Balak i Balaam – zdrajcy bogów
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.3009Słowa kluczowe:
Baal-Peor, Balaam, Balak, Księga Liczb, Lb 22–24Abstrakt
Celem opracowania jest analiza postępowania oraz motywacji dwóch postaci biblijnych: króla Balaka oraz wieszczka Balaama, w relacji do bóstw, których byli czcicielami. Z badania wynika, że ich postępowanie ma wspólną cechę: obie te postacie porzuciły swego boga i wystąpiły przeciw niemu. Dlatego Balaka i Balaama można i należy określić jako zdrajców swoich bogów. Obie te zdrady miały różny charakter i przyczyny. Balak odwrócił się od swego boga, zwracając się do Boga JHWH. Jego postępowaniem kierowała niewiara w to, że bóg Moabu jest w stanie zapewnić obronę przed Izraelitami. Dlatego nie zaangażował proroka swego boga, aby od niego uzyskać przeklęcie Izraelitów, lecz porzucił go i zwrócił się w tym celu do proroka JHWH, Boga Izraela. Balaam natomiast odwrócił się od swego Boga, postępując wbrew Jego woli, aby pomóc wrogom Jego ludu. Motywacją jego postępowania była zapłata za pomoc w działaniu przeciw Izraelowi. Skoro Balaam nie otrzymał jej, ponieważ nie umiał skłonić Boga JHWH do przeklinania Izraelitów, postanowił uzyskać ją, podsuwając Moabitom inny sposób pozbawienia Izraela opieki Bożej.
Bibliografia
Źródła drukowane:
Biblia Hebraica Stuttgartensia, Hrsg. K. Elliger, W. Rudolph, 4. Ausg., Stuttgart 1997.
Septuaginta, Hrsg. A. Rahlfs, Stuttgart 1979.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, wyd. 5, Poznań 2000.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład, Waszawa 1975.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Częstochowa 2009.
Opracowania:
Ausloos H., On an Obedient Prophet and a Fickle God: The Narrative of Balaam in Num 22–24, „Old Testament Essays” 20 (2007), no. 1, s. 84–104.
Bosak P.C., Encyklopedia wszystkich postaci biblijnych, Kraków 2021.
Bosak P.C., Wszystkie miejsca biblijne. Słownik-konkordancja, Kraków 2017.
Dijkstra M., Is Balaam also among the Prophets?, „Journal of Biblical Literature” 114 (1995), s. 43–64.
Douglas M., Balaam’s Place in the Book of Numbers, „Man” 28 (1993), no. 3, s. 411–430.
Frankel D., The Deuteronomic Portrayal of Balaam, „Vetus Testamentum” 46 (1996), fasc. 1, s. 30–42.
al-Ghul O., The Question of the Homeland of Balaam Again: The Contribution of the Arabic Sources, „Die Welt des Orients” 36 (2006), s. 94–103.
Hepner G., The Mockery of Kings and Prophets: The Balaam Narrative Contains an Implied Critique of Moses, „Revue Biblique” 118 (2011), no. 2, s. 180–185.
Katolicki komentarz biblijny, red. R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, red. wyd. pol. W. Chrostowski, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2004.
Koehler L., Baumgartner, W., Stamm, J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 1–2, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2008.
Kuśmirek A., „Cóż ci uczyniłam, żeś mnie zbił już trzy razy?” (Lb 22,28). O tym jak oślica przemówiła do pogańskiego proroka, „Verbum Vitae” 32 (2017), s. 95–125.
Kuśmirek A., „Gwiazda Jakuba” (Lb 24,17) i jej interpretacje, „Verbum Vitae” 29 (2016), s. 41–65.
Kuśmirek A., Balaam i jego wyrocznie (Lb 22–24) w tradycji targumicznej, Warszawa 2011.
Layton S.C., Whence Comes Balaam? Num 22,5 Revisited, „Biblica” 73 (1992), no. 1, s. 32–61.
Lemański J., Balaam – pierwowzór proroka w Izraelu?, „Studia Paradyskie” 25 (2015), s. 53–81.
Lemański J., Księga Rodzaju, cz. 2, Rozdziały 11,27–36,43. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, Nowy Komentarz Biblijny 1/2, Częstochowa 2014.
Lutzky H., Ambivalence toward Balaam, „Vetus Testamentum” 49 (1999), no. 3, s. 421–425.
Łach S., Księga Liczb. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, ekskursy, Pismo Święte Starego Testamentu 2/2, Poznań–Warszawa 1970.
Łach S., Sens określenia proroctw Balaama wyrazem māšāl, w: S. Łach, Księga Liczb. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, ekskursy, Pismo Święte Starego Testamentu 2/2, Poznań–Warszawa 1970, s. 309–313.
Moore M.S., Another Look at Balaam, „Revue Biblique” 97 (1990), no. 3, s. 359–378.
Moyer C.J., Who Is the Prophet, and Who the Ass? Role-Reversing Interludes and the Unity of the Balaam Narrative (Numbers 22–24), „Journal for the Study of the Old Testament” 37 (2012), no. 2, s. 167–183.
Muraoka T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint, Louvain–Paris–Walpole 2009.
Parchem M., Co właściwie wydarzyło się w Baal-Peor? Kilka uwag filologiczno--egzegetycznych na temat Lb 25,1–18, w: Pan moją mocą i pieśnią (Ps 118,14).
Prace dedykowane Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Brzegowemu w 65. Rocznicę urodzin, red. S. Hałas, P. Włodyga, Studia 15, Kraków 2006, s. 181–194.
Rienecker F., Maier G., Leksykon biblijny, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2001.
Safren J.D., Balaam and Abraham, „Vetus Testamentum” 38 (1988), no. 1, s. 105–113.
Schorer-Finkelman N., Understanding Balaam’s Donkey: An Intertextual Approach, „The Jewish Bible Quarterly” 2 (1949), 94–102.
Słownik grecko-polski, red. Z. Abramowiczówna, t. 1–4, Warszawa 1958–1965.
Walton J.H., Matthews V.H., Chavalas M.W., Komentarz historyczno-kulturowy do Biblii Hebrajskiej, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2005.
Zernecke A.E., Balaam’s God(s): Divine Designations in Num 22–24, „Religions” 14 (2023,) no. 8, s. 967.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
