Karnawałowa wizja świata na opak jako narzędzie poznania rzeczywistości w powieści dla dzieci „35 maja albo jak Konrad pojechał konno do mórz południowych” Ericha Kästnera
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.11312Słowa kluczowe:
dialog międzypokoleniowy, Erich Kästner, karnawalizacja, niemiecka literatura dla dzieci, powieść fantastyczno-przygodowaAbstrakt
Niniejszy artykuł podejmuje analizę powieści Ericha Kästnera „35 maja albo jak Konrad pojechał konno do mórz południowych”, ukazując ją jako przykład karnawałowej wizji świata, która — poprzez czasowe zawieszenie obowiązujących zasad rzeczywistości — umożliwia twórcze zestawienie znanych motywów literackich w nowych, nieoczywistych konfiguracjach. Autorka wskazuje na fundamentalne znaczenie wyobraźni jako narzędzia pozwalającego przekroczyć granice konwencjonalnych sposobów poznawania rzeczywistości, co z kolei sprzyja uchwyceniu wielowymiarowości i złożoności otaczającego świata. Humorystyczna konwencja powieści pełni funkcję nie tylko estetyczną, lecz przede wszystkim krytyczną — umożliwia bowiem refleksję nad współczesnymi problemami społeczno-ekonomicznymi, zagrożeniami wynikającymi z nadmiernej technologizacji życia, patologicznymi zjawiskami w relacjach między dorosłymi a dziećmi oraz nad mechanizmami kształtowania wizerunku postaci historycznych. Utwór Kästnera stanowi ponadto zachętę do budowania przestrzeni dialogu międzypokoleniowego, promując ideę równości i wzajemnego zrozumienia między dziećmi a dorosłymi, co wpisuje się w humanistyczny wymiar jego twórczości.
Bibliografia
Bachtin M., Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, tłum. A. i A. Goreniowie, Kraków 1975.
Cieślikowski J., Wielka zabawa, Wrocław 1985.
Czernow A. M., Świat na opak. Karnawalizacja w literaturze dla dzieci jako kategoria poznawcza, w: Noosfera literacka. Problemy wychowania i terapii poprzez literaturę dla dzieci, red. A. Ungeheuer-Gołąb, M. Chrobak, Rzeszów 2021, s. 181–196.
Dziemidok B., O komizmie, Warszawa 1967.
Kästner E., 35 maja albo jak Konrad pojechał konno do mórz południowych, przeł. S. Baczyńska, Warszawa 2018.
Leszczyński G., Wielkie małe książki, Poznań 2015.
Papuzińska J., Zatopione królestwo. O polskiej literaturze fantastycznej XX wieku dla dzieci i młodzieży, Łódź 2008.
Ratajczak M., „Emil i detektywi”. Zwiastun nowej jakości w literaturze dla dzieci i młodzieży, w: Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice — komentarze — interpretacje, t. 2, red. E. Białek, G. Kowal, Wrocław 2011, s. 131–145.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marta Ratajczak

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.