Diecezja kamieniecka w 1830 roku w świetle schematyzmu na 1831 rok (1). Schematyzm – edycja źródła

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15633/tes.06304

Słowa kluczowe:

metropolia mohylewska, diecezja kamieniecka, duchowieństwo diecezjalne w Rosji, zakony w Rosji, Podole, gubernia podolska, Kamieniec Podolski

Abstrakt

Edycja wydanego w 1830 r. schematyzmu diecezji kamienieckiej pozwala poznać stan Kościoła katolickiego na Podolu, szczególnie struktury administracyjnej, przed wybuchem powstania listopadowego. Wystąpienie zbrojne Polaków, o charakterze wyzwoleńczym, stało się pretekstem dla władz rosyjskich do represji wobec katolików obrządku łacińskiego. Przejawem działań antykatolickich i antypolskich była między innymi likwidacja klasztorów i parafii. Oprócz zapoznania się z organizacją diecezji kamienieckiej katalog diecezji dostarcza również wieku informacji na temat kościelnych instytucji centralnych oraz duchowieństwa. Artykuł jest pierwszą częścią tekstu o stanie diecezji kamienieckiej rozpoznanym na podstawie schematyzmu. Zawiera omówienie zachowanych schematyzmów diecezji kamienieckiej z lata 1748-1866 oraz krytyczne wydanie katalogu na rok 1831. W kolejnych numerach pisma zostanie przedstawiona struktura diecezji kamienieckiej z końca 1830 r. oraz pracujące wówczas w diecezji duchowieństwo.

Bibliografia

Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (DAChmO), sygn. 685, op. 2, sp. 22, Wizytacja kościołów z 1844 r.

Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (DAChmO), sygn. f. 685, op. 2, sp. 2, Wizytacje parafii i klasztorów z 1825 r.

Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (DAChmO), sygn. f. 685, op. 2, sp. 3, Wizytacje parafii i klasztorów z 1826 r.

Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (DAChmO), sygn. f. 685, op. 2, sp. 4, Wizytacje parafii z 1827 r.

Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego w Chmielnickim (DAChmO), sygn. f. 685, op. 4, sp. 31, Wizytacje parafii z lat 1829–1830.

Catalogus Almae Dioecesis Silesiae complectens Ordine alphabetico Nomina, Cognomina, Personatus, Officia, et Beneficia Ecclesiastica eorum…, Wratisl[aviae] 1748.

Catalogus alphabeticus Personarum et Locorum in Dioecesi Episcopali Reginae-Hradecensi, continens Clerum in Cura Animarum expositum Anno 1751, Reginae-Hradecii 1751.

Catalogus Personarum et Officiorum Provinciae Austriae Societatis Jesu pro Anno MDCCXV, [Viennae 1714].

Catalogus Personarum et Officiorum Provinciae Bohemiae Societatis Jesu pro Anno 1710, [Pragae 1709].

Catalogus Universi Cleri Archi-dioecesani Forensis, seu extra Pragam habitantis, Pragae 1742.

Catalogus Universi Cleri in Dioecesi Episcopali Litomericensi existentis Anno 1749, Pragae 1749.

Cathalogus Venerabilis Cleri Archidioecesis Olomucensis pro Anno 1785, Olomucii 1785.

Directorium ad Recitandas Horas Canonicas pro Sacerdotibus in Gubernio Podoliensi pro Anno Domino MDCCCLXVII, Vilnae 1866.

Directorium Divini Officii ad Usum Almae Eccl[esiae] Metropolitane et Archi-Diaecesis Gnesnensis Accommodatum pro Anno Domini MDCCLXXIII, Lovicii 1773.

Directorium Divini Officii in a Archidioecesi Leopoliensi juxta rubricas Breviarii et Missalis Romani tam Generales, quam Particulares, ac Decreta S[acrae] R[ituum] Congregationis ad Annum a Partu Virginis MDCCCIX conscriptum, Leopli 1809.

Directorium Divini Officii quotidie Recitandi Almae Ecclesiae Metrop[olitanae] et totius Archid[iaecesis] Gnesn[ensis] Accommodatum ac pro Anno D[omi]ni MDCCLXIII, Lovicii [1762].

Directorium Officii Divini ac Missarum ad usum Almae Ecclesiæ Metropolitanæ et Archidioecesis Gnesnensis pro Anno Domini MDCCCVI, Lovicii [1805].

Directorium Officii Divini ac Missarum ad usum Diæcesis Camenecensis in Annum Domini MDCCXLVIII bissextilem post Embolismicum 1mum, [Berdiczoviae 1747].

Directorium Officii Divini ac Missarum ad usum Ecclesiae Cathedralis et Diaecesis Camenecensis Podoliae accomodatum per an[nno] MDCCXCII, Berdiczoviae [1791].

Directorium Officii Divini ac Missarum ad usum Eclesiae Cathedralis et Diaecesis Camenecensis Podoliae accomodatum pro A[nno] D[omini] MDCCXCIII, Berdiczoviae [1792].

