Status duchownego. Czy ksiądz jest pracownikiem biskupa?
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.19104Słowa kluczowe:
biskup, prezbiter, posłuszeństwo, stosunek pracy, podporządkowanie hierarchiczneAbstrakt
Autor dokonuje analizy przepisów prawa kanonicznego kształtujących stosunki między biskupem a podległymi mu duchownymi. Dochodzi do wniosku, że relacja ta w różnych aspektach nie spełnia przesłanek prawnych stosunku pracy w świetle prawa polskiego. Stosunek biskup–prezbiterzy wymyka się regulacjom znanym w prawie świeckim i należy do sfery autonomii Kościoła. W oparciu o przepisy prawa kanonicznego nie można również sformułować tezy, że biskup ma możliwość, prawo i obowiązek kompleksowego czuwania nad zachowaniem podległych mu duchownych, zwłaszcza w tym, co nie należy do ich ministerialnej posługi.
Bibliografia
Arrieta Ochoa de Chinchetru J. I., Papieska Rada do spraw Interpretacji Tekstów Prawnych, w: 25-lecie promulgacji Kodeksu prawa kanonicznego. Obowiązywanie i stosowanie w Polsce, red. J. Krukowski, Z. Tracz, Łódź 2009, s. 45–58.
Bendza W., Stosunek podporządkowania w rozumieniu art. 430 k.c., „Przegląd Prawa Handlowego” 25 (2016) nr 6, s. 25–29.
Borecki. P., Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny pedofilskie duchownego – wyrok na miarę precedensu. Uwagi w sprawie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2020 r., sygn. II CSK 124/19, „Studia Prawa Publicznego” 8 (2020) nr 3, s. 33–52.
Carnì M., La responsabilità civile della diocesi per i delitti commessi dai presbiteri. Profili canonistici e di diritto ecclesiastico, Torino 2019.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus. Kodeks prawa kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 maja 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Poznań 2022.
Consorti P., La responsabilità della gerarchia ecclesiastica nel caso degli abusi sessuali commessi dai chierici, fra diritto canonico e diritti statuali, „Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica” (2013) nr 17.
Cozzolino M., Profili di responsabilità del vescovo nei confronti di minori vittime di abusi sessuali imputati a sacerdoti, w: Sovranità della Chiesa e giurisdizione dello Stato, a cura di G. Dalla Torre, P. Lillo, Torino 2008, s. 305–359.
Eusebi L., Responsabilità morale e giuridica del governo ecclesiale, w: Responsabilità ecclesiale, corresponsabilità e rappresentanza, a cura di P. Gherri, Città del Vaticano 2010, s. 83–104.
Ferrer Ortiz J., La responsabilidad civil de la diócesis por los actos de sus clérigos, „Ius Canonicum” 45 (2005), s. 557–608.
Ghirlanda G., Il sacramento dell’ordine e la vita dei chierici (Cann. 1008–1054; 232–297), Roma 2019.
Głowacka A., Odpowiedzialność osób prawnych Kościoła katolickiego za czyny niedozwolone, „Acta Erasmiana. Varia II” 9 (2015), s. 137–156, http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/65065/010_Glowacka_Aleksandra_Odpowiedzialnosc_osob_prawnych_Kosciola_katolickiego_za_czyny_niedozwolone.pdf (12.01.2023).
Hervada J., Komentarz do kan. 273–274, w: Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 207–208.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis, 25.03.1992, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 13 (1992) nr 3–4, s. 4–63.
Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2008.
Kondek J. M., W sprawie wykładni pojęcia „przy wykonywaniu czynności” na gruncie art. 430 k.c., „Forum Prawnicze” (2019) nr 1, s. 17–37.
Kongregacja ds. Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów „Apostolorum successores”, Kielce 2005.
Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium o posłudze i życiu prezbiterów. Nowe wydanie, Kraków 2013.
Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Instrukcja „Faciem tuam, Domine, requiram”. Posługa władzy i posłuszeństwo, Poznań 2008.
Kuczyński T., Pracownik, w: Encyklopedia prawa, red. U. Kalina-Prasznic, Warszawa 2007, s. 607.
Leszczyński G., Kościelna procedura administracyjna w Kodeksie Prawa Kanonicznego Jana Pawła II, Warszawa 2008.
