Wolontariat jako forma zatrudnienia przez parafie na przykładzie muzyka kościelnego

Abstrakt

Niniejszy artykuł podejmuje próbę zmierzenia się z prawną oceną praktyki zatrudniania przez parafie rzymskokatolickie w Polsce wolontariuszy na stanowisku muzyka kościelnego (organisty). Formalnie tego typu umowy zakładają oczywistą fikcję sprowadzającą się do nierzeczywistego stwierdzenia, iż „pełnoetatowy” organista w kościele parafialnym jako wolontariusz nie otrzymuje wynagrodzenia od parafii ani od osób trzecich. Co istotne, umowa o wolontariat pozwala parafii na znaczne ograniczenie pracowniczych kosztów stałych związanych z odprowadzaniem podatku dochodowego lub składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne, wobec czego z punktu widzenia parafii wydaje się być dosyć atrakcyjną formą współpracy. Przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określają, że podmiotem korzystającym z pracy wolontariuszy może być parafia rzymskokatolicka, przy czym warunkiem koniecznym jest posiadanie przez parafię statutu przewidującego jako jeden z celów również działalność pożytku publicznego. Z punktu widzenia prawa kanonicznego oraz świeckiego powstanie parafii nie jest uzależnione od posiadania statutu regulującego funkcjonowanie tej kościelnej osoby prawnej. W tradycji Kościoła katolickiego w Polsce, co do zasady, nie praktykuje się wydawania statutów dla parafii (według stanu na dzień 5 lutego 2019 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym zarejestrowana jest tylko jedna parafia rzymskokatolicka jako organizacja pożytku publicznego), w związku z czym okoliczność ta stanowi przesłankę przesądzającą o braku możliwości zatrudniania wolontariuszy. Wobec powyższego, aby parafia mogła korzystać z pracy wolontariuszy, konieczne jest uchwalenie statutu przewidującego obok działalności duszpasterskiej również działalność pożytku publicznego. Jednakże wykluczenie przeszkody natury podmiotowej związanej ze statusem parafii jako podmiotu mogącego korzystać z pracy wolontariuszy nie eliminuje przeszkód związanych z istotą wolontariatu sprowadzającą się do nieodpłatnej pracy wolontariusza. Wobec powyższego zatrudnianie przez parafie wolontariuszy do wykonywania regularnej pracy w kościele parafialnym na stanowisku organisty należy uznać jako sprzeczne z przepisami powszechnie obowiązującego prawa krajowego oraz normami prawa kanonicznego.