Nauka a religijność człowieka z perspektywy religioznawstwa kognitywnego

Autor

  • Wojciech Grygiel The Pontifical University of John Paul II in Kraków, The Copernicus Center for the Interdisciplinary Studies, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.15633/acr.2412

Słowa kluczowe:

kognitywistyka religii, nadprzyrodzoność, kontrintuicyjność, przekonanie, ontologia, nadaktywny moduł detekcji sprawczości

Abstrakt

Religioznawstwo kognitywne jest rozwijającym się obszarem nauk kognitywnych mającym na celu naturalne wyjaśnianie fenomenu religii poprzez wskazanie mentalnych narzędzi odpowiedzialnych za akceptację wierzeń religijnych. W niniejszym studium najważniejsze jest pokazanie, jaki wpływ na ludzką religijność mają dynamicznie rozwijające się nauki, przy pomocy narzędzi religioznawstwa kognitywnego. Przedstawiona zostanie także dyskusja nad rolą modeli nadprzyrodzoności, ze wskazaniem, że ich uwzględnienie może wspomóc wyprowadzane w ramach religioznawstwa kognitywnego konkluzje. Wyróżniono także możliwe odpowiedzi (reakcje) na ludzką religijność w wyniku przyjęcia myślenia naukowego.

Bibliografia

Atran S., Norenzayan A., Religion’s Evolutionary Landscape: Counterintuition, Commitment, Compassion, Communion, “Behavioral and Brain Sciences” (2004) no. 27, p. 730–770.

Atran S., In God We Trust: The Evolutionary Landscape of Religion, New York 2002.

Baron-Cohen S., Mindblindness: An Essay on Autism and Theory of Mind, Cambridge MA 1995.

Barrett J., Exploring the Natural Foundations of Religion, “Trends in Cognitive Sciences” (2000) no. 4(1), p. 29–34.

Barrett J., Cognitive Science, Religion and Theology, [in:] The Believing Primate: Scientific, Philosophical and Theological Reflections on the Origin of Religion, eds. J. Schloss, M. J. Murray, Oxford 2009, p. 76–99.

Barrett J., Cognitive Science of Religion: From Human Minds to Divine Minds, Conshohocken PA 2011.

Boyer P., The Naturalness of Religious Ideas: A Cognitive Theory of Religion, Berkeley, California 1994.

Boyer P., Religion Explained: The Evolutionary Origins of Religious Thought, New York 2001.

Bulbulia J., Religious Costs as Adaptations that Signal Altruistic Intention, “Evolution and Cognition” (2004) no. 10, p. 19–38.

DuBose T., Homo religiosus, [in:] Encyclopedia of Psychology and Religion, eds. D. A. Leeming, K. Madden, S. Marlan, vol. 1, New York 2009, p. 407.

Dawkins R., The God Delusion, New York 2007.

Dennett D., Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon, New York

Drees W. B., Is Explaining Religion Explaining Religion Away?, [in:] The Concept of Explanation, eds. B. Brożek, M. Heller, M. Hohol, Kraków 2016, p. 231–254.

Edwards D., The God of Evolution. The Trinitarian Theology, New Jersey 1999.

Einstein A., Physics and Reality, [in:] A. Einstein, Ideas and Opinions, New York 1978, p. 283–315.

Fodor J. A., The Modularity of Mind, Cambridge MA–London 1983.

Hawking S. W., Penrose R., The Singularities of Gravitatonal Collapse, “Proceedings of The Royal Society A” (1970) no. 314, p. 529–548.

Heller M., Chaos, Probability and the Compressibility of the World, [in:] M. Heller, Creative Tension: Essays on Science and Religion, Randor PA 2003, p. 127–143.

Guthrie S. A., Faces in the Clouds: A New Theory of Religion, New York 1993.

Krajewski S., Twierdzenie Gödla i jego filozoficzne interpretacje, Warszawa 2003.

Meister C., Introducing Philosophy of Religion, London–New York, 2009.

Peacocke A., Articulating God’s presence in and to the world unveiled by the sciences, [in:] In whom we live and move and have our being, eds. W. P. Clayton, A. Peacocke, Grand Rapids MI–Cambridge 2004, p. 137–154.

Robbins P., Modularity of Mind, [in:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition), ed. E N. Zalta, https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/modularity-mind.

Keil F. C., The Growth of Causal Understandings of Natural Kinds: Modes of Construal and the Emergence of Biological Thought, [in:] Causal Cognition: A Multidisciplinary Debate, eds. D. Sperber, D. Premack, A. J. Premack, New York 1995, p. 68–98.

Liana Z., Teologia a naukowe obrazy świata, [in:] Wiara i nauka, ed. J. Mączka, Kraków 2010, p. 69–89.

Spelke E. S., Phillips A., Woodward A. L., Infant’s Knowledge of Object Motion and Human Action, [in:] Causal Cognition: A Multidisciplinary Debate, eds. D. Sperber, D. Premack, A. J. Premack, New York 1995, p. 44–78.

Szocik K., Czy kognitywne nauki o religii mogą wyjaśnić religię?, “Filozofia Nauki” (2014) no. 94(2), p. 120–131.

The Believing Primate: Scientific, Philosophical and Theological Reflections on the Origin of Religion, eds. J. Schloss, M. J. Murray, Oxford 2009.

Thomas Aquinas, Summa Contra Gentiles, III, 102.

Wellmann H., Cross D., Watson J., Meta-analysis of Theory of Mind Development: The Truth about the False Belief, “Child Development” (2001) no. 72, p. 655–684.

Zabieglik S., Krzywe zwierciadło filozofii, czyli dzieje pojęcia zdrowego rozsądku, Warszawa 1987.

Życiński J., Naturalizm i transcendencja, Kraków 2014.

Pobrania

Opublikowane

2018-06-15

Numer

Tom 49 (2017)

Dział

Filozofia

Licencja

Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).