Lynch J. E., Komentarz do kan. 273, w: New Commentary on the Code of Canon Law, eds. J. P. Beal, J. A. Coriden, T. J. Green, New York–Mahwah 2000, s. 344.
Łętowska E., Odpowiedzialność Kościoła za szkody wyrządzone przez księży, „Państwo i Prawo” 70 (2015) z. 3, s. 6–20.
Machnikowski P., Odpowiedzialność za podwładnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 308 (2009) nr 3161, s. 359–375, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/103881/edition/99014 (12.01.2023).
Majer P., Odpowiedzialność kanoniczno-prawna przełożonych kościelnych w przypadku przestępstw seksualnych duchownych wobec małoletnich, w: Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część I, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 295–330.
Michowicz P., Aktualna linia orzecznicza w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej kościelnych osób prawnych za przestępstwa pedofilii osób duchownych i konsekrowanych, „Zeszyty Prawnicze” 21 (2021) nr 4, s. 189–212.
Michowicz P., Pozakanoniczna odpowiedzialność wyższego przełożonego zakonnego. Analiza problematyki w odniesieniu do polskiego ustawodawstwa i orzecznictwa, Kraków 2019.
Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna Kościoła katolickiego za molestowanie małoletnich przez księży (prawo USA i prawo polskie), „Przegląd Sądowy” 25 (2014), s. 7–18.
(Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022.
Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi, Nota esplicativa. Elementi per configurare l’ambito di responsabilità canonica del Vescovo diocesano nei riguardi dei presbiteri incardinati nella propria diocesi e che esercitano nella medesima il loro ministero, 12.02.2004, „Communicationes” 36 (2004), s. 33–38.
Pontificium Consilium de Legum Textibus, Decretum de recursu super congruentia inter legem particularem et normam codicialem, 29.04.2000, „Communicationes” 32 (2000), s. 162–167. Tekst polski: Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych, Dekret o rekursie odnoszącym się do zgodności pomiędzy prawem partykularnym a normą kodeksową, tłum. P. Lewandowski, w: P. Lewandowski, Godziwe utrzymanie prezbiterów diecezjalnych w Polsce, Lublin 2019, s. 299–307.
Siecznych A., Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych za przestępstwa seksualne duchownych w USA i w Polsce (casus Kościoła katolickiego), „Państwo i Prawo” 72 (2017) z. 1, s. 65–77.
Sobór Watykański II, Dekret o posłudze i życiu prezbiterów Presbyterorum ordinis, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, nowe tłumaczenie, Poznań 2012, s. 478–508.
Stanisławski T., Formy zatrudnienia duchownego w instytucjach kościelnych po II wojnie światowej, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 21 (2018), s. 239–254.
Stanisz P., Sytuacja prawna osób duchownych, w: A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011, s. 289–313.
Stawniak H., Inkardynacja w misji Kościoła w porządku prawnym Kościoła łacińskiego, Warszawa 2013.
Świątkowski A. M., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2018.
Świto L., Charakter prawny posługi duszpasterskiej proboszczów i wikariuszy w parafiach rzymskokatolickich w świetle prawa polskiego, „Seminare” 27 (2010), s. 41–50.
Tammaro C., Ordinario propio, w: Diccionario General de Derecho Canónico, obra dirigida y coordinada por J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 5, Pamplona 2012, s. 825–827.
Twardowski P., Obowiązek duchownych okazywania szacunku i posłuszeństwa papieżowi i własnemu ordynariuszowi, w: Obowiązki i prawa duchownych w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego, red. M. Saj, Warszawa 2018, s. 9–40.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Dz. U. Nr 24 poz. 141 ze zm.
Walencik D., Kuria diecezjalna uczestnikiem powszechnego obrotu prawnego?, „Prawo Kanoniczne” 62 (2019) nr 1, s. 25–51.
Walencik D., Odpowiedzialność przełożonych kościelnych za przestępstwa seksualne popełniane przez duchownych wobec osób niepełnoletnich w kontekście konstytucyjnej zasady autonomii i niezależności, w: Podstawy przeciwdziałania przestępczości oraz pomocy osobom pokrzywdzonym. Ujęcie komparatystyczne, red. M. Poniatowski, Warszawa 2020, s. 163–202.
Wilk A., Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu szkód wyrządzonych przez cudze czyny zabronione o charakterze seksualnym, Warszawa 2021.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
