Królewicz jezuitą, król opatem. Wątek „zakonny” w ikonografii Jana Kazimierza
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2089Słowa kluczowe:
Zygmunt III Waza, ikonografia, jezuici, abdykacja, pobożnośćAbstrakt
Królewicz Kazimierz Waza wychowywał się na dworze swego ojca Zygmunta III w atmosferze pogłębionej pobożności. Skutkiem tego było jego wstąpienie do zakonu jezuitów. Królewicz ostatecznie opuścił klasztor i sięgnął po koronę królewską. Do życia zakonnego powrócił po swej abdykacji. Niniejszy artykuł prezentuje dzieła sztuki upamiętniające związki Jana Kazimierza z życiem zakonnym. Wśród nielicznej grupy są: emblemat, medal i ryciny, a także nagrobek Jana Kazimierza w Paryżu. Wszystkie te obiekty są świadectwem głębokiej pobożności Jana Kazimierza.Bibliografia
Źródła
Boschius J., Symbolographia, sive, De arte symbolica: sermones septem, Augsburg MDCCII, s. 47, nr DCXLIII.
Gespräche In Dem Reiche derer Todten, Neun und dreyßigste Entrevuë, Zwischen Zweyen Königen von Polen, nemlich Sigismundo III. und seinem Sohn Joh. Casimiro II. […], Leipzig 1721.
Kochowski W. H., Historia panowania Jana Kazimierza z klimakteriów Wespazjana Kochowskiego […], t. 3, Poznań 1859.
Leopold J. F., Emblematisches Lust-Cabinet: mit 52. Neu inventirten Curiosen und durch Lateinisch-Französisch Italianisch- und Teutsche Beyschrifften erklärten Sin[n]-Bildern, [Augsburg] 1700, nr 20.
Ménestrier C. F., Philosophia Imaginum id est Sylloge Symbolorum Amplissima […], Amstelodami–Gedani MDCLXXXV, s. 117, nr LXVI.
Rue de la C., Joanni Casimiro regi Poloniae et Sueciae. Post abdicata regna Lutetiam venienti, [w:] C. de la Rue, Idyllia, tertia editio auctior, Parisiis MDCLXXII.
Opracowania
Chrościcki J. A., O symbolice władzy, [w:] Literatura i kultura polska po „Potopie”, red. B. Otwinowska, J. Pelc, B. Falęcka, Wrocław 1992, s. 47–52.
Gerola G., Le fonti italiane per la iconografia dei reali di Polonia, Firenze 1939.
Heydel M., Bensheimer Johann, [w:] Allgemeines Künstler-Lexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten Und Völker, Bd. 9, Hrsg. K. G. Saur, München–Leipzig 1994, s. 148.
Jan Kazimierz, s.v., [w:] Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 2004, s. 236–237.
K. J. [Jackowska K.], Ilustracja do druku na abdykację Jana Kazimierza, [w:] Orzeł i Trzy Korony. Sąsiedztwo polsko-szwedzkie nad Bałtykiem w epoce nowożytnej (XVI–XVIII w.), katalog wystawy, red. D. Galas, Warszawa 2002, s. 177–178, nr II 72.
Kotarski E., Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993.
Kuczyński K., Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993.
Kurkowa A., Gdański utwór okolicznościowy z 1668 r., poświęcony abdykacji Jana Kazimierza, „Rocznik Gdański” 41 (1981) z. 1, s. 149–158.
Kurkowa A., Grafika ilustracyjna gdańskich druków okolicznościowych XVII wieku, Wrocław 1979.
Panfil T., Numizmaty w polskim ceremoniale dworskim XVI–XVII wieku, [w:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, t. 9: Ceremoniał i obyczaj w XVI–XVIII wieku, red. J. Lileyko, I. Rolska-Boruch, Lublin 2008, s. 149–164.
Parisciani G., San Giuseppe da Copertino e la Polonia, Padova 1988.
Pfeiffer B., „Coelum et regnum”. Studia nad symboliką państwa i władcy w polskiej literaturze i sztuce XVI i XVII stulecia, Zielona Góra 2002.
Pokora J., Wazowskie zagadki: wieńce Zygmunta i obeliski Władysława oraz kłódka Jana Kazimierza, [w:] J. Pokora, Psy, błazny, dzieci, królowie… Studia nad sztuką XV–XVIII wieku, Warszawa 2006, s. 165–195.
Skrodzka A., Wizerunek króla nieszczęśliwego – portret Stanisława Augusta z klepsydrą, „Biuletyn Historii Sztuki” (2007) nr 3–4, s. 203–247.
Steinborn B., Malarz Daniel Schultz, gdańszczanin w służbie królów polskich, Warszawa 2004.
Talbierska J., Rytownicy gdańscy dla królów i dostojników polskich, [w:] Gdańsk dla Rzeczpospolitej w służbie Króla i Kościoła, red. J. Talbierska, Warszawa 2004, s. 89–101.
Tomkiewicz W., Grobowiec Jana Kazimierza w kościele Saint-Germain-des-Prés w Paryżu, „Biuletyn Historii Sztuki” 5 (1937) 2, s. 115–140.
Waliszewski K., Polsko-francuskie stosunki w XVII wieku, 1644–1667. Opowiadania i źródła historyczne ze zbiorów archiwalnych francuskich publicznych i prywatnych […], Kraków 1889.
Wasilewski T., Ostatni Waza na polskim tronie, Katowice 1984.
Wójcik Z., Jan Kazimierz Waza, Wrocław 1997.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
