Zamieszkanie w prawie kanonicznym. Założenia i ewolucja koncepcji
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.2475Słowa kluczowe:
zamieszkanie (domicilium), kan. 100, 102–107 CIC/83, osoba fizycznaAbstrakt
Artykuł przedstawia założenia i koncepcję zamieszkania. Autor wyjaśnia przedzałożenia antropologiczne tej instytucji w świetle prawnoporównawczym (1), założenia wywodzące się z prawa rzymskiego oraz tradycji kanonicznej (2), a w końcu założenia rządzące pracami ustawodawczymi nad kodeksem z 1983 roku (3). Zdaniem Autora zamieszkanie jest pojęciem indywidualizującym osobę fizyczną, a nie jest czynnikiem wpływającym na pozycję kanoniczną (1.3.). Jego rola w porządku kanonicznym jest tylko porządkowa (3.2.1.). Zamieszkanie odnosi się do sytuacji faktycznej, a zatem jego nabycie nie może być czynnością prawną (1.1.). Dzięki korzeniom w prawie rzymskim jest wspólna instytucja dla wszystkich systemów prawnych i stąd możliwe są jej studia prawnoporównawcze.
Bibliografia
Źródła
Corpus Iuris Civilis, t. 1, eds. Th. Mommsen, P. Krueger, Berolini 1872, https://droitromain.univ-grenoble-alpes.fr (12.03.2018).
Corpus Iuris Canonici, editio Lipsiensi secunda post Ae. L. Richteri curas ad librorum manu criptorum et editionis romanae fidem recognovit et adnotatione critica instruxit Ae. Friedberg, t. 1–2, Lipsiae 1879–1881 [Ristampa anas-
tatica 1959].
S. Congregatio Concilii, Decretum Iurisdictionis Parochialis, 12.12.1874, „Acta Sanctae Sedis” 8 (1874–1875), s. 149–161.
S. Congregatio Episcoporum et Regularium, Decretum Iannen seu Ordinis Sancti Benedicti Congregationis Cassinensis dismembrationis paroeciae, 14.03.1889, „Acta Sanctae Sedis” 23 (1889–1890), s. 340–345.
Codex Iuris Canonici, Pii X P.M. iussu digestus, Benedicti PP. XV auctoritate promulgatus, 27.05.1917, „Acta Sanctae Sedis” 9 (1917/II), s. 1–521.
Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 roku (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 459, 933, 1132).
Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Decretum Christus Dominus de pastorali episcoporum munere in Ecclesia, 28.10.1965, „Acta Sanctae Sedis” 58 (1966), s. 673–696.
Coetus Studiorum de Quaestionibus Specialibus Libri II (Canones 88 ad 98), Sessio I (5–6 maii 1967), „Communicationes” 21 (1989), s. 35–55.
Coetus Studiorum de Quaestionibus Specialibus Libri II (Canones 88 ad 98), Schema canonum de personarum statu canonico ratione aetatis, sexus, status mentis, originis, habitationis, consanguinitatis, affinitatis et ritus (CIC, canones 88–98), 6.05.1967, „Communicationes” 21 (1989), s. 52–55.
Synodus Episcoporum, Relatio Principia quae pro Codicis Iuris Canonici recognitione proponuntur a Synodo Episcoporum approbantur, 7.10.1967, „Communicationes” 1 (1969), s. 77–85.
Coetus Studiorum de Quaestionibus Specialibus Libri II (Canones 88 ad 98), Sessio II (9–12 decembris 1967 habita), „Communicationes” 21 (1989), s. 119–133.
Coetus Studiorum de Quaestionibus Specialibus Libri II (Canones 88 ad 98), Schema canonum, 12.04.1968, „Communicationes” 21 (1989), s. 134–136.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Quaestio de ordinatione systematica novi Codicis Iuris Canonici. Adumbratum Schema E.mis Patribus Commissionis proponitur (sub secreto), 18.04.1968, Città del Vaticano 1968.
