Lexical references to the concept of “bieda” (poverty) in contemporary Polish — between compulsion and a conscious choice
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.11207Keywords:
colloquial lexis, evaluation, expressive nature, povertyAbstract
The subject of description in this paper are compound lexemes and expressions with the component “bieda” (poverty) found in contemporary media texts. A closer examination was conducted on several thematic areas in which they appear with special intensity. The collected material demonstrates that in the texts related to cuisine and automotive industry there is a visible diversity in lexical references to the concept of bieda, as well as their expressive nature and axiological aspect. Positive or negative evaluation results from a different profiling of the concept bieda — as a forced situation or a conscious choice of products characterized by minimalism.
References
Aga, Piątkowe SPA z niemieckim. Wersja bieda, https://www.facebook.com/reel/1235587217670347 (15.01.2024).
Audi 100 C3 „Bieda Edyszyn”, https://www.facebook.com/cygarosamoZLO/ (20.01.2025).
Babciagramolka, Bieda zupka wersja kremowa, https://www.doradcasmaku.pl/przepis-bieda-zupka-wersja-kremowa-299526 (22.11.2024).
Bała A., iPhone 15 — bieda edition dla biednych ludzi? (test), https://www.telepolis.pl/artykuly/testy-sprzetu/apple-iphone-15-test-recenzja-opinie (20.01.2025).
Bieda Edition [naklejka], https://beststickers.pl/naklejki/1045-bieda-edition.html (20.01.2025).
Bieda Kamper — czyli mały kamper na bazie Citroena Berlingo, https://www.camperteam.pl/forum/viewtopic.php?p=827455&sid=3125c679c90aac0a9a3e55db533327a3 (22.01.2025).
BIEDA LIFT. Cała prawda o tanich patentach na podniesienie terenówki, https://www.youtube.com/watch?v=1Zk_CbxIGnk (20.11.2024).
Bieda placki — stary przepis, który warto znać, https://smaker.pl/przepisy-dania-glowne/przepis-bieda-placki-stary-przepis-ktory-warto-znac,195293,smaker.html (22.09.2022).
Biedaszyby w Wałbrzychu. Ponad 3 tysiące kontroli i 58 ton nielegalnego urobku, https://dziennik.walbrzych.pl/biedaszyby-w-walbrzychu-ponad-3-tysiace-kontroli-i-58-ton-nielegalnego-urobku/#google_vignette&gsc.tab=0 (16.01.2025).
Biuro Administracyjne Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Sprawozdanie z 49. posiedzenia Senatu RP w dniu 20 listopada 2003 r., 5. kadencja, w: Narodowy Korpus Języka Polskiego, https://pelcra-nkjp.clarin-pl.eu/ParagraphMetadata?pid=99d0c7d9672f107d06cada43909f9c45&match_start=0&match_end=10&wynik=53 (15.01.2025).
Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005
bż, „Nie biedaszyby, ale biznesszyby”. Samorządowcy o wzmożonym, nielegalnym wydobyciu węgla, https://tvn24.pl/wroclaw/walbrzych-powrot-biedaszybow-miasto-o-nielegalnym-wydobyciu-wegla-to-biznesszyby-st7346146 (16.01.2025).
Ceglarz J., Tajny raport ZUS obnażył prawdę. Tę grupę czekają „biedaemerytury”, https://businessinsider.com.pl/praca/emerytury/tajny-raport-zus-obnazyl-prawde-biedaemerytury-na-wlasne-zyczenie/58qt74x?utm_campaign=cb (28.01.2025).
Cenzura na Wykop.pl — informacje o zarobkach moderatorów i ich pracy na akord, https://www.dobreprogramy.pl/@neron86x/cenzura-na-wykoppl-informacje-o-zarobkach-moderatorow-i-ich-pracy-na-akord,blog,115046 (1.06.2025).
Ciasto Biedaczek, https://smaker.pl/przepisy-ciasta/przepis-ciasto-biedaczek,195550,smaker.html (22.09.2022).
Dąbek G., Apple chciało stworzyć iPada „bieda edyszyn”, https://www.tabletowo.pl/apple-tani-ipad-z-klawiatura-plastic-fantastic/ (20.01.2025).
dpiorek, [B6 TDI AVF] Czarny Avant bieda edition, https://a4-klub.pl/topic/423647-b6-tdi-avf-czarny-avant-bieda-edition/ (20.11.2024).
