„Upragniony Karlsbad”, „samotna Jaskinia” — obraz kurortu w świetle diarystyki doby romantyzmu

Abstrakt

Karlsbad — elitarny dziwiętnastowieczny kurort był częstym celem także polskich zagranicznych wyjazdów, zarówno przez wzgląd na lecznicze przesłanki, jak i rekreację. Niemniej pierwsza połowa stulecia „pary i elektryczności” nie przynosi za wiele relacji, świadectw pobytu. Toteż artykuł został poświęcony trzem, przypadającym na dobę romantyzmu, a pozostającym do dzisiaj w rękopisach egodokumentom: dziennikom dwóch sióstr — Symforozy i Florentyny Krzyżanowskich, krakowianek, córek profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego — oraz słynnego, warszawskiego aktora Alojzego Żółkowskiego. Ich relacje mają całkowicie odmienny ton, co wynika przede wszystkim z charakteru podjętej przez nich podróży.  Dla sióstr Krzyżanowskich  letnia wyprawa do Karlsbadu była długo wyczekiwaną wakacyjną przygodą przerywającą monotonię codzienności, natomiast dla Żółkowskiego, domatora rzadko kiedy opuszczającego Warszawę, samotna podróż bez rodziny, podjęta: „po zdrowie” okazała się jedynie przykrą koniecznością. Takie jej postrzeganie zdeterminowało sposób opisu kurortu pióra cenionego aktora.