Konwencja epistolograficzna i bezpośredniość wyrazu w listach Jana III Sobieskiego do Marysieńki

Autor

  • Weronika Kosmalska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI:

https://doi.org/10.15633/r.2446

Słowa kluczowe:

Jan III Sobieski, Marysieńka, listy, bezpośredniość wyrazu, listy miłosne, Maria Kazimiera d'Arquien, konwencja epistolograficzna, król Polski, barok, historia literatury, XVII wiek, korespondencja, literaturoznawstwo

Abstrakt

Artykuł traktuje o epistołach Jana III Sobieskiego do żony Marii Kazimiery d'Arquien z lat 1655-1683. Bazując na podziale modeli listowania dokonanym przez Roberta Ganszyńca oraz koncepcji rodzajów listów Stefanii Skwarczyńskiej, powstała interesująca kategoria konwencji epistolograficznej charakterystyczna wyłącznie dla Sobieskiego. Ponadto tekst ukazuje w jaki sposób Sobieski osiąga bezpośredniość wypowiedzi, jakie tematy dominują w jego listach oraz w jaki sposób realizuje tabu. Artykuł nie przedstawia listów w oderwaniu od realiów historycznych i społeczno-kulturowych. Korespondencja państwa Sobieskich oprócz świadectwa wielkiej miłości ukazuje także wydarzenia historyczne z perspektywy ich uczestników oraz nosi znamiona epoki baroku. By omawiane zagadnienia dostatecznie przedstawić czytelnikowi, artykuł zawiera wiele cytatów z epistoł pisanych przez Jana III Sobieskiego oraz prezentuje stanowiska najznamienitszych historyków literatury takich jak Stefania Skwarczyńska, Alojzy Sajkowski, czy Leszek Kukulski.

Bibliografia

Boy-Żeleński T., Marysieńka Sobieska, Warszawa 1976.

Ganszyniec R., Polskie listy miłosne dawnych czasów, Kraków 1925.

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, Wrocław 1982.

Hernas C., Barok, Warszawa 1973.

Historia, red. A. Friszke, E. Król, Warszawa 2004.

Konopczyński W., Od Sobieskiego do Kościuszki, Kraków 1921.

Korniłłowicz N., Motywy heroizmu i miłości w literaturze polskiej XVII wieku, „Pamiętnik Literacki” 73 (1982) z. 1/2.

Krzyżanowski J., Historia literatury polskiej, Warszawa 1974.

Kukulski L., Listy do Jana Sobieskiego, Warszawa 1966.

Kukulski L., Sobieski epistolograf, w: Literatura, komparatystyka, folklor. Księga poświęcona Julianowi Krzyżanowskiemu, red. M. Bokszczanin, S. Frybes, E. Jankowski, Warszawa 1968.

Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza, red. R. Pollak, Wrocław 1957.

Maciejewska I., Erotyka jako temat wyznań w barokowym liście miłosnym. Próby przełamywania tabu, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” 18 (2012).

Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 11, red. H. Zgółkowa, Poznań 1997.

Ryszkiewicz M., List w „interesownej” i „nieinteresownej” odmianie dzieła literackiego, „Annales UMCS” XXII (2004) sectio FF.

Sajkowski A., Sarmackie tradycje i europejskie horyzonty, Poznań 2007.

Sajkowski A., Staropolska miłość. Z dawnych listów i pamiętników, Poznań 1981.

Selwach G., „Teoria listu”, Stefania Skwarczyńska, na podstawie lwowskiego pierwodruku opracowali Elżbieta Feliksiak i Mariusz Leś, Białystok 2006 : [recenzja], „Pamiętnik Literacki” 101 (2010) z. 2.

Skwarczyńska S., Listy Sobieskiego do Marysieńki jako zjawisko kulturalne i literackie, „Ruch Literacki” 11 (1936).

Skwarczyńska S., Teoria listu, Lwów 1937.

Skwarczyńska S., Wstęp do nauki o literaturze, t. 3, Warszawa 1965.

Sobieski J., Listy do Marysieńki, red. L. Kukulski, Warszawa 1970.

Stomma L., Życie seksualne królów Polski i inne smakowitości, Warszawa 2002.

Wiśniewska H., Zachowania grzecznościowe w listach rodzinnych Ignacego Krasickiego, „Pamiętnik Literacki” 91 (2000) z. 3.

Zemek W., Listy a literatura: korespondencja Stanisława Lema z Michałem Kandlem, Kraków 2009.

Pobrania

Opublikowane

2018-08-13

Numer

Tom 7 (2017)

Dział

Artykuły

Licencja

Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
  • utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
  • nie będą tworzone utwory zależne.