Europejska motoryzacja… bieda edition to delikatnie powiedziane, https://wykop.pl/link/7621221/europejska-motoryzacja-bieda-edition-to-delikatnie-powiedziane (15.01.2025).
Filipiak K., BMW serii 4 Coupe „bieda wersja”, czyli idealne auto do cięcia kosztów, https://wokolmotoryzacji.pl/bmw-serii-4-coupe-bieda-wersja-czyli-idealne-auto-do-ciecia-kosztow/ (25.05.2021).
Grabowski P., BMW w trybie: gardzę biedą. Bazowe egzemplarze są zbyt mało prestiżowe, https://autoblog.spidersweb.pl/bmw-bazowe-modele-m-znikaja-z-oferty (25.11.2024).
Gumowska I., Bieda — wieloaspektowość konceptu w potocznych relacjach gwarowych w języku polskim, „Slavica” 45 (2016), s. 44–55.
Gumowska I., Bieda w świadomości językowej mieszkańców Kożanówki na Lubelszczyźnie, w: Język w środowisku wiejskim, t. 2: Gwara — społeczeństwo — kultura, red. E. Rudnicka-Fira, M. Błasiak-Tytuła, Kraków 2014, s. 273–282.
Gumowska I., Językowy obraz biedy w związkach frazeologicznych i paremiach o charakterze gwarowym, w: Słowiańska frazeologia gwarowa, red. M. Rak, K. Sikora, Kraków 2016, s. 267–277.
Gumowska-Grochot I., Polska „BIEDA” w perspektywie etymologicznej, historycznojęzykowej i dialektologicznej, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 32 (2020), s. 51–65, https://doi.org/10.17951/et.2020.32.51.
J. Garbacz, Polonez Caro Plus w wersji Bieda — Unikat z Żerania, https://mklr.pl/370184 (20.11.2024).
Kąś J., Ilustrowany słownik gwary i kultury podhalańskiej, t. 1: A–B, Bukowina Tatrzańska 2015.
Koszulka XL Bieda Edition, https://michuzyoutube.cupsell.pl/produkt/3261682-Koszulka-XL-Bieda-Edition.html (1.02.2025).
Krajewski M., Czubaj M., Róże cmentarne, Warszawa 2009, https://pelcra-nkjp.clarin-pl.eu/ParagraphMetadata?pid=4848e540cbdd75c588657456adfd9c16&match_start=539&match_end=561&wynik=1#the_match
Kriegsstrassenbahnwagen czyli wojenny tramwaj bieda wersja dotarł do Gdańska, https://strefahistorii.pl/article/7620-kriegsstrassenbahnwagen-czyli-wojenny-tramwaj-bieda-wersja-dotarl-do-gdandska (15.01.2025).
Listy do redakcji, „Poradnik Językowy” 1935–1936 nr 6, s. 143–146.
Majewski J. S., Dancingi, pałace, powodzie, biedadomy. Przedwojenna Warszawa na zdjęciach Zofii Chomętowskiej, https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,20120061,dancingi-palace-powodzie-biedadomy-przedwojenna-warszawa.html (7.01.2025).
„Mamy dość biedapłacy! Godziwa praca, a nie jałmużna”. Protest przed Urzędem Wojewódzkim w Poznaniu, https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,28717428,mamy-dosc-biedaplacy-godziwa-praca-a-nie-jalmuzna-protest.html (20.01.2025).
Młynarczyk E., BIEDA jako polski koncept językowo-kulturowy, Kraków 2021.
Młynarczyk E., Frazeologizmy w memach internetowych a językowy obraz biedy, w: Aktuelle Trends in der phraseologischen und parőmiologischen Forschung weltweit, Bd. 1, Hrsg. A. Gondek, A. Jurasz, P. Staniewski, J. Szczęk, Hamburg 2022, s. 237–250.
Młynarczyk E., Niematerialne aspekty biedy odzwierciedlone w polskiej leksyce i frazeologii, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 19 (2024), s. 143–156, https://doi.org/10.24917/20831765.19.11.
Młynarczyk E., Rzeczownik „bieda” i jego derywaty w leksyce kulinarnej, w: Miasto: przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, t. 9, red. M. Święcicka, M. Peplińska, Bydgoszcz 2024, s. 47–59.
