Issue 3, s. 505–529.

Marek Eremita, O prawie duchowym, kol. 905–930 (PG 65).

Misiarczyk L., Osiem „logismoi” w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 20072.

Misijuk W., Przewodnictwo duchowe w monastycyzmie prawosławnym, Lublin 2014.

Nieścior L., Rozeznawanie myśli (διάκρισις) i spór z nimi (ἀντίρρησις) według Ewagriusza z Pontu, w: Droga doskonałości chrześcijańskiej w epoce patrystycznej. Zagadnienia wybrane, red. J. Pałucki, M. Szram, Lublin 1997, s. 31–56.

Nieścior L., Wstęp, w: Doroteusz z Gazy, Pisma ascetyczne, tłum. M. Borkowska, Kraków 2010, s. 24–38 (ŹM 51).

Pietras H., Rozeznawanie duchów u Ojców Kościoła, w: Rozeznawanie duchów w „Ćwiczeniach duchownych”, red. K. Osuch, Czechowice-Dziedzice 1991, s. 60–67.

Pietras H., Rozeznawanie duchów u Orygenesa, „Życie Duchowe” 39 (2004), s. 113–116.

Rich A.D., Discernment in the Desert Fathers: „Διάκρισις” in the Life and Thought of Early Egyptian Monasticism, Milton Keynes (UK) 2007.

Špidlik T., Gargano I., Duchowość ojców greckich i wschodnich, tłum. J. Dembska, Kraków 1997, s. 105–106.

Špidlik T., L’obéissance et la conoscience selon Dorothée de Gaza, „Studia Patristica” 11 (1972) no. 2, TU 108, s. 72–78.

Szykuła R., Ojcostwo duchowe w listach Barsanufiusza i Jana z Gazy, Kraków 2018.

Wianowski L., Doskonałość mnicha w pismach Doroteusza z Gazy, Kraków 2016.

Pobrania

Opublikowane

2020-10-31

Numer

Dział

Artykuły tematyczne