Coetus Studii „De Personis physicis et juridicis” (olim: „De Personis physicis et moralibus”), Sessio VIII (4–8 octobris 1971 habita), „Communicationes” 22. (1990), s. 36–61.
Coetus Studii „De Personis physicis et juridicis” (olim: „De Personis physicis et moralibus”), Canones approbati, 8.10.1971, „Communicationes” 22 (1990), s. 62–73.
Coetus Studii „De Personis physicis et iuridicis” (olim: „De Personis physicis et moralibus”), Sessio X (13–17 novembris 1972 habita), „Communicationes” 22 (1990), s. 118–142.
Coetus Studii „De Personis physicis et iuridicis” (olim: „De Personis physicis et moralibus”), Canones approbati a Coetu de Personis physicis et iuridicis, 17.11.1972, „Communicationes” 22 (1990), s. 143–165.
Coetus Studii „De Personis physicis et iuridicis” (olim: „De Personis physicis et moralibus”), Sessio XI (diebus 12–16 martii 1973 habita), „Communicationes” 22 (1990), s. 234–258.
Coetus Studii „De Personis physicis et iuridicis”, Opera Consultorum in parandis Canonum Schematibus: 3. De Personis physicis et iuridicis, „Communicationes” 6 (1974), s. 93–103.
Coetus Studii „De Normis generalibus deque Personis physicis et iuridicis”, Sessio XIII (diebus 13–17 maii a. 1974 habita), „Communicationes” 22 (1990), s. 22–71.
Coetus Studii „De Normis generalibus deque Personis physicis et iuridicis”, Praenotanda – Canones praeliminares et normae generales, [1974], „Communicationes” 9 (1977), s. 231–238.
Coetus Studii „De Normis generalibus deque Personis physicis et iuridicis”, Schema Canonum Libri I: Normae generales, Romae 1974, „Communicationes” 23 (1991), s. 72–107.
Coetus Studiorum „De Populo Dei”, Examen animadversionum exhibitarum circa schema ex processu verbali lingua italica confecto. I Sessione, 15–20.10.1979, „Communicationes” 12 (1980), s. 48–92.
Coetus Studiorum „De Normis generalibus”, Series Altera. Sessio V (diebus 5–7 maii 1980 habita), „Communicationes” 23 (1991), s. 273–299.
Coetus Studiorum „De Populo Dei”, Schema „De Populo Dei”. (Esame delle osservazioni fatte allo schema). Sessio VIII (8–16 maggio 1980), „Communicationes” 13 (1981), s. 271–324.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Schema Codicis Iuris Canonici iuxta animadversiones S.R.E. Cardinalium, Episcoporum Conferentiarum, Dicasteriorum Curiae Romanae, Universitatum Facultatumque ecclesiasticarum necnon Superiorum Institutorum vitae consecratae recognitum (Patribus Commissionis reservatum), 29.06.1980, Città del Vaticano 1980.
Pontificia Commissio Codicis Iuris Canonici Orientalis Recognoscendo, Schema canonum de normis generalibus et de bonis Ecclesiae temporalibus, 6.12.1980, „Nuntia” 13 (1981), s. 3–58.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Relatio complectens synthesim animadversionum ab Em.mis et Exc.mis Patribus Commissionis ad novissimum schema Codicis Iuris Canonici exhibitarum, cum responsionibus a Secretaria et Consutoribus datis (Patribus Commissionis stricte reservata), 16.07.1981, Città del Vaticano 1981.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Codex Iuris Canonici. Schema novissimum iuxta placita Patrum Commissionis emendatum atque Summo Pontifici praesentatum, E Civitate Vaticana 25 martii 1982.
Codex Iuris Canonici, auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983/II), s. III–XXX, 1–317.
Pontificia Commissio Codicis Iuris Canonici Orientalis Recognoscendo, Nuova revisione dello Schema canonum de normis generalibus et de bonis Ecclesiae temporalibus, „Nuntia” 18 (1984), s. 3–95.