Mocarska A., Kryzys na talerzu, czyli 8 przepisów na bieda-obiad (niektóre w wersji lux), https://dziecisawazne.pl/kryzys-na-talerzu-czyli-8-przepisow-na-bieda-obiad-niektore-w-wersji-lux/ (22.09.2022).
mok, Niedzielny spacer, „Dziennik Bałtycki” 7.10.2001, https://pelcra-nkjp.clarin-pl.eu/ParagraphMetadata?pid=6e2449bb1e4b4fc8b4422b857f78fd34&match_start=250&match_end=263&wynik=1#the_match (5.11.2024).
Musiałek P., „Biedafirmy”, „Janusze biznesu”? Pogarda zamiast szacunku, 21.01.2022, https://www.rp.pl/plus-minus/art19309881-biedafirmy-janusze-biznesu-pogarda-zamiast-szacunku (20.01.2025).
Musiałek: Biedafirmy? Przedsiębiorcy zareagowali jak na obrazę uczuć religijnych. Ale mieli w tym trochę racji, https://klubjagiellonski.pl/2022/01/26/musialek-biedafirmy-przedsiebiorcy-zareagowali-jak-na-obraze-uczuc-religijnych-ale-mieli-w-tym-troche-racji/ (20.01.2025).
Natorski R., Przez wieki była nazywana zupą biedaków. Bije na głowę babciny kapuśniak i krupnik, https://pysznosci.pl/przez-wieki-byla-nazywana-zupa-biedakow-bije-na-glowe-babciny-kapusniak-i-krupnik,6937194409179776a (25.01.2025).
Nowy Passat za 100 tysięcy. Czy to „wersja bieda”?, https://weekendfm.pl/?n=88341&-nowy_passat_za_100_tysiecy_czy_to_wersja_bieda (15.01.2025).
Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl/.
Porsche wygląda jak Dacia: 718 Cayman w bieda-wersji, https://www.autostuff.pl/lifestuff/2391/porsche-wyglada-jak-dacia-718-cayman-w-bieda-wersji-galeria (15.01.2025).
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 4, Poznań 1994.
Pyra J., Grządka podwyższona „Bieda Edyszyn”, https://plantis.app/wpis/grzadka-podwyzszona-bieda-edyszyn (20.01.2025).
Rak M., BIYDA, w: Kulturemy podhalańskie, Kraków 2015, s. 239–250, https://doi.org/10.12797/9788376386027.
Rakosza-Napieraj K., Żukowska tłumaczy nam słowa o „biedafirmach”. „To patologia rynku pracy”, 3.01.2022, https://innpoland.pl/174446,czym-sa-biedafirmy-zukowska (20.01.2025).
Romaniuk J., Biedanizm. Wegańskie opowieści, 2021. biedanizm.pl (2.06.2022).
Samodzielne doposażanie „bieda edition”, https://www.daciaklub.pl/forum/viewtopic.php?t=19947&sid=2581ee85f9312b8414af1e230b475bb5 (20.11.2024).
Skoda Octavia wersja bieda — jak to sie ma do EU…, https://forum.autokacik.pl/topic/423597-skoda-octavia-wersja-bieda-jak-to-sie-ma-do-eu/ (15.01.2025).
Skotarczak A., Ciasto biedaczek, czyli domowy i prosty deser z tego, co znajdziemy w kuchni, https://haps.pl/Haps/7,167251,28252815,ciasto-biedaczek-czyli-domowy-i-prosty-deser-z-tego-co-znajdziemy.html (31.05.2025).
Słownik gwar polskich, t. 2, z. 1 (4), red. J. Reichan, S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983.
Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1, Warszawa 1998, https://sjp.pwn.pl/.
Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1, Warszawa 1958, http://doroszewski.pwn.pl.
Sobolewska K., Bieda i bogactwo w życiu dawnych Mazurów i Warmiaków, w: Polszczyzna jest zobowiązaniem, a dla niektórych pasją. Tom prac ofiarowanych prof. dr hab. Barbarze Falińskiej w 90. rocznicę urodzin, red. J. Porayski-Pomsta, K. Sobolewska, Warszawa 2021, s. 79–97.
