Pluralizm religijny w ujęciu Abrahama J. Heschela
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.11202Słowa kluczowe:
Abraham J. Heschel, Bóg, człowiek, dialog, dialog międzyreligijny, filozofia religii, filozofia żydowska, godność, komunikacja międzyreligijna, pluralizm religijny, religia, wiaraAbstrakt
Pluralizm religijny jest faktem społecznym. Gdy używamy terminu „pluralizm” w kontekście religijnym, mamy na myśli akceptację różnorodnych przekonań dotyczących wiary w Boga i zbawienie, tym samym wchodzimy na drogę dialogu międzyreligijnego. Dialog międzyreligijny jest nieustannym wyzwaniem, dlatego też należy poszukiwać nowych rozwiązań czy koncepcji, które uczynią go owocnym. Pluralizm religijny jest warunkiem koniecznym dialogu międzyreligijnego — to teza, która wybrzmiewa z myśli żydowskiego filozofa Abrahama J. Heschela i która wydaje się niezwykle trafiona. Autor wskazuje również na inne terminy, które zestawia z tym pojęciem, a mianowicie: wiarę, zdolność do refleksji, otwartość czy też więź. Przedstawia je w horyzoncie wartości aksjologicznych, takich jak miłość, sprawiedliwość i godność człowieka. Celem niniejszego artykułu jest analiza terminu „pluralizm religijny” w ujęciu Heschela i odniesienie go do dialogu międzyreligijnego. W polskim dyskursie naukowym obserwuje się wzrost zainteresowania myślą Heschela, jednak nie ma publikacji, która podejmowałaby wskazaną tematykę. Niniejszy artykuł ma tę lukę wypełnić. W tym celu wykorzystano metodę analizy hermeneutycznej literatury podmiotu i przedmiotu, która stanowi zarówno źródło podstawowe, jak i szeroki komentarz do przedstawionych zagadnień.
Bibliografia
Benjamin M. H., The obligated self: maternal subjectivity and Jewish thought, Indiana 2018, https://doi.org/10.2307/j.ctv2bctgs.
Eliade M., Próba labiryntu. Rozmowy z Claude-Henri Rocquetem, Warszawa 1992.
Even-Chen A., Meir E., Between Heschel and Buber: a comparative study, Boston 2012.
Fernando A., Z perspektywy Azji. Nowość poglądów Heschela na dialog międzyreligijny, w: Żadna religia nie jest samotną wyspą. Abraham Joshua Heschel i dialog międzyreligijny, red. H. Kasimow, B. L. Sherwin, Kraków 2005, s. 205–214.
Grosfeld J., Stosunek do Żydów i judaizmu jako warunek drogi jedności chrześcijan, w: O co chodzi w ekumenizmie? Czym jest dialog? Podstawowe idee Vaticanum II pół wieku później, red. M. Kita, Kraków 2015, s. 131–155.
Held Sh., Abraham Joshua Heschel: the call of transcendence, Indiana 2013.
Heschel A. J., Die Prophetie. O istocie proroctwa, Kraków 1936.
Heschel A. J., Kim jest człowiek?, przeł. K. Wojtkowska, Łódź 2018.
Heschel A. J., Prorocy, przeł. A. Gorzkowski, Kraków 2021.
Heschel A. J., Żadna religia nie jest samotną wyspą, w: Żadna religia nie jest samotną wyspą. Abraham Joshua Heschel i dialog międzyreligijny, red. H. Kasimow, B. L. Sherwin, Kraków 2005, s. 29–50.
Kasimow H., Heschela prorocza wizja pluralizmu religijnego, w: Żadna religia nie jest samotną wyspą. Abraham Joshua Heschel i dialog międzyreligijny, red. H. Kasimow, B. L. Sherwin, Kraków 2005, s. 107–124.
Kluczyński A. P., O istocie proroctwa (1936) Abrahama Heschela na tle ówczesnego stanu badań nad biblijnym profetyzmem, w: Żydzi wschodniej Polski, seria 2: W blasku i w cieniu historii, red. J. Ławski, B. Olech, Białystok 2014, s. 356–364.
Kondrat K., Racjonalność i konflikt wierzeń religijnych, Wrocław 2002.
Merkle J. C., Heschel wobec pluralizmu religijnego, w: Żadna religia nie jest samotną wyspą. Abraham Joshua Heschel i dialog międzyreligijny, red. H. Kasimow, B. L. Sherwin, Kraków 2005, s. 125–138.
Mróz M., Tolerancja, w: Leksykon socjologii religii, red. M. Libiszkowa-Żółtkowska, J. Mariański, Warszawa 2004.
Musiał S., Czarne jest czarne, w: S. Musiał, Wyrzut sumienia. Wokół relacji chrześcijańsko-żydowskich i polsko-żydowskich, Kraków 2019, s. 100–118.
Panikkar R., Religie świata w dialogu, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 1986.
Pascal B., Rozprawy i myśli, Warszawa 1962.
Pasek Z., Przybył-Sadowska E., Słownik religii, Kraków 2010.
Sherwin B. L., Mój Mistrz, w: Żadna religia nie jest samotną wyspą. Abraham Joshua Heschel i dialog międzyreligijny, red. H. Kasimow, B. L. Sherwin, Kraków 2005, s. 69–90.
Szulakiewicz M., Kategoria dialogu w perspektywie filozoficznej, „Paedagogia Christiana” 25 (2010) nr 1, s. 33–53, https://doi.org/10.12775/PCh.2010.002.
Święcicki J. A., Historya literatury powszechnej, t.7, cz. 1: Literatura żydowska, Warszawa 1903.
Ziemiński I., O (nie) możliwości dialogu między religiami, „Ethos” 29 (2016) nr 1, s. 243–258.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Paulina Winiarska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