Pontificia Commissio Codicis Iuris Canonici Orientalis Recognoscendo, Schema Codicis Iuris Canonici Orientalis, Iulius 1986, „Nuntia” 24–25 (1987), s. 1–268.
Pontificia Commissio Codicis Iuris Canonici Orientalis Recognoscendo, Le osservazioni dei membri della Commissione allo „Schema Codicis Iuris Canonici Orientalis” e le risposte del „Coetus de expensione observationum”, 3–14.11.1988, „Nuntia” 28 (1989), s. 3–138.
Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 18.10.1990, „Acta Apostolicae Sedis” 82 (1990), s. 1045–1364.
Franciscus PP., Litterae apostolicae motu proprio datae Mitis Iudex Dominus Iesus quibus canones Codicis Iuris Canonici de causis matrimonii nullitatem declarandam reformantur, 15.08.2015, „Acta Apostolicae Sedis” 107 (2015), s. 958–970.
Literatura
Aymans W., Mörsdorf K., Kanonisches Recht. Lehrbuch aufgrund des Codex Iuris Canonici, t. 1: Einleitende Grundfragen und Allgemeine Normen, Paderborn 1991.
Cappello F., Summa Iuris Canonici in usum scholarum concinnata, Romae 1951.
Chiappetta L., Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale, t. 1, a cura di F. Catozzella et al., Bologna 2011.
Código de Derecho Canónico. Edición bilingüe comentada, col. F. Aznar Gil et al., Madrid 2014.
Commento al Codice di Diritto Canonico, a cura di P. V. Pinto, Città del Vaticano 2001.
Cortés Diéguez M., Komentarz do kan. 1–203, [w:] Código de Derecho Canónico. Edición bilingüe comentada, col. F. Aznar Gil et al., Madrid 2014, s. 17–140.
De Paolis V., Il Libro primo del Codice. Norme generali (cann. 1–203), [w:] Il diritto nel mistero della Chiesa, t. 1, a cura del Gruppo Italiano Docenti di Diritto Canonico, Roma 1995, s. 235–497.
De Paolis V., D’Auria A., Le norme generali. Commento al Codice di Diritto Canonico. Libro Primo, Città del Vaticano 2008.
De Smet A., De sponsalibus et matrimonio. Tractatus synopticus, Brugis 1927.
Il diritto nel mistero della Chiesa, t. 1, a cura del Gruppo Italiano Docenti di Diritto Canonico, Roma 1995.
Dzierżon G., Nabycie dobrowolne oraz utrata zamieszkana w systemie kanonicznym, [w:] Ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu z okazji osiemdziesiątej rocznicy urodzin, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa 2010, s. 223–231.
Eichmann E., Mörsdorf K., Lehrbuch des Kirchenrechts auf Grund des Codex Iuris Canonici, t. 1: Einleitung, allgemeiner Teil und Personenrecht, München 1959.
Fuenmayor de A., Komentarz do kan. 96–112, [w:] Exegetical commentary on the code of Canon Law, t. 1, eds. Á. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, Montreal 2004, s. 692–746.
García Martín J., Le norme generali del Codex Iuris Canonici, Venezia 2015.
Gauthier A., Principi generali dell’attività giuridica nella Chiesa. (Commentario dei canonici 96/203 del Libro I del Codice di Diritto Canonico), Romae 1997.
Ghirlanda G., Il diritto nella Chiesa mistero di comunione. Comendio di diritto ecclesiale, Roma 2014.
Krukowski J., Sobański R., Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t. 1: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003.
Kouveglo É., Doveri e diritti dei fedeli, [w:] Manuale di diritto canonico, a cura di M. J. Arroba Conde, Roma 2014, s. 85–98.
Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1990.
Majer P., Zakaz asystowania przy małżeństwie tułaczy (kan. 1071 § 1, 1 KPK), „Annales Canonici” 7 (2011), s. 149–187.
