Potrójna kreacja świata w ujęciu Michała Sędziwoja
DOI:
https://doi.org/10.15633/ss.3519Słowa kluczowe:
Michael Sendivogius, God, man, alchemy, philosophy, Nature, word, creationAbstrakt
The question of the beginning of the world, it’s first rule, genesis and structure followed humanity since the dawn of time, becoming a source for philosophy and science. Search for a rational answer to that question lead, throughout the ages, to a creation of many cosmogonic concepts which referenced various philosophical traditions. While they currently hold only historical value, in many cases they contained ideas, sometimes still very inarticulate, which revolutionized the science in later years. One of such concepts was proposed by Michael Sendivogius, a Renaissance polish alchemist. In his approach, creation of world is dynamic and multiphase. In his vision, the world is something, which is subject to evolution (though he does not use this term), inevitably changes, and thus undergoes a permanent creation. In this creation of the world, as Sendivogius describes it, one can distinguish three fundamental stages, responsible for which are three factors: God, Nature and man. The goal of this article is to present how, according to Sendivogius, the world is created, what tasks in this continuous process are carried out by God, Nature or the man, and in what relations they remain, in regards to themselves and the world they create.
Bibliografia
Aromatico A., Alchemia. Nauka czy magia, tłum. D. Żółkiewska, Warszawa 2002.
Arystoteles, O powstawaniu i ginięciu, tłum. L. Regner, Warszawa 1981.
Barycz H., Z epoki renesansu, reformacji i baroku, Warszawa 1971.
Bugaj R., Słowniczek określeń alchemicznych używanych przez Sędziwoja, w: M. Sędziwój, Traktat o kamieniu filozoficznym, tłum. R. Bugaj, Warszawa 1971, s. 394–406.
Bugaj R., Michał Sędziwój (1566–1636): życie i pisma, Wrocław 1968.
Bugaj R., W poszukiwaniu kamienia filozoficznego. O Michale Sędziwoju najsłynniejszym alchemiku polskim, Warszawa 1957.
Cortesi P., W poszukiwania kamienia filozoficznego. Historia i sekrety alchemii, tłum. L. Rodziewicz, Kraków 2005.
Cygan M., Natura jest jedna przez która Bóg wszystko stworzył… Alchemiczno-filozoficzna koncepcja Natury Michała Sędziwoja, „Semina Scientiarum” 14 (2015), s. 6–34.
Eliade M., Alchemia azjatycka, w: Alchemia azjatycka, tłum I. Kania, Warszawa 2000, s. 11–78.
Heller M., Ostateczne wyjaśnienie wszechświata, Kraków 2008.
Kazibut R., Alchemia pomiędzy nauką a pseudonauką. Studium historyczno-metodologiczne, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 1/191 (2012), s. 27–47.
Koyre A., Mistycy, spirytualiści, alchemicy niemieccy XVI wieku, tłum. L. Brogowski, Gdańsk 1995.
Liana Z., Inspiracje chrześcijańskie w rozwoju myśli naukowej, w: M. Heller, Z. Liana, J. Mączka, W. Skoczny, Nauki przyrodnicze a teologia: konflikt i współistnienie, Tarnów 2001, s. 75–93.
Liana Z., Między panteizmem a autonomia natury: ewolucja obrazu świata w XII wieku, w: Obrazy świata w teologii i w naukach przyrodniczych, red. M. Heller, Tarnów 1996, s. 97–113.
Lukrecjusz, O Naturze wszechrzeczy, tłum. E. Szymański, Warszawa 1957.
Redgrove H. S., Alchemy Ancient and Modern, London 1922.
Sędziwój M., Rozmowa Merkuriusza, Alchemika i Natury, w: Traktat o kamieniu filozoficznym, tłum. R. Bugaj, Warszawa 1971, s. 212–231.
Sędziwój M., Traktat o kamieniu filozoficznym albo Nowe światło chemiczne, w: M. Sędziwój, Traktat o kamieniu filozoficznym, tłum. R. Bugaj, Warszawa 1971, s. 150–211.
Sędziwój M., Traktat o siarce, drugim pierwiastku Natury, w: M. Sędziwój, Traktat o kamieniu filozoficznym, tłum. R. Bugaj, Warszawa 1971, s. 232–295.
Sędziwój M., 55 listów filozoficznych, w: M. Sędziwój, Traktat o kamieniu filozoficznym, tłum. R. Bugaj, Warszawa 1971, s. 296–393.
Wilkoszewska K., Żywioły – korzenie wszechrzeczy, w: Estetyka czterech żywiołów: ziemia, woda, ogień, powietrze, red. K. Wilkoszewska, Kraków 2002, s. 11–21.
Stróżewski W., Istnienie i sens, Kraków 2005.
Szczeklik A., Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki, Kraków 2004.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu),
- utwór będzie dystrybuowany w sposób niekomercyjny,
- nie będą tworzone utwory zależne.