Directorium Officii Divini ac Missarum Dioecesis Camenecensis Podoliae in Annum Xsti MDCCCXVII… editum, Berdiczoviae [1816].

Directorium Officii Divini ac Missarum Dioecesis Camenecensis Podoliaein Annum Xsti MDCCCXVIII… editum, Berdiczoviae [1817].

Directorium officii divini ac missarum pro ecclesiis saecularibus dioecesis Camenecensis Podoliae in a[nnum] MDCCCXIII… editum, Berdiczoviae [1812].

Directorium Officii Divini Diaecesis Camenecensis in Podolia ac Ecclesiarum in Bessarabia in Annum Xti MDCCCXXVI… editum, Luceoriae [1825].

Directorium Officii Divini Dioecesis Camenecensis Podoliae ac Ecclesiarum in Bessarabia in Annum Xsti Bissextilem MDCCCXXXVI… editum, [b.m. 1835].

Directorium Officii Divini Dioecesis Camenecensis Podoliae ac Ecclesiarum in Bessarabia in Annum Xsti 1841… editum, [b.m. 1840].

Directorium Officii Divini Dioecesis Camenecensis Podoliae ac Ecclesiarum in Bessarabia in Annum Domini 1845 editum, Vilnae 1844.

Directorium Officii Divini Dioecesis Camenecensis Podoliae in Annum Domini 1853, Vilnae 1852.

Directorium Officii Divini Dioecesis Camenecensis Podoliae in Annum Domini 1854 secundum post bissextilem, Vilnae 1853.

Directorium Officii Divini et Missarum in annum MDCCXCIX pro Dioecesi Camenecensi conscriptum, Berdiczoviae [1798].

Directorium Officii Divini recitandi Sacrique peragendi in Dioecesi Camenecensi in Annum Domini 1861 primun post bissextillem… editum, [b.m. 1860].

Directorium Officii Divini recitandi Sacrique Peragendi pro Dioecesi Camenecensi-Podoliae in Annum Domini 1857 primum post bissextilem, Vilnae 1856.

Elenchus Cleri Partis Dioecesis Cracoviensis sub Dominio Caesareo-Austriaco Sitae, Anno salutis 1854, Cracoviae 1853.

Elenchus Universis Cleri Dioecesis Cracoviensis 1843–1848, Cracoviae 1842–1847.

Elenchus Venerabilis Cleri tam Saecularis quam Regularis Partis Dioecesis Cracoviensis Imperio Caesareo-Austriaco in Civilibus Subjectae et schOLArum in eadem existentium Anno Salutis 1863, Cracoviae 1863.

Moderna Ecclesia Augustinensis, sive Dioecesis Augustana suis Locis, Ecclesiia et Personis Ecclesiasticis Breviter descripta, Augusta Vindelicorum 1762.

Ordo Offici Divini pro Dioecesi Cracoviensi Juxta Rubricas Breviarii et Missalis Romani nec non Decreta Sacrae Rituum Congregationis in Annum Domini MDCCCXII, [Cracoviae 1811].

Rubricella Dioecesis Cracoviensis Juxta Rubricas Generales Breviarij et Missalis Romania ac Decreta S[acrae] Rit[uum] Congregationis ad Annum Domini MDCCLI. Conscripta, [Cracoviae 1750].

Rubricella Dioecesis Cracoviensis Juxta Rubricas Generales Breviarij et Missalis Romania ac Decreta S[acrae] Rit[uum] Congregationis ad Annum Domini MDCCLIII, [Cracoviae 1752].

Schematismus Universi Cleri Dioeceseos Premisliensis Rit[us] Lat[ini] Anno 1810, Premisliae 1809.

Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archi Diaeceseos Metropol. Leopol. Rit[us] Lat[ini] MDCCCXIV, [Leopoli 1813].

Schematismus Universi Venerabilis Cleri Archidioeceseos Metropolitanae Graeco Catholicae Leopoliensis pro Anno Domini 1834, Leopoli [1833].

Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXVIII, Premisliae [1827].

Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, cz. 2: Ziemie ruskie Korony, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław–Warszawa–Kraków 1996.

Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, cz. 2: Ziemie ruskie Korony, t. 10: Województwo bracławskie, Warszawa 1996.

Bobková-Valentová B., Come elaborare la biografia di un gesuita? Rassegna delle fonti di registro dell’ordine, loro conservazione, accessibilità e valore documentario nella prospettiva di una sistematica elaborazione di un database biografico, „Bolletino dell’Istituto Storico Ceco di Roma” 2014, 9, s. 111–145.

Bojtos A., Az első esztergomi főegyházmegyei sematizmus 1647, Budapest 2014.

Chomentowska E., Schematyzmy zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczpospolitej z lat 1718–1918. Studium źródłoznawcze, Lublin 2016.

Pobrania

Opublikowane

2021-07-26

Numer

Nr 3(23) (2020)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Jan Szczepaniak

Creative Commons License

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.

Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).