Manuale di diritto canonico, a cura di M. J. Arroba Conde, Roma 2014.
McIntyre J., Komentarz do kan. 94–112, [w:] New commentary on the code of Canon Law, eds. J. P. Beal, J. A. Coriden, Th. J. Green, New York 2000, s. 138–153.
Michiels G., Principia generalia de personis in Ecclesia. Commentarius Libri II Codicis Juris Canonici. Canones praeliminares 87–106, Parisiis–Tornaci–Romae 1955.
Mörsdorf K., Die Rechtssprache des Codex Juris Canonici, Paderborn 1967.
Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, Hrsg. K. Lüdicke, Münster 1985.
Navarro L., Persone e soggetti nel diritto della Chiesa. Temi di diritto della persona, Roma 2008.
Naz R., hasło Domicile, [w:] Dictionnaire de Droit Canonique, t. 4, ed. R. Naz, Paris 1949, kol. 1372–1383.
New commentary on the code of Canon Law, eds. J. P. Beal, J. A. Coriden, Th.J.Green, New York 2000.
Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 1: Zagadnienia wstępne i normy ogólne, Olsztyn 2002.
Pazdan M., Osoby fizyczne, [w:] System prawa prywatnego, t. 1: Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007, § 67–72, nb. 1–85, s. 936–1002.
Pinto P. V., Komentarz do kan. 1–203, [w:] Commento al Codice di Diritto Canonico, a cura di P. V. Pinto, Città del Vaticano 2001, s. 1–109.
Pototsching F., Rechtspersönlichkeit und rechtserhebliches Geschehen, [w:] Handbuch des katholischen Kirchenrechts, Hrsg. J. Listl, H. Schmitz, Regensburg 1999, s. 136–149.
Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka, red. P. Skonieczny, Tarnów 2015.
Pree H., Komentarz do kan. 96–128, [w:] Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, t. 1 (cann. 1–203), Hrsg. K. Lüdicke, Münster 1985.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 1993.
Sabbarese L., Girovaghi, migranti, forestieri e naviganti nella legislazione ecclesiastica, Città del Vaticano 2006.
Skonieczny P., Konkordancja przepisów CIC/MIDI i CIC/83, [w:] Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka, red. P. Skonieczny, Tarnów 2015, s. 251–252.
Skonieczny P., Kanoniczna koncepcja czynności prawnej. Wprowadzenie dla prawników świeckich, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 81 (2017), s. 65–81, http://dx.doi.org/10.18778/0208-6069.81.06 (26.03.2018).
Sobański R., Komentarz do kan. 1–34, 94–203, [w:] J. Krukowski, R. Sobański, Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t. 1: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003, s. 43–93, 160–296.
Urrutia F. J., Les normes générales. Commentaire des canons 1–203, Paris 1994.
Vela L., hasło Persona fisica, [w:] Nuovo Dizionario di Diritto Canonico, a cura di C. Corral Salvador, V. De Paolis, G. Ghirlanda, Cinisello Balsamo 1996, s. 790–795.
Valdrini P., Comunità, persone, governo. Lezioni sui libri I e II del CIC 1983, Città del Vaticano 2013.
Vermeersch A., Creusen J., Epitome Iuris Canonici, t. 1, Romae 1924.
Vindex [V. Meysztowicz], Domicilium et quasi-domicilium eorumque effectus in Codice Juris Canonici, „Jus Pontificium” 6 (1926) nr 1–2, s. 34–45; nr 3, s. 112–126; nr 4, s. 154–158.
Walser M., Die Bedeutung des Wohnsitzes im kanonischen Recht. Eine Untersuchung zu cc. 100–107 CIC, St. Ottilien 1993.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.
Žužek I., Canons concerning the authority of patriarchs over the faithful of their own rite who live outside the limits of patriarchal territory, „Nuntia” 6 (1978), s. 3–33
Žužek I., Understanding the Eastern Code, Roma 1997.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Piotr Skonieczny
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