Starecka B., Papaya salad wersja bieda, czyli z kalarepy, https://nakarmionastarecka.pl/papaya-salad-wersja-bieda-czyli-z-kalarepy/ (4.02.2025).
Suchodolska M., Biedaprzedsiębiorcy. Mają firmę, a ledwo wiążą koniec z końcem, 5.07.2015, https://gospodarka.dziennik.pl/finanse/artykuly/494541,biedaprzedsiebiorcy-maja-firme-a-ledwo-wiaza-koniec-z-koncem.html (25.01.2024).
Suława A., Biedapraca, czyli mocno zaciskasz zęby i robisz, https://plus.dziennikpolski24.pl/biedapraca-czyli-mocno-zaciskasz-zeby-i-robisz/ar/13404165 (7.01.2025).
Superstefan, Babciowóz, 940GLE, 1991, B200E, Bieda Edyszyn, https://volvorwd.pl/viewtopic.php?t=4335&sid=3c2b08e4c018192906e57a124e8bbed9 (20.11.2024).
Szulc-Górska A., Zupa biedaków, czyli scypa. Zapomniany przepis na tani, lecz pyszny obiad, https://beszamel.se.pl/przepisy/zupy-na-cieplo/zupa-biedakow-czyli-scypa-zapomniany-przepis-na-tani-lecz-pyszny-obiad-re-MyWu-XDGG-rWGP.html (31.02.2025).
Szumilas J., Tani obiad, czyli trzy przepisy na „bieda-ucztę”, https://haps.pl/Haps/7,167251,28872611,tani-obiad-czyli-trzy-przepisy-na-bieda-uczte-zrob-dzis.html (12.09.2022).
Tabisz G., Drzewo Kochanowskiego, „Gazeta Krakowska” 23.07.2001, https://pelcra-nkjp.clarin-pl.eu/ParagraphMetadata?pid=94ddd5cac01f019d0872b6c12ff652ce&match_start=654&match_end=664&wynik=1#the_match (5.11.2024).
tkaitka, Ciasto „bieda w domu”, https://halinka-i-toda.blogspot.com/2019/09/ciasto-bieda-w-domu.html (20.01.2025).
Tomas, Laguna 1.6 Bieda Edition, https://kosmetykaaut.pl/topic/13886-laguna-16-bieda-edition/ (1.02.2025).
tomek854, Pomysł na bieda kampera, https://forum.gazeta.pl/forum/w,14718,161163036,161163036,Pomysl_na_bieda_kampera_.html (7.01.2025).
Urban K., Biedaszyby w reaktywacji. „Opłaca się odsiedzieć swoje i wrócić do kopania”, https://smoglab.pl/biedaszyby-w-reaktywacji-oplaca-sie-odsiedziec-swoje-i-wrocic-do-kopania-wywiad/ (16.01.2025).
Warsztat — Bieda edition — Zobaczcie co można kupić za 40 zł, https://www.youtube.com/watch?v=n8iJmjA_FU4 (15.01.2025).
Wawrzyńczyk J., 250 tysięcy ciekawych słów. Leksykon przypomnień, t. 1, Warszawa 2014.
Wersja bieda czy full? Czego mu jeszcze brakuje? Czyli wyposażenie dużego SUVa Volvo XC90, https://www.youtube.com/watch?v=iolvKX65CJs (15.01.2025).
Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, https://wsjp.pl.
Wolski M., Alterland, Warszawa 2003, https://pelcra-nkjp.clarin-pl.eu/ParagraphMetadata?pid=8b6f051820e3225b69ccf30d2c69d28b&match_start=1009&match_end=1027&wynik=1#the_match (5.11.2024).
Wójcik P., Czy określenie „biedafirmy” jest obraźliwe?, 5.01.2022, https://krytykapolityczna.pl/gospodarka/biedafirmy-mikroprzedsiebiorstwa-male-firmy-zukowska-komentarz-piotr-wojcik/ (20.01.2025).
Wysoczański W., Neologizmy swoich epok. Słownictwo i frazeologia języka polskiego II połowy XX — początku XXI wieku świadectwem realiów życia i pracy, „Język Polski” 102 (2022) z. 2, s. 36–48, https://doi.org/10.31286/JP.01015.
Zupa bieda, https://zpierwszegotloczenia.pl/przepis/zupa-bieda (22.09.2022).
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Ewa Młynarczyk
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions, and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
